Ευρώπη: Ποιο είναι το μεγαλύτερο διατροφικό πρόβλημα στην ήπειρο;

Το μεγαλύτερο διατροφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι δεν είναι το υπερβολικό κρέας, η ζάχαρη ή το αλάτι, λέει ο Serge Hercberg, καθηγητής διατροφής στη Σορβόννη και δημιουργός του συστήματος σήμανσης τροφίμων Nutri-Score. Ούτε είναι το αλκοόλ, τα τεχνητά γλυκαντικά ή ακόμη και η έλλειψη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως.

Το πιο δύσκολο εμπόδιο, δήλωσε ο Hercberg σε συνέντευξή του στο POLITICO, είναι η εξαπάτηση από τα λόμπι των αγροδιατροφικών επιχειρήσεων.

«Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσει κανείς ένα συστατικό ή μια συμπεριφορά. Επιπλέον, γνωρίζουμε ποια μέτρα λειτουργούν», ανέφερε με προβληματισμό, επικαλούμενος τις αλλαγές στον ΦΠΑ, τους περιορισμούς στη διαφήμιση, τις πιο υγιεινές πρακτικές δημόσιων προμηθειών και φυσικά το δικό του σύστημα σήμανσης. «Η μεγάλη πρόκληση είναι να είμαστε σε θέση να ματαιώσουμε τα λόμπι που αντιτίθενται σε αυτά τα μέτρα».

Το απογοητευτικό μήνυμα

Πρόκειται για ένα απογοητευτικό μήνυμα από τον άνθρωπο πίσω από το σύνθημα «πέντε φρούτα και λαχανικά την ημέρα», ο οποίος έχει παρακολουθήσει να θάβουν με επιτυχία δεξιοί πολιτικοί και εταιρικά συμφέροντα το λογότυπο πέντε χρωμάτων, το οποίο υιοθετήθηκε στη Γαλλία το 2017 και θεωρήθηκε ως ο πιθανότερος υποψήφιος για ένα σύστημα σήμανσης στην επιφάνεια της συσκευασίας σε ολόκληρη την ΕΕ κατά τη διάρκεια της τελευταίας Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Από το 2022, ωστόσο, η Nutri-Score έχει υποχωρήσει πλήρως, παγιδευμένη από την ίδια αντι-Πράσινη Συμφωνία που εμπόδισε τους νόμους για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, την προώθηση της καλής μεταχείρισης των ζώων και τον περιορισμό της αποψίλωσης των δασών. Η Ιταλία ηγήθηκε αυτής της αντεπίθεσης, προωθώντας αφηγήματα πολιτιστικού πολέμου για ένα «αντι-ιταλικό σύστημα» που αδικαιολόγητα υποβαθμίζει τα κρέατα, τα τυριά και το ελαιόλαδο της.

Η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και άλλες χώρες έχουν προσχωρήσει, ενισχυμένες από την υποστήριξη της γεωργικής ένωσης της ΕΕ Copa-Cogeca και των μελών της σε εθνικό επίπεδο, όπως η FNSEA της Γαλλίας, οι Coldiretti και Confagricoltura της Ιταλίας και η Asaja της Ισπανίας.

«Είναι καρικατούρα», δήλωσε ο Hercberg, σημειώνοντας ότι το ελαιόλαδο βαθμολογείται καλά με Β και ότι τα κρέατα και τα τυριά παίρνουν χαμηλότερη βαθμολογία επειδή πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. «Τους θυμίζω ότι σήμερα στις χώρες του Νότου – Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία – η επικράτηση των υπέρβαρων και της παιδικής παχυσαρκίας είναι υψηλότερη».

Η εναλλακτική λύση

Παρ’ όλα αυτά, η Ιταλία έχει υποστηρίξει την εναλλακτική λύση NutrInform, ο αλγόριθμος της οποίας εμφανίζει πέντε κατηγορίες (θερμίδες, λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι) και το ποσοστό των ημερήσιων αναγκών ενός ατόμου που καλύπτει το προϊόν. Ο Γάλλος επιστήμονας είναι επιφυλακτικός: «Αν αύριο υπάρξει ένα λογότυπο που θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό, θα εγκαταλείψω αμέσως το Nutri-Score», δεσμεύτηκε.

Προς το παρόν, δεν εγκαταλείπει και παραπονιέται για στασιμότητα στην υιοθέτηση του Nutri-Score. Η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση της Πορτογαλίας εγκατέλειψε το σύστημα αυτό το καλοκαίρι, αφήνοντας μόνο έξι χώρες της ΕΕ των οποίων το υπουργείο Υγείας εξακολουθεί να το συνιστά: Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες.

Ο Hercberg κατηγορεί αυτό που πολλοί αποκαλούν «γαστρολαϊκισμό», ενώ αναφέρθηκε στην προεκλογική ρητορική των ακροδεξιών κομμάτων ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, όπου απέκτησαν την ισχυρότερη εκπροσώπηση που είχαν ποτέ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι προοπτικές

Αλλά οι προοπτικές της Nutri-Score έχουν μόνο επιδεινωθεί από τότε, με τους νέους επιτρόπους για τη γεωργία και την υγεία – τον Christophe Hansen και τον Olivér Várhelyi – να φαίνεται ότι έχουν βάλει στο συρτάρι την ιδέα της πρότασης νόμου της ΕΕ για την σήμανση στα τρόφιμα. Και αυτό παρά την πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που καλεί την εκτελεστική επιτροπή της ΕΕ να πράξει ακριβώς αυτό.

«Είναι πραγματικά παράλογο», κατέληξε ο Hercberg, τονίζοντας πως ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών εκτίμησε τον περασμένο μήνα ότι οι κακές δίαιτες προκαλούν σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο ευρώ σε κρυφό κόστος υγείας στην ήπειρο.

Και κατέληξε: «Το μεγάλο πρόβλημα στην Ευρώπη είναι αυτή η ανικανότητα να μην υποχωρήσει στα λόμπι και να θέσει τη δημόσια υγεία σε προτεραιότητα».