Ποιο είναι το παραγωγικό πρότυπο που χρειάζεται η χώρα;

Η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία να αναδιαμορφώσει την οικονομία της, όχι απλώς «αλλάζοντας ταμπέλες» στους παραδοσιακούς της κλάδους, αλλά δημιουργώντας κάτι πραγματικά νέο και ανθεκτικό. Δεν είναι απλώς «ζήτημα ανάπτυξης»∙ πρόκειται για την ικανότητα της χώρας να παραμείνει ευέλικτη και ανταγωνιστική σε έναν κόσμο που εξελίσσεται ταχύτατα, με τις στατικές οικονομίες να μένουν πίσω.

Η βιομηχανία, ως ραχοκοκαλιά κάθε ανεπτυγμένης οικονομίας, καλείται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό το εγχείρημα, επαναπροσδιορίζοντας τις προτεραιότητές της και αξιοποιώντας τις σύγχρονες τάσεις. Αυτό, θα αυξήσει την προστιθέμενη αξία της ελληνικής οικονομίας και θα ενισχύσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη.

Γιατί πρέπει να κάνουμε τώρα τη διαφορά

Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Επί χρόνια, οι συζητήσεις για το παραγωγικό πρότυπο της χώρας περιστρέφονταν γύρω από συγκεκριμένους μόνο κλάδους, όπως ο τουρισμός. Παρότι παραμένουν βασικά πλεονεκτήματα της οικονομίας της χώρας, η μονομερής εξάρτηση από αυτούς τους παραδοσιακούς κλάδους, φαίνεται ότι ίσως είναι επισφαλής. Η οικονομική κρίση, η πανδημία και οι γεωπολιτικές εντάσεις, ανέδειξαν τα ευάλωτα σημεία στους εξωτερικούς κλυδωνισμούς και την ανάγκη για ένα διαφοροποιημένο παραγωγικό υπόδειγμα.

Σε αυτό το περιβάλλον, η βιομηχανία μπορεί να γίνει κινητήριος μοχλός της οικονομίας. Ενδεικτικά, όπως παρουσιάζει η μελέτη που εκπόνησαν από κοινού η EY Ελλάδος και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών – ΣΕΒ, το 81% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο δείγμα, έχουν ήδη εφαρμόσει δράσεις βιομηχανικής αριστείας, ενώ ένα 87% υιοθετούν πρωτοβουλίες ψηφιακού και βιώσιμου μετασχηματισμού. Αυτές οι δράσεις δεν είναι απλώς κινήσεις επιβίωσης, αλλά στρατηγικές που έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, όπως η αύξηση της παραγωγικότητας και η βελτίωση της βιομηχανικής απόδοσης.

Η εποχή μας, απαιτεί ένα ευέλικτο και πολυδιάστατο παραγωγικό μοντέλο που θα αξιοποιεί τις ευκαιρίες της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, και που θα στηρίζεται στην καινοτομία και την εξωστρέφεια. Μάλιστα, τα δεδομένα είναι ενθαρρυντικά: το 2023, σύμφωνα με την έρευνα της EY, Attractiveness Survey Ελλάδα 2024, η χώρα σημείωσε την καλύτερη επίδοσή της στις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) από το 2000, με την έμφαση να μετατοπίζεται σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως οι υπηρεσίες πληροφορικής και τα logistics.

Ωστόσο, αυτή η θετική δυναμική χρειάζεται ταχύτερο βηματισμό, καθώς η ελληνική βιομηχανία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει διευρύνει το οικονομικό της αποτύπωμα, η συνεισφορά της στην οικονομία της χώρας, παραμένει σε χαμηλότερα επίπεδα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν έχουμε τα μέσα, αλλά αν είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τα σωστά βήματα.

Μικρά βήματα, μεγάλες αλλαγές

Η Ελλάδα πρέπει να βρει τη δική της ταυτότητα, στηριζόμενη σε αυτά που την κάνουν μοναδική. Η τάση του reshoring, η επιστροφή, δηλαδή, βιομηχανικών δραστηριοτήτων κοντά στις εγχώριες αγορές τους, αναδεικνύεται σε σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα – ιδίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για μεγαλύτερη αυτονομία, των συστάσεων Draghi για μία ισχυρότερη ευρωπαϊκή βιομηχανία και δεδομένης της στρατηγικής γεωγραφικής τοποθεσίας της χώρας. Αν και μόνο το 28% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα της EY και του ΣΕΒ πιστεύουν ότι θα επωφεληθούν άμεσα, η τάση αυτή έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως καταλύτης για την αναζωογόνηση της εγχώριας βιομηχανίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της.

Αυτή η νέα βιομηχανική ταυτότητα μπορεί να χτιστεί πάνω σε σύγχρονα θεμέλια, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά και η κυκλική οικονομία.

Παράλληλα, τεχνολογίες αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI, GenAI), οι «έξυπνες» εργοστασιακές μονάδες και ο ψηφιακός μετασχηματισμός, δημιουργούν τις βάσεις για μία σύγχρονη, ανταγωνιστική βιομηχανία. Με μεγάλο ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων να σχεδιάζουν επενδύσεις σε AI μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, η πρόκληση είναι ξεκάθαρη: να περάσουμε από αποσπασματικές κινήσεις σε μία συνολική αλλαγή, με μετρήσιμους στόχους και σαφές όραμα.

Ο δρόμος για το μέλλον

Για να μπορέσει η ελληνική βιομηχανία να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, πρέπει να κερδίσει τρία μεγάλα στοιχήματα: να επιτύχει τη βιομηχανική «αριστεία», να πραγματοποιήσει ψηφιακό μετασχηματισμό και να υιοθετήσει βιώσιμες πρακτικές ανάπτυξης. Και τα τρία αυτά στοιχήματα, όμως, εξαρτώνται άμεσα από το ανθρώπινο κεφάλαιο, το οποίο πρέπει να στηρίξουμε, να ενισχύσουμε και να το θέσουμε στο επίκεντρο οποιασδήποτε προσπάθειας μετασχηματισμού, αν θέλουμε να μιλάμε για μία επιτυχημένη μετάβαση.

Όλα τα παραπάνω, δεν αποτελούν μεμονωμένες στρατηγικές∙ είναι κομμάτια του ίδιου παζλ. Αν μπορέσουμε να συνδυάσουμε την αποφασιστικότητα με τις υπάρχουσες ευκαιρίες, η ελληνική βιομηχανία μπορεί να αναζωογονηθεί και να αποτελέσει πυλωρός ενός βιώσιμου, καινοτόμου και εξωστρεφούς παραγωγικού προτύπου για το μέλλον.

Γιώργος Παναγιωτόπουλος, Εταίρος, Τμήμα Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Διεπιχειρησιακών Λειτουργιών, EY Ελλάδος