OT FORUM – Αποθήκευση CO2: Εντός του Δεκεμβρίου η άδεια για τον Πρίνο

Μια νέα αγορά που θα …αποφορτίσει την ελληνική βιομηχανία από το ανθρακικό της αποτύπωμα χτίζεται στην Ελλάδα.

Αφορά στα έργα δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης άνθρακα (Carbon Capture, Utilisation and Storage – CCUS) τα οποία έχουν πλέον τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης.  Η «αλυσίδα» ξεκινά με projects   δέσμευσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις ελληνικές βιομηχανίες, συλλογής και μεταφοράς τους από τον Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) και αποθήκευσής τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς (σε πρώτη φάση στον Πρίνο από την Energean) ή τη χρήση τους για την παρασκευή εναλλακτικών καυσίμων.

Πρίνος: Αίτηση κοινοτικής χρηματοδότησης 1,1 δισ. ευρώ για την αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα

To project Prinos CO2 στο OT FORUM

Όσον αφορά στην αποθήκη CO2, η Enearth, θυγατρική της Energean που «τρέχει» το έργο  στον Πρίνο (Prinos CO2 Storage) έχει υποβάλλει ήδη από τον περασμένο Ιούλιο αίτηση για τη χορήγηση άδειας αποθήκευσης από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ).

Όπως ανέφερε στις 2 Δεκεμβρίου μιλώντας στο  4ο  ΟΤ FORUM  ο  CEO της ΕΔΕΥΕΠ  κ. Άρης Στεφάτος,  «το υλικό του project,  το οποίο αποτελείται από 45 τεχνικές εκθέσεις και 1.000 σελίδες, βρίσκεται στη φάση της τεχνικής αξιολόγησης η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τέλος του 2024».

O Αρης Στεφάτος, CEO της ΕΔΕΥΕΠ

Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο, εκκρεμεί και η άδεια περιβαλλοντικών όρων (η μελέτη είχε υποβληθεί από την εταιρεία στις αρχές Αυγούστου) και η ενημέρωση της Κομισιόν (DG Clima) η οποία έχει την υποχρέωση υποβολής σχολίων πριν την έκδοση της τελικής αδειοδότησης.  Η δυναμικότητα αποθήκευσης στα σχεδόν εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου του Πρίνου σχεδιάζεται να λειτουργήσει, σε πρώτη φάση, με δυναμικότητα 1 εκατ. τόνων CO2 και σε δεύτερη φάση   3  εκατ. τόνων CO2.

H Energean

Όπως επεσήμανε από το βήμα του «OT Forum», η διευθύνουσα σύμβουλος και country manager της Energean κυρία  Κατερίνα Σάρδη, το έργο ξεκίνησε να σχεδιάζεται το 2019 για παραλαβή συμπιεσμένου CO2 από βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής της Καβάλας και στόχευση αποθήκευσης 1 εκατ. τόνων. Αυτό είναι και το τμήμα του έργου που  χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης (σ.σ.  έχει εγκριθεί από την Κομισιόν βάσει των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις ενίσχυση 150 εκατ. ευρώ). Έπειτα ωστόσο διαπιστώθηκε η ανάγκη να αυξηθεί η δυναμικότητα της αποθήκης στους 3 εκατ. τόνους   για την κάλυψη και άλλων επιχειρήσεων που απέχουν μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από την περιοχή της Καβάλας, με το CO2 να πρέπει να οδηγηθεί στον Πρίνο σε υγροποιημένη μορφή.

Η Κατερίνα Σάρδη, Energean Country Manager & Managing Director για την Ελλάδα

«Απαιτείται λοιπόν ενός σταθμός υποδοχής των  πλοίων που θα μεταφέρουν το  CO2 σε υγροποιημένη μορφή. Αυτό το μέρος του έργου δεν καλύπτεται από το Ταμείο Ανάκαμψης καθώς ο αρχικός σχεδιασμός το 2019 δεν προέβλεπε κάτι τέτοιο. Γι΄ αυτό απαιτείται  επιπλέον χρηματοδότηση και έχουμε ήδη καταθέσει αίτημα στον μηχανισμό Connecting Europe Facility (CEF) για τη δεύτερη φάση του έργου», σημείωσε η κυρία Σάρδη.

Προετοιμασία της βιομηχανίας

Από την πλευρά του, ο κ. Στεφάτος υπογράμμισε ότι η  βιομηχανία, η οποία δυσκολεύεται να βρει εναλλακτική λύση για τη διαχείριση των ρύπων της, έχει εξασφαλίσει επιδοτήσεις για έργα δέσμευσης 3,4 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα (CO2). «Άρα με τον Πρίνο στους 3 εκατ. τόνους πλησιάζουμε να ικανοποιήσουμε την άμεση ζήτηση με μια προβολή στο 2028-29», τόνισε.   Από το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund) της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν εγκριθεί για δέσμευση άνθρακα 127 εκατ. ευρώ για το έργο Ιris της Motor Oil, 234 εκατ. ευρώ για το Ifestos του Τιτάνα και 124,5 εκατ. ευρώ για το Olympus του Ηρακλή. Επίσης, πρόταση χρηματοδότησης έχει υποβάλλει και η HELLENiQ Energy.

