Ο μοναδικός ρόλος της στέγασης απαιτεί μεγαλύτερη κατανόηση

Οπου κι αν πάω αυτές τις μέρες, η συζήτηση εστιάζεται αναπόφευκτα στο αυξανόμενο κόστος στέγασης. Οι ανησυχίες αφορούν διάφορες γενεές, τοποθεσίες και επίπεδα εισοδήματος. Οι νέοι ενδέχεται να είναι οι πιο απογοητευμένοι καθώς βλέπουν την ικανότητά τους να αγοράζουν ή να νοικιάζουν να μειώνεται, ακριβώς τη στιγμή που σχεδιάζουν να δημιουργήσουν οικογένειες.

Οι αιτίες είναι περίπλοκες και ποικίλες, αλλά τα διακυβεύματα είναι ξεκάθαρα: Στέγαση σημαίνει σταθερότητα, ασφάλεια και αίσθηση του ανήκειν. Είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ευημερίας και ένα αναγνωρισμένο ανθρώπινο δικαίωμα.

Και για την κοινωνία, η στέγαση είναι ένα μοναδικό οικονομικό πλεονέκτημα. Η ιδιοκτησία σπιτιού είναι η μεγαλύτερη πηγή χρέους και πλούτου. Αυτό το κάνει πολύ σημαντικό στο να κατανοούμε γιατί οι οικονομίες περνούν από κύκλους άνθησης και κατάρρευσης.

Εν ολίγοις, ο τομέας της στέγασης διαδραματίζει έναν μετασχηματιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικονομιών ολόκληρων των χωρών. Ωστόσο, η στέγαση συχνά λείπει από τη μακροοικονομική ανάλυση. Στο νέο τεύχος Finance & Development του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, περιγράφεται λεπτομερώς ο τρόπος αλληλεπίδρασης των αγορών κατοικίας και της οικονομίας, η φύση των πρόσφατων προκλήσεων – συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων στην αγορά ακινήτων της Κίνας, όπως αναφέρουν σε ανάλυσή τους οι Κένεθ Ρογκόφ και Γιουατσέν Γιανγκ – και οι πιθανές λύσεις που μπορούν να κάνουν τις αγορές ακινήτων να λειτουργήσουν για τον καθένα.

Στη ρίζα της τρέχουσας κρίσης προσιτότητας ακινήτων βρίσκεται ένας παράγοντας: Η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά, με δυσμενείς επιπτώσεις για την οικονομική κινητικότητα, την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.

Χρησιμοποιώντας έναν νέο τρόπο σύγκρισης της οικονομικής προσιτότητας κατοικιών μεταξύ των χωρών, η Ντενίζ Ιγκάν παρουσιάζει το πώς η πανδημία και ο αναζωπυρούμενος πληθωρισμός πυροδότησαν τη χειρότερη παγκόσμια κρίση στην προσιτή στέγη εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Καθώς η ιδιοκατοίκηση γίνεται λιγότερο προσιτή, το χάσμα μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων αυξάνεται ενισχύοντας τη λαϊκή ανησυχία, όπως αντικατοπτρίζεται στις εκλογές σε όλο τον κόσμο φέτος.

Μεγάλο ρόλο παίζουν και τα επιτόκια. Οι Μάρτιν Μπολχούις, Τζουντ Κράμερ και Λόρενς Σάμερς αναλύουν τις μεγάλες αυξήσεις κόστος δανεισμού – ειδικά για τη στέγαση – οι οποίες έχουν τροφοδοτήσει μια αποσύνδεση μεταξύ των στατιστικών για τον πληθωρισμό και του γενικότερους καταναλωτικού κλίματος.

Οι Μεχντί Μπενατίγια Ανταλούσι, Νίνα Μπιλζανόβσκα και Αλεσία Ντε Στεφάνι δείχνουν το πώς οι αγορές στέγης και στεγαστικών δανείων αποτελούν βασικό και σύνθετο στοιχείο της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Συμπεραίνουν ότι η βαθιά κατανόηση αυτών των αγορών για κάθε χώρα είναι σημαντική για να κατανοηθεί τελικά η βαθμονόμηση της νομισματικής πολιτικής.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο ο πληθωρισμός, οι αυστηροί νόμοι για την προσφορά ή οι ζώνες που αυξάνουν τις τιμές – το βρώμικο χρήμα είναι επίσης μέρος του προβλήματος, σύμφωνα με τον Τσάντι Ελ Κούρι. Τα ακίνητα υψηλών προδιαγραφών συχνά βοηθούν στην απόκρυψη ή το ξέπλυμα παράνομων περιουσιακών στοιχείων, μεταλλάσσοντας περαιτέρω τις αγορές κατοικιών και καθιστώντας την ιδιοκτησία ενός σπιτιού ένα ακόμη πιο μακρινό όνειρο για τους απλούς ανθρώπους.

Δεν είναι περίεργο που τόσοι πολλοί λένε ότι η αγορά κατοικίας πλέον δεν λειτουργεί σωστά.

Η επαρκής και οικονομικά προσιτή στέγαση είναι επίσης κρίσιμο συστατικό για υγιείς, ζωντανές πόλεις, επηρεάζοντας το πού και το πώς ζουν οι άνθρωποι, το πώς εργάζονται και ποια πρόσβαση έχουν σε υπηρεσίες. Η Ελίζαμπεθ Τζόνσον εξηγεί πώς το Σάο Πάολο συνδυάζει ομοσπονδιακά και δημοτικά προγράμματα για την αναβάθμιση κτιρίων στο κέντρο της πόλης. Περιγράφεται πώς η τεχνολογία μπορεί να υποστηρίξει τη στέγαση σε άτυπες αγορές στην Αφρική. Και προτείνεται η μείωση των εποπτικών φραγμών, όπως οι νόμοι περί ζωνών και οι οικοδομικοί κώδικες. Η βελτίωση στήριξης για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Και η παροχή κινήτρων στους κατασκευαστές να παρέχουν προσιτά ακίνητα.

Ολοι οι τομείς – δημόσιος, ιδιωτικός, μη κερδοσκοπικός – πρέπει να συνεργαστούν για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη πρόσβαση στη στέγαση. Ενας εύρυθμος τομέας στέγασης είναι κρίσιμος για την υγεία της κοινωνίας, για κάθε οικονομία και για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Για να τακτοποιήσουμε το σπίτι μας, πρέπει να φτιάξουμε ό,τι έχει χαλάσει.

Η Gita Bhatt είναι επικεφαλής επικοινωνιών και αρχισυντάκτρια (Head of Policy Communications και Editor-In-Chief) στο περιοδικό «Finance & Development Magazine». Το άρθρο αποτελεί σύνοψη εκτενέστερης ανάλυσης που δημοσιεύεται στο περιοδικό «F&D» και στο Blog του ΔΝΤ.