Financial Times: Πώς το America First θα μεταμορφώσει τον κόσμο το 2025

Η ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ θα πραγματοποιηθεί στις 20 Ιανουαρίου, ίδια ημέρα με την έναρξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Από το τέλος του ψυχρού πολέμου, η ετήσια συνάντηση του Νταβός, που συγκεντρώνει επιχειρηματίες και πολιτικούς ηγέτες από όλο τον κόσμο, έχει γίνει σύμβολο της παγκοσμιοποίησης που καθοδηγείται από τις ελίτ.

Όμως ο Τραμπ είναι ορκισμένος εχθρός αυτού που αποκαλεί «παγκοσμιοποίηση». Οι συμμετέχοντες στο Νταβός προωθούν το ελεύθερο εμπόριο- ο Τραμπ λέει ότι ο «δασμός» είναι η αγαπημένη του λέξη. Το WEF φιλοξενεί αναρίθμητα φόρουμ για τη διεθνή συνεργασία, αλλά ο Τραμπ πιστεύει στον εθνικισμό «Πρώτα η Αμερική».

Το «αλφαβητάρι» των δασμών του Τραμπ – Γιατί έχει σημασία ποιους θα διαλέξει

Για τρεις δεκαετίες, οι μεγάλες δυνάμεις του κόσμου ενστερνίστηκαν σε μεγάλο βαθμό την κοσμοθεωρία του Νταβός. Αυτή ήταν μια περίοδος κατά την οποία η οικονομική αλληλεξάρτηση έπνιγε τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς. Ο Τραμπ, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ της Κίνας και ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν της Ρωσίας έχουν όλοι μιλήσει στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο παρελθόν.

Αλλά τώρα, με διαφορετικούς τρόπους, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία έχουν γίνει αναθεωρητικές δυνάμεις που επιδιώκουν ριζικές αλλαγές στην τρέχουσα παγκόσμια τάξη, όπως αναφέρουν οι Financial Times.

Financial Times: Ο διαφορετικός αναθεωρητισμός των ΗΠΑ

Όταν ο Πούτιν εξαπέλυσε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022, θυσίασε τους οικονομικούς δεσμούς της χώρας του με τη Δύση υπέρ του οράματός του για τη Ρωσία. Η Κίνα του Σι έγινε πιο εθνικιστική και πιο απειλητική στη συμπεριφορά της απέναντι στην Ταϊβάν. Ο Τραμπ απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στο διεθνές εμπορικό σύστημα και στη σχέση της Αμερικής με τους συμμάχους της.

Δεν αποτελεί τρομερή έκπληξη το γεγονός ότι η Ρωσία και η Κίνα απαιτούν αλλαγές στην παγκόσμια τάξη. Η Ρωσία είναι μια πρώην υπερδύναμη που προσπαθεί να ανακτήσει τη χαμένη της επιρροή και η Κίνα είναι μια ανερχόμενη υπερδύναμη. Ο αμερικανικός αναθεωρητισμός είναι αυτός που προκαλεί το μεγαλύτερο αίνιγμα αλλά και τις πιο εκτεταμένες συνέπειες, όπως αναφέρουν οι Financial Times.

Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η ισχυρότερη χώρα του κόσμου και η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Το δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και το αμερικανικό σύστημα συμμαχιών στηρίζει την ασφάλεια της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής. Αν οι ΗΠΑ εννοούν ότι θα επανεξετάσουν εκ βάθρων τις διεθνείς δεσμεύσεις τους, τότε ολόκληρος ο κόσμος θα πρέπει να προσαρμοστεί.

Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Αμερικής συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών που αισθάνονται να απειλούνται περισσότερο από μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ ασκούν την εξουσία τους. Οι δημοκρατίες χωρών όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, η Νότια Κορέα, η Γερμανία και ολόκληρη η ΕΕ, έχουν συνηθίσει σε έναν κόσμο στον οποίο οι αμερικανικές αγορές είναι ανοικτές και οι ΗΠΑ παρέχουν εγγυήσεις ασφαλείας έναντι των απειλητικών αυταρχικών δυνάμεων.

Ωστόσο, ο Τραμπ υπόσχεται να επιβάλει δασμούς στους στενότερους συμμάχους της Αμερικής και έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, της ρήτρας αμοιβαίας άμυνας. Σε μια περιβόητη περίσταση φέτος, ο εκλεγμένος πρόεδρος παρατήρησε ότι θα άφηνε τη Ρωσία να «κάνει ό,τι διάολο θέλει» με τις χώρες του ΝΑΤΟ που δεν τηρούσαν τις δεσμεύσεις τους για τις αμυντικές δαπάνες.

