OT FORUM – Filippo Taddei (Goldman Sachs): Η Ελλάδα μπορεί να αναπτυχθεί και πέρα από τον τουρισμό

Για το πώς θα διαμορφωθούν οι τάσεις για την Ελλάδα και τις αγορές το 2025, τις ευκαιρίες και τις αβεβαιότητες μίλησε ο Filippo Taddei, Senior European Economist Executive Director της Goldman Sachs International, στο πλαίσιο του 4ου ΟΤ FORUM «Ένα νέο παραγωγικό πρότυπο – «”Ελλάδα 2030″» που διοργανώνει ο Οικονομικός Ταχυδρόμος στις 2 και 3 Δεκεμβρίου στο Μικρό Χρηματιστήριο Αθηνών.

«Είναι ξεκάθαρο πως η οικονομία βρίσκεται σε μια φάση μετασχηματισμού. Για να δούμε πώς μπορούμε να προβλέπουμε δομικές αλλαγές βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, βλέπουμε τον τρόπο που αντιμετώπιση η Ευρώπη τις μεταβολές σε σχέση με τις ΗΠΑ, ως ένα χρήσιμο σημείο αναφοράς».

Ο γρίφος κατανάλωσης-αποταμίευσης

Για την πιθανότητα να παρατηρηθεί κάποια πληθωριστική πίεση μίλησε ο κ. Taddei.

«Όμως αν κοιτάξουμε τι συμβαίνει στην υφήλιο σήμερα, θα δούμε ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Φυσικά υπάρχουν γεωπολιτικές εντάσεις – κάποιες χώρες πολεμούν, άλλες υστερούν έναντι άλλων – αλλά στην Ευρώπη δεν είναι ο πληθωρισμός το κύριο θέμα. Είδαμε πως πριν τις αμερικανικές εκλογές, στις ΗΠΑ τα πράγματα άρχιζαν να βελτιώνονται σχετικά με την πραγματική κατανάλωση. Και αυτό συντελεί μια σημαντική διαφορά με σχέση με την Ευρώπη, στην οποία η αποταμίευση γενικά βρίσκεται σε υψηλά ιστορικά επίπεδα αποταμίευσης», εξήγησε ο κ. Taddei.

«Θα δούμε πως χρειαζόμαστε την άνοδο της κατανάλωσης, και από εκεί και μετά, μπορούμε να έχουμε τα υπόλοιπα κομμάτια, όπως την κίνηση κεφαλαίων και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Αυτό συνέβη στις ΗΠΑ αλλά όχι στην Ευρώπη. Όσον αφορά την Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, αλλά διαφέρει από όλους τους άλλους, την ίδια στιγμή που στις ΗΠΑ βλέπουμε ισχυρές επενδύσεις που κινούνται προς το μέλλον».

Η τεχνολογία

Η εικόνα της Ευρώπης όσον αφορά την τεχνολογία είναι σοκαριστική, σύμφωνα με τον κ. Taddei επισημαίνοντας τις διαφορές μεταξύ Ευρώπης-ΗΠΑ. «Η ευρωζώνη επενδύει 2% του ΑΕΠ λιγότερο σε σχέση με τις ΗΠΑ στην τεχνολογία – και φυσικά οι επενδύσεις έχουν αρχίσει να αποκλίνουν. Πρέπει να ανακάμψει ο οικονομικός κύκλος προς την κατανάλωση και μετά στη βιομηχανία και την παραγωγή. Αν δεν γίνουν αυτά, δεν θα ωφεληθούμε από την τεχνητή νοημοσύνη και την ΑΙ», πρόσθεσε.

Για την υιοθέτηση σε ευρεία κλίματα της ΑΙ, χρειάζεται να κινηθεί η Ευρώπη κατά 3%. «Αυτό δεν σημαίνει πως η ΑΙ δεν θα φέρει έσοδα, ωστόσο είναι σημαντικότερο το κόστος εμπλοκής σε αυτήν. Και φυσικά, υπάρχει το μεγάλο ερώτημα: Η Ευρώπη θέλει να μπει στον ανταγωνισμό ή θα παραμερίσει; Η τωρινή εικόνα δείχνει πως βρίσκεται στο περιθώριο».

Οι δασμοί και η Κίνα

«Οι ευρωπαϊκές οικονομίες και η Ελλάδα πρέπει να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις άμεσες προκλήσεις και μετά μπορούμε να μιλήσουμε για τις δομικές προκλήσεις», σημείωσε ο κ. Taddei. «Βραχυπρόθεσμα τις τελευταίες εβδομάδες πολλοί έχουν συζητήσει τον αντίκτυπο της αμερικανικής πολιτικής στην Ευρώπη. Και το πώς θα ανταποκριθεί αυτή. Σε ένα συνειδητό σενάριο τιμολόγησης, θα υπάρχουν συγκεκριμένοι δασμοί προς Κίνα και στη συνέχεια συγκεκριμένες τιμές προς την Ευρώπη».

