Πίτερ Τίλι: Ποιος ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο «βουντού οικονομικά»

Αργά ένα βράδυ τον Απρίλιο του 1980, ενώ δύο μελλοντικοί πρόεδροι βρίσκονταν σε μάχη για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικανών, ο Πίτερ Τίλι σκυμμένος στη γραφομηχανή του προσπαθούσε να προετοιμάσει ένα λόγο-κόλαφο που ο Τζορτζ Μπους θα μπορούσε να εκτοξεύσει κατά του Ρόναλντ Ρίγκαν. Ανατρέχοντας σε ένα άρθρο που επέκρινε τις οικονομικές πολιτικές του Τζίμι Κάρτερ όπου έγραφε ότι συντάχθηκαν από μια ομάδα «οικονομικών μαγισσών», άρχισε να σκέφτεται τι κάνουν οι μάγισσες στην πραγματικότητα.

«Και τότε μού ήρθε η ιδέα», είπε στον ιστορικό Τζον Μίτσαμ, δεκαετίες αργότερα, «κάνουν βουντού».

Ο Τίλι, γραμματέας Τύπου του Μπους, πρόσθεσε μια πρόταση στην ομιλία του υποψηφίου στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon στο Πίτσμπουργκ, επικρίνοντας το οικονομικό σχέδιο του Ρίγκαν, δηλαδή την μείωση των φόρων για να αυξήσει τα έσοδα και να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό, ως «οικονομική πολιτική βουντού». Ήταν τόσο αποτελεσματικός ο όρος, που στοίχειωσε σχεδόν αμέσως τον Μπους.

Η κρίση της αμερικανικής ηγεσίας

Οι Δημοκρατικοί απέκρουσαν την επίθεση χρήζοντας τον Μπους υποψήφιο Αντιπρόεδρο. Ως Αντιπρόεδρος, ο Μπους αρνήθηκε ακόμη και ότι το είχε πει. Αλλά υπήρχε βίντεο της ομιλίας, και έγινε όχι μόνο μία από τις καθοριστικές κριτικές των Reaganomics, αλλά και μπήκε στο πολιτικό λεξιλόγιο ως ευφυολόγημα για την κριτική των πολιτικών οικονομίας του όποιου πολιτικού.

Ο Τίλι, ο οποίος πέθανε στις 29 Νοεμβρίου σε ηλικία 84 ετών, γεννήθηκε το 1940 στο Barrow-in-Furness της Αγγλίας, που βομβαρδίστηκε σφοδρά κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν ήταν 6 ετών, οι γονείς του δημιούργησαν μια επιχείρηση στοιχημάτων, παίρνοντας στοιχήματα για να συγκέντρωσουν χρήματα να μεταναστεύσουν στην Αμερική.

Ο κόσμος μέσα από το Air Force Two

Ο Τίλι είδε τον κόσμο με άλλη ματιά μέσα από το Air Force Two, το επίσημο αεροσκάφος του Αντιπροέδρου, που τον συνόδευε ως γραμματέας Τύπου και μέρος μιας ομάδας που ταξίδευε συνεχώς με τον Μπους, όπου κι αν τον έστελνε ο Ρίγκαν στα τέλη του Ψυχρού Πολέμου. Ο συγγραφέας και σατιρικός στοχαστής Κρίστοφερ Μπάκλεϊ, τον οποίο προσέλαβε ο Τίλι να γράφει ομιλίες, είπε ότι ίσως έπρεπε να παρατηρούν από το παράθυρο του αεροσκάφους για σοβιετικούς πυραύλους εδάφους-αέρος, «αλλά ήταν συναρπαστικό».

Η Αλίξε Μάτινγκλι, επί χρόνια συνεργάτης, θυμάται το πρώην αφεντικό της στα χρόνια του Μπους ως αγαπημένο μέντορα, έναν καπνιστή που έπινε ιρλανδικό ουίσκι, περιστασιακά κυριευμένο από τα «ιρλανδικά του νεύρα» και ότι είχε «χρυσή καρδιά».

«Κάθε υπάλληλος ήθελε να ακούσει τον Τίλι να σκέφτεται δυνατά», είπε. «Και μερικές φορές ήταν πολύ δυνατά, αλλά ήταν τόσο έξυπνος και τόσο δημιουργικός, και όλες οι ιδέες του είχαν μια τέτοια λάμψη, που αποτελούσε έμπνευση».

Δεν έγινε αρεστός ποτέ στον Ρίγκαν

Ωστόσο, δεν ενέπνεε τόσο τους συνεργάτες του Ρίγκαν, που δεν ξεπέρασαν ποτέ τα «βουντού οικονομικά». Ο Μπάκλεϊ είπε ότι ο Τίλι γινόταν αποδέκτης μιας ψυχρής συμπεριφοράς από το προσωπικό του προέδρου λόγω του συγκεκριμένου περιστατικού, που δεν θα τον προσκαλούσαν στο «mess» του Λευκού Οίκου – όπως αποκαλείται η τραπεζαρία στο Αμερικανικό Ναυτικό που διαχειριζόταν την τραπεζαρία στην Δυτική Πτέρυγα.

Ο Τίλι αποχώρησε από την κυβέρνηση μετά την πρώτη θητεία του Μπους ως αντιπρόεδρος για να ανοίξει μια συμβουλευτική επιχείρηση, αλλά επέστρεψε στο πλευρό του Μπους για την προεδρική εκστρατεία του το 1988 και υπηρέτησε για λίγο ως πρεσβευτής του Μπους στον Καναδά.

Ο Τίλι παντρεύτηκε τέσσερις φορές. Άφησε πίσω του την σύζυγό του, Βικτόρια Κέισι, και την κόρη τους, που γεννήθηκε όταν ήταν στα 60 του, και η οποία κάποτε έκανε μια παρουσίαση για τα οφέλη του να έχει κανείς μεγαλύτερο πατέρα, μαζί με ακόμη τέσσερις κόρες από προηγούμενους γάμους του.

Αν και ο Τίλι ξεπέρασε τη φράση τόσο γρήγορα όσο την έγραψε, κριτικοί και ειδικοί την χρησιμοποιούν πολύ από τότε, εξαπολύοντάς την εναντίον όλων, από τον Τζον Κέρι και τον Μπαράκ Ομπάμα μέχρι την Κάμαλα Χάρις και τον Ντόναλντ Τραμπ. Επίσης έχει ταυτιστεί με την οικονομική υστεροφημία του Ρίγκαν. «Η αλήθεια της φράσης πάντα τον… έτσουζε», επισήμανε στη WSJ ο Μπάκλεϊ.

«Δεν μπορείτε να μειώσετε τους φόρους και να αυξήσετε τις δαπάνες και να περιμένετε να εξισορροπήσετε τον προϋπολογισμό», είπε. «Δεν το πέτυχε ποτέ κανείς».