Το αβέβαιο αύριο

Το ερώτημα για το αν και πώς θα απαντήσουν στους δασμούς του Τραμπ απασχολεί τα διπλωματικά μυαλά σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Η εξεύρεση μιας απάντησης είναι ακόμη πιο δύσκολη επειδή οι πραγματικές προθέσεις του Τραμπ παραμένουν ασαφείς. Είναι ο πρώην και μελλοντικός πρόεδρος περισσότερο ένας διαπραγματευτής; Ή μήπως είναι επαναστάτης – με πρόθεση να «ανατινάξει» το σύστημα, ό,τι κι αν συμβεί;

Η αρχική αντίδραση της ΕΕ θα είναι να ελπίζει ότι οι απειλές του Τραμπ για δασμούς είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική και ότι μπορεί να επιτευχθεί μια λογική συμφωνία, πολύ πριν ξεσπάσει ένας ολοκληρωτικός εμπορικός πόλεμος. Αλλά αν ο Τραμπ προχωρήσει με τους απειλούμενους δασμούς του για παρατεταμένη περίοδο, οι Βρυξέλλες είναι πιθανό να αντεπιτεθούν.

Άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Βρετανία και η Ιαπωνία, μπορεί να αντιδράσουν διαφορετικά. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα ελπίζει ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα την εξαιρέσει από τους δασμούς, ίσως επειδή οι ΗΠΑ έχουν μικρό εμπορικό πλεόνασμα με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ακόμη και αν η Βρετανία πληγεί, το βάθος και η σημασία της σχέσης ασφαλείας μεταξύ Λονδίνου και Ουάσινγκτον θα κάνει οποιαδήποτε βρετανική κυβέρνηση να σκεφτεί πολύ πριν εισέλθει σε εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ.

Η Ιαπωνία, η οποία έχει μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ, είναι ένας πολύ πιο προφανής πιθανός στόχος για τους δασμούς του Τραμπ. Ωστόσο, Ιάπωνες αξιωματούχοι θεωρούν απίθανο να ανταποδώσει το Τόκιο. Όπως και οι Βρετανοί, οι Ιάπωνες θα ήταν πολύ απρόθυμοι να κάνουν οτιδήποτε που θα έβαζε στον πειρασμό μια κυβέρνηση Τραμπ να βάλει στο τραπέζι τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας ως το επόμενο χαρτί της Ουάσινγκτον σε μια διαπραγμάτευση.

Κίνα, Ρωσία και ασφάλεια

Όταν πρόκειται για την ασφάλεια, η Ρωσία και η Κίνα είναι οι πιο επικίνδυνοι αναθεωρητές – επειδή είναι τα έθνη που απαιτούν αλλαγές στα διεθνή σύνορα και προσαρμογές στην παγκόσμια και περιφερειακή τάξη ασφαλείας.

Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Σι βλέπουν ξεκάθαρα ευκαιρίες στην τρέχουσα παγκόσμια κατάσταση. Σε πρόσφατη ομιλία του στη σύνοδο κορυφής των Brics στη Ρωσία, ο Σι χαιρέτισε την ανάδυση μιας νέας εποχής, «που ορίζεται από αναταραχή και μετασχηματισμό». Ο Πούτιν σε παρόμοιο τόνο σε ομιλία που έδωσε στο Σότσι στις 7 Νοεμβρίου, δύο ημέρες μετά την εκλογή του Τραμπ, διακηρύσσε: «Μπροστά στα μάτια μας αναδύεται μια εντελώς νέα παγκόσμια τάξη».

Μερικές φορές, ο Πούτιν και ο Τραμπ ακούγονται σαν να διαβάζουν από το ίδιο τραγούδι κατά της «woke» κουλτούρας, σχολιάζουν οι Financial Times. Στην ομιλία του στο Σότσι, ο Ρώσος ηγέτης προσδιόρισε τον εχθρό του ως «φιλελεύθερο και παγκοσμιοποιητικό μεσσιανισμό», συναισθήματα που ο Τραμπ θα μπορούσε εύκολα να έχει επαναλάβει.

Η διαφορά έγκειται στο ότι ο Τραμπ πιστεύει πως η νέα παγκόσμια τάξη πρέπει να αυξήσει τον πλούτο και τη δύναμη της Αμερικής, ενώ ο κεντρικός στόχος του Πούτιν είναι να μειώσει την επιρροή των ΗΠΑ. Ο Ρώσος πρόεδρος είπε στο ακροατήριό του στο Σότσι ότι «αυτό που διακυβεύεται είναι το μονοπώλιο [της εξουσίας] της Δύσης, το οποίο προέκυψε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης».

Ο Σι βλέπει επίσης τη μείωση της δυτικής ισχύος ως κεντρικό και επιθυμητό χαρακτηριστικό της αναδυόμενης νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Ο Κινέζος ηγέτης αρέσκεται να διακηρύσσει ότι «η Ανατολή ανεβαίνει, ενώ η Δύση παρακμάζει».