«Θα υπάρχει ένας μεγάλος αντίκτυπος στο 0,5% στο ΑΕΠ. Μπορεί αυτό το ποσοστό να φαίνεται μικρό, ωστόσο είναι μεγάλο και με ισχυρό αντίκτυπο, αν σκεφτεί κανείς ότι η Ιταλία έχει ρυθμός ανάπτυξης 0,5% και η Γερμανία 0,3% για να καταλάβουμε τα μεγέθη των αριθμών», ανέφερε ο κ. Taddei. «Πιστεύουμε πως η Ευρώπη θα αντιδράσει στους δασμούς ανεβάζοντας τις τιμές έναντι των ΗΠΑ», συμπλήρωσε.

Ο αριθμός των βιομηχανικών τομέων που η Ευρώπη ανταγωνίζεται με την Κίνα – από την πανδημία και μετά εξάλλου γίνεται ολοένα και περισσότερο η Ευρώπη πιο ανταγωνιστική προς τα κινεζικά προϊόντα – υπάρχει μια πιθανότητα να είναι περισσότεροι και πιο ανταγωνιστικοί στην ευρωπαϊκή αγορά. «Η Ελλάδα επηρεάζεται λιγότερο από τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό», τόνισε.

Βραχυπρόθεσμα η Ευρώπη θα κάνει κάτι για να περιορίσει την πρόσβαση των κινεζικών προϊόντων στην δική της αγορά. Μακροπρόθεσμα όμως πρέπει να κάνει περισσότερα: πώς θα αντιμετωπίσει το επενδυτικό κενό. Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα κλείσουμε αυτό το κενό μεταξύ βιομηχανικών επενδυτών και την ευρωπαϊκή οικονομία», διευκρίνισε ο κ. Taddei.

Ο κ. Taddei βλέπει πως οι Κινέζοι είναι οι άμεσοι ανταγωνιστές της Ευρώπης σε 7 τομείς και όχι για τα πάντα. «Πολλοί από αυτούς τους τομείς, είναι εκεί που η Ελλάδα υπολείπεται. Επομένως το ενδιαφέρον της Ελλάδας θα έπρεπε να στραφεί για το τι θα έπρεπε να κάνει η Ευρώπη σε υπηρεσίες ΙΤ στον χρηματοοικονομικό τομέα κ.ά.»

Η επιτυχία της Ελλάδας

Σύμφωνα με τον κ. Taddei, «πρέπει να αναγνωρίσουμε τι έχει πετύχει η Ελλάδα από την πανδημία μέχρι σήμερα – γενικά στη Νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία) υπάρχει μια ίδια στάση. Για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, έχει υπάρχει μια ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα – άρα μπορεί να καταναλώσει και να γίνουν καλύτεροι οι μισθοί τα επόμενα χρόνια. Η ελληνική επιτυχία είναι εντυπωσιακή σε σχέση με την Ευρώπη. Όλα έχουν να κάνουν με τον τουρισμό – φυσικά είναι σημαντικός, αλλά βλέπουμε μια αρχική ανάκαμψη στις υπηρείες όπως IT, χρηματοοικονομικά, real estate. Πρόκειται για τρεις τομείς στους οποίους ενώ η έκθεση Ντράγκι δείχνει ότι η Ευρώπη υπολείπεται, η Ελλάδα τα πάει καλύτερα».

Πώς γίνεται αυτό κρατώντας παράλληλα δημοσιονομική πειθαρχία; «Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τη νότια Ευρώπη (η Ελλάδα εξάλλου είναι αποδέκτης 60% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και σε επίπεδο ΑΕΠ είναι η πρώτη) που δίνει στη χώρα μια μοναδική ευκαιρία. Ωστόσο σε σύγκριση με τους καλύτερους “μαθητές”, δεν υπάρχουν και πάρα πολλά που μπορούμε να κάνουμε. Τα παράθυρα ευκαιρίας θα υπάρχουν το 2025 και το 2026 αλλά όχι για τα επόμενα έτη», πρόσθεσε.

«Δύσκολα θα βρει κανείς μια χώρα στην Ευρώπη που μπορεί να καταλάβει καλύτερα τι σημαίνει επένδυση από την Ελλάδα. Πριν την κρίση χρέους υπήρχαν στην χώρα πολλές επενδύσεις. Η μείωση στη συνέχεια ήταν άνευ προηγουμένου και μπήκε σε μια ατραπό, ενώ μετά την πανδημία παρατηρείται μια στροφή», εξήγησε ο κ. Taddei.

«Η Ευρώπη παρέχει δημοιονομικό χώρο. Εξάλλου υπάρχει η αίσθηση ότι το ελληνικό μοντέλο μπορεί να βασιστεί σε κάτι περισσότερο από τις υπηρεσίες και τον τουρισμό. Όπως έλεγε ο Λίντον Τζόνσον “έχει έρθει η ώρα να συνεχίσουμε”», κατέληξε.