O Όμιλος Ηρακλής

Ειδικότερα,   από το  βήμα του 4ο OT FORUM ο διευθύνων σύμβουλος της  τσιμεντοβιομηχανία Ηρακλής κ.  Δημήτρης  Χανής, ανέφερε ότι ο όμιλος επικεντρώθηκε στην ενεργειακή μετάβαση των δύο εργοστασίων της τσιμεντοβιομηχανίας σε Βόλο και Αλιβέρι. Σύμφωνα με τον ίδιο, το επόμενο επενδυτικό πλάνο ανέρχεται σε 600 εκατ. ευρώ, με επενδύσεις 30 εκατ. ευρώ φέτος και 80 εκατ. ευρώ το 2025. Σε κάθε περίπτωση, όπως τόνισε,  «κορωνίδα των επενδύσεών μας είναι ο πράσινος μετασχηματισμός του εργοστασίου στο Αλιβέρι, με ένα έργο δέσμευσης CO2, υγροποίησής του και μεταφοράς του για αποθήκευση στον Πρίνο, συνολικού προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ,  το οποίο χρηματοδοτείται με 125 εκατ. ευρώ  από την Ευρωπαϊκή Ένωση». Το έργο βρίσκεται σε φάση μελετών και,  όπως επεσήμανε ο κ. Χανής, ξεκινά το 2025.

Ο διευθύνων σύμβουλος της  τσιμεντοβιομηχανία Ηρακλής κ.  Δημήτρης  Χανής

Παράλληλα,  ο ΔΕΣΦΑ προχωρά με την επενδυτική και τεχνολογική ωρίμανση του πρώτου δικτύου μεταφοράς CO2 στην Ελλάδα, το οποίο αφού συλλέγεται από τις βιομηχανίες, θα υγροποιείται σε ειδική εγκατάσταση της Αττικής, κοντά στη Ρεβυθούσα και θα μεταφέρεται με πλοία στην αποθήκη του Πρίνου. Για το «Apollo CO2» ο Διαχειριστής υπέβαλε πρόσφατα αίτηση στον μηχανισμό CEF για χρηματοδότηση των μελετών και της κατασκευής της μονάδας υγροποίησης με 160 εκατ. ευρώ. Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 500 με 600 εκατ. ευρώ. Τα έργα της Energean και του ΔΕΣΦΑ έχουν ενταχθεί από κοινού στη λίστα των Έργων Κοινού ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος.

Ο ρόλος της ναυτιλίας

Σημαντικό ρόλο στη μεταφορά του υγροποιημένου CO2 στον Πρίνο θα παίξει ο ναυτιλιακός κλάδος. Μιλώντας γενικότερα για την  πράσινη μετάβαση της  ναυτιλίας αλλά κυρίως για το πώς μπορεί να συμβάλλει σε αυτή, ο διευθύνων σύμβουλος της Capital Clean Energy Carriers, κ. Γεράσιμος Καλογηράτος,  από το βήμα του 4οου ΟΤ Forum μίλησε για τον ρόλο που θα παίξει η ναυτιλία στη νέα αγορά της  δέσμευσης άνθρακα, της  υγροποίησής του  και της μεταφορά τους για αποθήκευση με πλοία.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Capital Clean Energy Carriers, κ. Γεράσιμος Καλογηράτος

Αναφερόμενος στην Capital Clean Energy Carriers υπογράμμισε ότι, εκτός από τα  18 πλοία LNG και άλλα δέκα πλοία μεταφοράς LPG και μπλε ή πράσινης αμμωνίας, διαθέτει και άλλα 4 μεταφοράς υγροποιημένου διοξειδίου του άνθρακα. «Αυτό είναι παγκόσμια πρώτη, δεν υπάρχουν τέτοια πλοία. Έχουμε τοποθετηθεί νωρίς στην αγορά αυτή», τόνισε. Και πρόσθεσε:  «Η ελληνική ναυτιλία και η ελληνική βιομηχανία πρωτοπορούν. Επενδύουν ώστε να δημιουργηθεί μία αλυσίδα – ένα ελληνικό supply chain – αναφορικά με τη μεταφορά και την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα από εμάς που δίνουμε τα πλοία για τη μεταφορά  του υγροποιημένου CO2 έως την αποθήκη. Είναι μια νέα αλυσίδα, χρειάζεται  στήριξη από την ΕΕ. Επί της ουσίας μεταφέρουμε απορρίμματα, για να μειώσουμε το παγκόσμιο αποτύπωμα άνθρακα», κατέληξε ο κ. Καλογηράτος.

