ΕΚΤ: Όταν η βασική διαφωνία δεν είναι στα επιτόκια

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεδριάζει την Πέμπτη, στην τελευταία της συνεδρίαση για το 2024. Αν και η απόφαση για μείωση των επιτοκίων θεωρείται εν πολλοίς ειλημμένη, οι αγορές εστιάζουν την προσοχή τους στη ρητορική που θα επιλέξει η επικεφαλής της Κριστίν Λαγκάρντ.

Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν πάντως ότι, η συζήτηση στη Φρανκφούρτη  θα έχει αρκετές αντιπαραθέσεις με τα γεράκια και τα περιστέρια να διασταυρώνουν τα ξίφη τους όχι μόνο για το ύψος των μειώσεων, αλλά και για τις επόμενες κινήσεις.

«Οι μειώσεις επιτοκίων δεν θα είναι πανάκεια για την οικονομία».

Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συμφωνούν εν γένει ότι χρειάζονται χαμηλότερα επιτόκια για να τονωθεί η κλονισμένη οικονομία της περιοχής. Το πόσο μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν, ωστόσο, αμφισβητείται έντονα. Ορισμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ζητούν γρήγορες περικοπές για να ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να ξοδεύουν και τις επιχειρήσεις να επενδύσουν. Άλλοι είναι πιο προσεκτικοί, θεωρώντας ότι οι προκλήσεις, όπως το υψηλό ενεργειακό κόστος και η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων, είναι πέρα ​​από τις αρμοδιότητες της νομισματικής πολιτικής.

ΕΚΤ: Το μεγάλο δίλημμα – Μείωση 25 ή 50 μ.β. στα επιτόκια

Το ποια άποψη τελικά θα επικρατήσει αναμένεται να καθορίσει το τελικό σημείο στην εκστρατεία χαλάρωσης της ΕΚΤ.

«Οι απόψεις στο Διοικητικό Συμβούλιο διαφέρουν σχετικά με το πόσο η τρέχουσα οικονομική αδυναμία είναι κυκλική και πόσο διαρθρωτική», σχολιάζει στο Bloomberg ο Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος στο Berenberg. Στην πραγματικότητα, είναι ένα μείγμα και των δύο, πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΚΤ πρέπει να παίξει τον ρόλο της. Αλλά οι μειώσεις επιτοκίων δεν θα είναι πανάκεια για την οικονομία».

Ενώ η ανάπτυξη στο μπλοκ των 20 εθνών επιταχύνθηκε απροσδόκητα το τρίτο τρίμηνο, τα πρόσφατα στοιχεία σηματοδοτούν μια επιβράδυνση. Οι αντίθετοι άνεμοι, επίσης, ενισχύονται – από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ και τους εμπορικούς δασμούς που μπορεί να ακολουθήσουν, μέχρι τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

Οι δύο ασθενείς: Γαλλία και Γερμανία

Στο εσωτερικό, η βαριά μεταποιητική Γερμανία αντιμετωπίζει ήδη ένα δεύτερο συνεχόμενο έτος συρρίκνωσης, συν τις πρόωρες εκλογές τον Φεβρουάριο. Η Γαλλία, εν τω μεταξύ – η υπ’ αριθμόν 2 οικονομία της ζώνης του ευρώ – υφίσταται τη δική της πολιτική και δημοσιονομική αναταραχή.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η μείωση των επιτοκίων έχει προφανή πλεονεκτήματα: Η συρρίκνωση του κόστους των τόκων των νοικοκυριών και η μείωση της ελκυστικής αποταμίευσης θα πρέπει να τονώσουν την ιδιωτική κατανάλωση που μόλις αρχίζει να δείχνει σημάδια ζωής.

Η φθηνότερη πίστωση θα μπορούσε επίσης να ωθήσει τις εταιρείες να επενδύσουν – ειδικά οι κατασκευαστές κατοικιών – των οποίων τα μειωμένα περιθώρια κέρδους έχουν μειώσει τις δυνατότητες δαπανών τους.

