Δασμοί: Το «αλφαβητάρι» του Τραμπ – Γιατί έχει σημασία ποιους θα διαλέξει

Διόλου ευκαταφρόνητες δεν είναι οι ποσότητες μελανιού που έχουν χυθεί την αγαπημένη λέξη του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ: δασμοί.

Αν και ο Τραμπ έχει πει αρκετά σχετικά με το τι πρόκειται να κάνει με το ζήτημα των δασμών, στοχεύοντας κατά κύριο λόγο την Κίνα και κατά δεύτερον τον Καναδά, το Μεξικό και την ΕΕ, δεν υπάρχει ακόμη μια σαφής εικόνα για το πώς θα προχωρήσει όταν λάβει το αξίωμά του.

Νομοθετικό χάος την πρώτη χρονιά Τραμπ – Από τις υποσχέσεις στην… πράξη

Όπως αναφέρει το Barron’s, είναι ήδη σαφές ότι θέλει να κάνει πολύ περισσότερα από το να ρυθμίσει απλώς τα εμπορικά ελλείμματα. Ο αυτοαποκαλούμενος «άνθρωπος των δασμών» έχει μετατρέψει ένα κυρίως τεχνικό κομμάτι της οικονομικής πολιτικής σε κεντρικό σημείο της δεύτερης κυβέρνησής του.

Ορισμένοι δασμοί αποσκοπούν στην εξασφάλιση μιας καλύτερης εμπορικής συμφωνίας με την παραδοσιακή έννοια. Ορισμένοι όμως αποσκοπούν απλώς στην τιμωρία, ενώ άλλοι μοιάζουν περισσότερο με πολιτική άσκηση. Για τους επενδυτές, το κόλπο θα είναι να εκτιμήσουν τι ακριβώς έχει κατά νου ο εκλεγμένος πρόεδρος, πόσο ρεαλιστικοί μπορεί να είναι οι στόχοι του και πώς ακριβώς θα αντιδράσουν οι άλλοι, σημειώνει και προσθέτει πώς οι δασμοί πέφτουν σε μία εκ των συγκεκριμένων κατηγοριών.

Οι «παραδοσιακοί»

Η νέα ομάδα σχεδιάζει δασμούς κυρίως για να εξασφαλίσει καλύτερους όρους εμπορίου. Ο Τραμπ έχει επικεντρωθεί εδώ και καιρό στα μεγάλα διμερή εμπορικά ελλείμματα, τα οποία θεωρεί ως μέτρα που δείχνουν ότι οι άλλες χώρες δεν συμπεριφέρονται σωστά απέναντι στις ΗΠΑ. Η Κίνα, το Μεξικό, η Γερμανία, η Ιαπωνία, το Βιετνάμ και η Νότια Κορέα σημειώνουν κακή επίδοση από αυτή την άποψη, σημειώνει το Barron’s.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι θα επιμείνουν ότι τα διμερή εμπορικά ελλείμματα είναι παραπλανητικά και ότι ακόμη και τα συνολικά ισοζύγια τείνουν να αντανακλούν πρότυπα αποταμίευσης και επενδύσεων και όχι εμπορικές πρακτικές. Αλλά πολιτικά, ο Τραμπ έχει αναδείξει αυτά τα ελλείμματα για να ενισχύσει τις υποψίες ότι άλλες χώρες χρησιμοποιούν αθέμιτες επιδοτήσεις, κρυφά εμπορικά εμπόδια ή χειραγώγηση του νομίσματος.

Οι προσωρινοί, στοχευμένοι δασμοί μπορούν θεωρητικά να δημιουργήσουν μόχλευση για το άνοιγμα των αγορών, την αποκατάσταση της ισορροπίας και την ενίσχυση μιας πιο βιώσιμης ανάπτυξης για όλους. Σύμφωνα με τα λόγια του υποψήφιου υπουργού Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, πρόκειται για μια δασμολογική στρατηγική που θα «κλιμακωθεί για να αποκλιμακωθεί». Στην πράξη, ωστόσο, οι δασμοί είναι πολύ δύσκολο να καταργηθούν.

Δασμοί ασφαλείας

Ακόμα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου παραδέχεται ότι οι χώρες δεν μπορούν να θέσουν την εμπορική δικαιοσύνη πάνω από τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια και επιτρέπει δασμούς που προστατεύουν ζωτικά εθνικά συμφέροντα. Ο Τραμπ δεν δείχνει βέβαια να έχει οποιαδήποτε επιμονή για τους κανόνες του ΠΟΕ, αλλά δικαιολόγησε τους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου της πρώτης θητείας του για λόγους εθνικής ασφάλειας σε μια παγκόσμια αγορά που κατακλύζεται από φτηνά προϊόντα (κυρίως από την Κίνα).