Έρευνες για άλλες γεωλογικές αποθήκες

Παράλληλα, αναπτύσσεται και η έρευνα στο πεδίο του CCUS  από πολλά ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα, φορείς και εταιρείες, μεταξύ των οποίων και το ελληνικό Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το οποίο συμμετέχει σε πολλά έργα, ως επί το πλείστον χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ. Σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνών στο  ΕΚΕΤΑ Δρ. Νικόλαο Κούκουζα,  από τα πρώτα ευρωπαϊκά έργα σχετικά με τη διαχείριση του διοξειδίου του άνθρακα στο οποίο συμμετείχε το ερευνητικό κέντρο, ήδη από το 2013, ήταν το  RISCS, στα  πλαίσια του οποίου  εκτιμήθηκαν και αξιολογήθηκαν  πιθανές επιπτώσεις διαρροής διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από γεωλογικούς σχηματισμούς στο περιβάλλον (καλλιέργειες, βοσκότοποι, υπόγεια ύδατα, έμβιους οργανισμούς), είτε σε χερσαίο είτε σε θαλάσσιο.

«Μελετήθηκαν τέσσερις περιοχές φυσικού CO2 σε Ελλάδα, Ιταλία και Γαλλία, μία εκ των οποίων ήταν η Λεκάνη της Φλώρινας στη Βόρεια Ελλάδα, ένα βιομηχανικά εκμεταλλευόμενο κοίτασμα CO2 που βρίσκεται εντός μιας αλληλουχίας στρωμάτων ασβεστόλιθων-ψαμμιτών.  Σε δεύτερο βήμα, πραγματοποιήθηκαν πειράματα ελεγχόμενης έγχυσης CO2 σε περιοχές στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία. Με αυτόν τον τρόπο προετοιμάστηκε το έδαφος για τη  μελέτη των επιπτώσεων διαρροής σε συστήματα ελεγχόμενης έγχυσης και αποθήκευσης CO2 εντός υπόγειων γεωλογικών σχηματισμών», εξηγεί ο κ. Κούκουζας. Έτσι εκδόθηκε ο   Οδηγός RISCS με  συμπεράσματα και  συστάσεις, ανοίγοντας τους ορίζοντες σε μετέπειτα έργα και έρευνες και καθιστώντας δυνατή τη σύνθεση στρατηγικών σχεδίων και μοντέλων για την ανάπτυξη βιώσιμων και ασφαλών μονάδων CCS.

Πού θα δημιουργηθούν πιλοτικές μονάδες αποθήκευσης

Μια πενταετία αργότερα, το 2019,  ακολούθησε ένα από τα σημαντικότερα έργα του ΕΚΕΤΑ στον τομέα αυτό, το ευρωπαϊκό έργο STRATEGY CCUS που διερεύνησε την   ανάπτυξη τεχνολογιών δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα από βιομηχανικές περιοχές της Ευρώπης. Μελετήθηκαν οκτώ περιοχές σε επτά ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κροατία, Ρουμανία, Πολωνία και Ελλάδα), μία εκ των οποίων ήταν η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας που περιλαμβάνει τις βιομηχανικές περιοχές Κοζάνης και Πτολεμαΐδας ως πηγή CO2, και τη Μεσοελληνική Αύλακα ως θέση αποθήκευσης CO2.

Το έργο είχε σκοπό να ανοίξει τον δρόμο προς την ανάπτυξη λειτουργικών εγκαταστάσεων CCUS στην  περιοχή μας, αναλύοντας κάθε πτυχή που εμπλέκεται στην ανάπτυξη τους. Προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα την εφαρμογή τεχνολογιών CCUS από βιομηχανικές ζώνες σε αλατούχους ταμιευτήρες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη πιλοτικών μονάδων σε μετέπειτα έργα, όπως το PilotSTRATEGY που προχώρησε στο πιο πρακτικό κομμάτι, ερευνώντας  περιπτώσεις εφαρμογής της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) και αναπτύσσεται η δημιουργία πιλοτικών μονάδων CCS.

Οι τρείς περιοχές στις οποίες θα δημιουργηθούν πιλοτικές μονάδες αποθήκευσης CO2  περιλαμβάνουν τη Λεκάνη του Παρισιού (ιζηματογενής λεκάνη), της Λουζιτανίας στην Πορτογαλία και του Έβρου στην Ισπανία και συμπληρωματικά  στο μέλλον στις λεκάνες της Δυτικής Μακεδονίας (καλύπτει τις βιομηχανικές περιοχές Κοζάνης και Πτολεμαΐδας και τη Μεσοελληνική Αύλακα ως θέση αποθήκευσης CO2) και της Άνω Σιλεσίας στην Πολωνία. Το PilotSTRATEGY έχει λάβει χρηματοδότηση από το Horizon 2020 της ΕΕ  και  αναμένεται να ολοκληρωθεί  το 2026.