Ο διοικητής της ιταλικής κεντρικής τράπεζας Φάμπιο Πανέτα είναι ένας από τους πιο δυνατούς υποστηρικτές της γρήγορης χαλάρωσης και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο  για ακόμα πιο επιθετικές μειώσεις: «Στην τρέχουσα φάση, θα πρέπει να επικεντρωθούμε περισσότερο στην υποτονικότητα της πραγματικής οικονομίας», είπε τον περασμένο μήνα, προειδοποιώντας ότι η υποτονική εγχώρια ζήτηση θα μπορούσε να προκαλέσει τον πληθωρισμό να υπολείπεται του στόχου του 2%.

Υπέρ των μειώσεων και ο Στουρνάρας

Υπέρ την μείωσης των επιτοκίων τάχθηκε ανοικτά και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδoς, Γιάννης Στουρνάρας, ανοίγοντας την αυλαία του 4ου ΟΤ FORUM «Ένα νέο παραγωγικό πρότυπο – “Ελλάδα 2030″» που διοργάνωσε ο Οικονομικός Ταχυδρόμος στις 2 και 3 Δεκεμβρίου στο Μικρό Χρηματιστήριο Αθηνών.

Η κρίση στην Ευρώπη

Ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι στην Ευρώπη ο πληθωρισμός μειώνεται, η οικονομία είναι κάπως αδύναμη και τον Δεκέμβριο «θα συνεχίσουμε τη μείωση των επιτοκίων». Ο διοικητής της ΤτΕ και μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας εκτίμησε ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει λίγο ακόμα τον Δεκέμβριο, αλλά μετά θα πέσει πολύ.

Ερωτηθείς για τα προβλήματα που παρουσιάζονται αυτήν τη στιγμή στα γαλλικά ομόλογα, κι αν η ΕΚΤ θα παρέμβει, η κ. Στουρνάρας είπε ότι δεν μπορεί να γίνει παρέμβαση αυτήν τη στιγμή: «Υπάρχει ένα εργαλείο το TPI, αλλά για να εφαρμοστεί η χώρα θα πρέπει να έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για το έλλειμμα».

Ο διοικητής της ΤτΕ υποστήριξε ότι δεν βλέπει ντόμινο επιπτώσεων στην ευρωπαϊκή οικονομία: «Δεν καταρρέουν τα γαλλικά ομόλογα. Τα ελληνικά εμπορεύονται με καλύτερους όρους από τα γαλλικά, έχουν καλύτερες αποδόσεις. Ποιος θα το έλεγε αυτό πριν από δέκα χρόνια, ότι θα έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο;»

Τα στοιχήματα για τις 25 μονάδες βάσης

Οι περισσότεροι φορείς καθορισμού των επιτοκίων φαίνεται να υποστηρίζουν μια μέτρια κίνηση, αναμένοντας τις αποφάσεις που θα ανακοινώσει ο Τραμπ μόλις αναλάβει και επισήμως τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου.

Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ λέει ότι ένας εμπορικός πόλεμος γενικά θα ήταν «καθαρό αρνητικό για όλους», όχι μόνο για τις χώρες που στοχοποιούνται από τους δασμούς των ΗΠΑ. Η Goldman Sachs αναμένει πιο περιορισμένους δασμούς στην Ευρώπη, προβλέποντας πλήγμα 0,5% στην παραγωγή της ευρωζώνης.

«Ο αρνητικός αντίκτυπος του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ είναι πιθανό να είναι κάπως πιο σημαντικός από τον αντίκτυπο στον πληθωρισμό», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS, Ράινχαρντ Κλουζ, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να είναι πιθανή μεγαλύτερη χαλάρωση εάν κλιμακωθούν οι εμπορικές εντάσεις.

Το γεράκι της ΕΚΤ

Η Morgan Stanley σήκωσε την Πέμπτη μια κόκκινη σημαία σχετικά με τις ακούσιες συνέπειες μιας ήπιας προσέγγισης από την ΕΚΤ γύρω από την αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων την επόμενη εβδομάδα και πώς αυτή μπορεί να δημιουργήσει «ανοδικούς κινδύνους» για το νόμισμα.

«Οι αγορές είναι αρκετά πτωτικές για τις προοπτικές της ευρωζώνης και του ευρώ, ώστε οποιαδήποτε ένδειξη αμετάβλητης ανταλλαγής μηνυμάτων θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως γερακίσια έκπληξη», ανέφερε.