Η λογική ήταν ότι οι ΗΠΑ μπορεί να είναι ευάλωτες χωρίς αξιόπιστη προμήθεια θεμελιωδών μετάλλων, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Καναδάς και το Μεξικό εξέφρασαν την αντίρρησή τους στην υπόδειξη ότι δεν μπορούν να θεωρούνται έμπιστοι ως στρατιωτικοί σύμμαχοι και τελικά εξασφάλισαν εξαιρέσεις.

Πολιτικά παιχνίδια

Οι πρώτες δασμολογικές απειλές του Τραμπ μετά τις εκλογές δικαιολογήθηκαν επίσης για λόγους εθνικής ασφάλειας, αλλά δεν αποσκοπούσαν στην επίλυση ενός εμπορικού προβλήματος. Αντιθέτως, στόχευαν το Μεξικό και τον Καναδά για τη μετανάστευση και τις ροές ναρκωτικών. Οι απειλές φάνηκε ότι είχαν σχεδιαστεί για να προκαλέσουν μια υποχωρητική απάντηση από τους ηγέτες και των δύο γειτόνων. Αυτό συνέβη σε μεγάλο βαθμό.

Ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι το τηλεφώνημά του με τον Μεξικανό πρόεδρο Κλαούντια Σεϊνμπάουμ εξασφάλισε υποσχέσεις για τον τερματισμό της παράνομης μετανάστευσης (ακόμη και αν η ομάδα Σεϊνμπάουμ προσέφερε μια ελαφρώς πιο διαφοροποιημένη ανάγνωση). Η απόφαση του Καναδού πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό να πετάξει στο Μαρ-α-Λάγκο για συνομιλίες φαίνεται ότι τον άφησε σε χειρότερη πολιτική θέση, αλλά λειτούργησε εξαιρετικά υπό την άποψη ότι έκανε τους πάντες να ξεχάσουν ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι ακόμη πρόεδρος, σχολιάζει το Barron’s.

Δασμοί αποσύνδεσης

Ο Τραμπ είχε ήδη ανεβάσει το διακύβευμα πολύ πιο ψηλά με την επανειλημμένη προεκλογική του δέσμευση να επιβάλει δασμούς 60% σε ό,τι βγαίνει από την Κίνα, ήδη ως υποψήφιος. Αυτή η δυναμική δείχνει τι πραγματικά συμβαίνει: Η απειλή των δασμών της Κίνας δεν είναι ούτε προσπάθεια επαναδιαπραγμάτευσης των όρων του εμπορίου ούτε πολιτική επίδειξη. Αντίθετα, είναι το πρώτο βήμα για τη διάλυση της μεγαλύτερης διμερούς οικονομικής σχέσης στον κόσμο.

Ο Τραμπ ήταν πιο συγκεκριμένος στην ομιλία του σχετικά με την ανάγκη να τερματιστεί η εξάρτηση των ΗΠΑ από τα κινεζικά ηλεκτρονικά και φαρμακευτικά προϊόντα, και το Κογκρέσο φαίνεται πιθανό να τερματίσει το εμπορικό καθεστώς του πλέον ευνοούμενου κράτους της χώρας. Αυτό θα εκτοξεύσει τους δασμούς και οι εμπορικές ροές θα μειωθούν. Αλλά στα «γεράκια» των δύο αμερικανικών κομμάτων αρέσει η ιδέα της πλήρους αποσύνδεσης από μια κυβέρνηση που θεωρούν ότι έχει σκοπό να υπονομεύσει την παγκόσμια τάξη. Η αντίδραση του Πεκίνου θα είναι σίγουρα ισχυρή και ακόμη και οι προβλέψιμες συνέπειες φαίνονται επιζήμιες για την ανάπτυξη το επόμενο έτος.

Και οι «δασμοί cage-rattling»

Τέλος, υπάρχουν και οι πιο τυχαίοι δασμοί που φαίνεται να αποσκοπούν περισσότερο στο να τραβήξουν την προσοχή σε ένα πρόβλημα ή στον ίδιο τον εκλεγμένο πρόεδρο. Ακριβώς σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει η απειλή για δασμούς 100% σε χώρες που «υποστηρίζουν οποιοδήποτε άλλο νόμισμα που θα αντικαταστήσει το πανίσχυρο δολάριο των ΗΠΑ», σύμφωνα με τα λόγια μιας ανάρτησης του Τραμπ στα τέλη Νοεμβρίου, που αφορούσε τα μέλη της ομάδας BRICS.

Δεδομένου ότι η θέση του δολαρίου δεν απειλείται και ότι το αποθεματικό του καθεστώς παραμένει εξ ολοκλήρου στα χέρια των παγκόσμιων αγορών, αυτό μπορεί να ερμηνευθεί μόνο ως μια προσπάθεια να μπει ξανά στα φώτα της δημοσιότητας και να «ενοχλήσει» του ξένους ηγέτς, σημειώνει το Barron’s.