Η διάκριση μεταξύ δομικού και κυκλικού «δεν είναι ποτέ κρυστάλλινη»

Όμως, παρά το γεγονός ότι ο Γάλλος Φρανσουά ντε Γκαλό και ο Πορτογάλος Mario Centeno έχουν σηματοδοτήσει ότι είναι ανοιχτοί σε μια τέτοια κίνηση, οι περισσότεροι αξιωματούχοι – συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κορυφαίων περιστεριών – υποστηρίζουν μια σταδιακή προσέγγιση που θεωρείται ευρέως ότι σημαίνει αυξήσεις κατά ένα τέταρτο της μονάδας.

Οι οικονομολόγοι συμφωνούν. Μόνο η ομάδα της JPMorgan προβλέπει μείωση κατά μισό βαθμό τον Δεκέμβριο.

Πιο πιθανή για την ΕΚΤ είναι μια αλλαγή στην επίσημη δήλωση πολιτικής στην οποία δεσμεύεται επί του παρόντος να διατηρήσει τα επιτόκια «επαρκώς περιοριστικά για όσο διάστημα είναι απαραίτητο».

Περίπου το 53% των ερωτηθέντων λέει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα προσαρμόσουν αυτή τη διατύπωση, αν και μόνο το ένα τρίτο αναμένει σαφέστερη καθοδήγηση σχετικά με το πού κατευθύνονται τα επιτόκια.

Τα γεράκια

Εκ των γερακιών της ΕΚΤ,  το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου Ιζαμπέλ Σνάμπελ προειδοποιεί ότι οι μειώσεις των επιτοκίων δεν θα είναι αποτελεσματικές εάν τα ζητήματα που στοχεύουν να αντιμετωπίσουν είναι επίσης διαρθρωτικά. Τέτοιες αδυναμίες είναι μυριάδες και περιλαμβάνουν επίσης χαμηλή παραγωγικότητα, μείωση της ανταγωνιστικότητας, δυσμενή δημογραφικά στοιχεία και έλλειψη οικονομικής ολοκλήρωσης.

«Εάν οι εταιρείες δεν επενδύουν για λόγους άλλους εκτός από τη νομισματική πολιτική, η μείωση των επιτοκίων κάτω από το ουδέτερο επίπεδο μπορεί να μην οδηγήσει σε επενδύσεις», είπε η Σνάμπελ στο Bloomberg τον Νοέμβριο. «Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζονται διαρθρωτικές πολιτικές».

Περιπλέκοντας τα πράγματα, ο Φινλανδός Όλι Ρεν υποστήριξε ότι η διάκριση μεταξύ δομικού και κυκλικού «δεν είναι ποτέ κρυστάλλινη».

«Αν και οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης δεν μπορούν να επιλυθούν με εργαλεία νομισματικής πολιτικής, γνωρίζουμε ότι οι επενδύσεις καθορίζονται από πολλούς παράγοντες, ιδίως από τη συνολική ζήτηση, η οποία επηρεάζεται προφανώς από τις οικονομικές συνθήκες», είπε.

Το ουδέτερο επιτόκιο

Οι οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε έρευνα του Bloomberg εκτιμούν ότι το κόστος δανεισμού θα διαμορφωθεί στο 2% – ένα επίπεδο που δεν θεωρείται ούτε περιορίζει ούτε τονώνει την ανάπτυξη. Οι αγορές οραματίζονται μια πιο επιθετική εκστρατεία, καταλήγοντας περίπου ένα τέταρτο της μονάδας κάτω από αυτό.

Αυτή είναι η μάχη που πρόκειται να δοθεί τους επόμενους μήνες, αν και οι περισσότεροι οικονομολόγοι είναι πιο κοντά σε εκείνους τους αξιωματούχους που τονίζουν ένα μείγμα κυκλικών και διαρθρωτικών προκλήσεων και τα όρια της νομισματικής πολιτικής.

Οι μειώσεις επιτοκίων «δεν θα λύσουν ως δια μαγείας όλα τα διαρθρωτικά προβλήματα», δήλωσε η Katharine Neiss, επικεφαλής οικονομολόγος της PGIM Fixed Income.

«Πρέπει να έρθουν χέρι-χέρι με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με συμπληρωματικές δημοσιονομικές πολιτικές. Επομένως, χρειάζεται πραγματικά ένα ενιαίο, συνεκτικό πακέτο πολιτικής».