Κλιματική κρίση και ενεργειακή μετάβαση: Διπλή πρόκληση που απαιτεί ρεαλισμό

Η προσαρμογή στο νέο κλίμα με τις εκτεταμένες δημοσιονομικές και οικονομικές επιπτώσεις που τη συνοδεύουν, σε συνδυασμό με τις τεράστιες επενδύσεις που απαιτεί η ενεργειακή μετάβαση, είναι η μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αρχικά, όσον αφορά στο μέτωπο της κλιματικής κρίσης, ανεξαρτήτως της επιτυχίας ή μη των προσπαθειών για τη μείωση των Αερίων του Θερμοκηπίου, οι επιπτώσεις της θα συνεχιστούν για πολλές δεκαετίες ακόμη και θα περιλαμβάνουν φαινόμενα, όπως είναι οι κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, οι μακροχρόνιες περίοδοι ξηρασίας και οι παρατεταμένοι καύσωνες. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει, ουσιαστικά,

Σχέδιο για τις δημοσιονομικές και οικονομικές επιπτώσεις της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή είναι μία θεμελιώδης αδυναμία της ευρωπαϊκής πολιτικής. Γι’ αυτό και με κάθε ευκαιρία υπογραμμίζουμε στην Ευρώπη (π.χ. στα Συμβούλια Υπουργών) την κρισιμότητα της κατάστασης.

Ωστόσο, επειδή περιοχές της χώρα μας έχουν, ήδη, πληγεί από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, δεν μπορούμε να στηριχθούμε, αποκλειστικά, στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όποτε αυτές δρομολογηθούν. Εχουμε αναλάβει δράση. Και ζητούμενο για εμάς στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι η υλοποίηση πολιτικών πρόληψης – μέσα από την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και την εξεύρεση νέων – για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχει η επελαύνουσα κλιματική κρίση.

Οι πολιτικές που σχεδιάζουμε και υλοποιούμε θέτουν στο επίκεντρο την έννοια της ανθεκτικότητας. Στόχος μας είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής, του περιβάλλοντος, των δημόσιων υποδομών και της ιδιωτικής περιουσίας.

Για να παρέμβεις αποτελεσματικά πρέπει, ωστόσο, πρώτα να προβλέψεις τι θα συμβεί. Για τον σκοπό αυτόν, αναθέσαμε στο Κέντρο Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, ένα έργο που αφορά στην υποκλιμάκωση κλιματικών και ατμοσφαιρικών μοντέλων σε επίπεδο ανάλυσης 1x1km. Πρακτικά αυτό ισοδυναμεί με τη δραστική βελτίωση της ικανότητας πρόβλεψης, σε σχέση με τα σημερινά μοντέλα, τα οποία είναι πολύ χαμηλότερης ανάλυσης.

Τα ευρήματα από αυτό το επιστημονικό εργαλείο θα είναι πολύ χρήσιμα για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών σε πολλαπλά πεδία: π.χ. πολεοδομική πολιτική, πολιτική αύξησης της ανθεκτικότητας στον αστικό ιστό, αντιπλημμυρική πολιτική, υλοποίηση έργων κατά της λειψυδρίας, κ.ά.

Επιπλέον, υλοποιούμε πρωτοβουλίες, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των 750 εκατ. ευρώ, για την προστασία των δασών μας. «Κορωνίδα» αυτών των πολιτικών είναι το πρόγραμμα Anti-nero, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2022 και υλοποιείται με πόρους που εξασφαλίσαμε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που προσεγγίζουν τα 400 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτού έχουν πραγματοποιηθεί – μεταξύ άλλων – καθαρισμοί σε περίπου 190.000 στρέμματα, βελτιώνεται και συντηρείται δασικό οδικό δίκτυο έκτασης 309.000 στρεμμάτων, βελτιώνονται και συντηρούνται αντιπυρικές ζώνες έκτασης άνω των 53.000 στρεμμάτων, πραγματοποιείται διάνοιξη μεικτών αντιπυρικών ζωνών έκτασης 67.600 στρεμμάτων, κ.ά.

Εκτός του Anti-nero, υλοποιούμε έργα αναδάσωσης και αντιπλημμυρικά – αντιδιαβρωτικά έργα. Επιπρόσθετα, έχουμε διαθέσει περίπου 30 εκατ. ευρώ, για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, πλάτους 10 μέτρων, περιμετρικά οικισμών που βρίσκονται εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, βρίσκεται σε εξέλιξη η δασική μεταρρύθμιση, όπου για να υπάρξει πρώτη φορά ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, μπαίνουν στα δάση υβριδικά σχήματα (σύμπραξη δασικών συνεταιρισμών και ιδιωτών) και θα αξιοποιείται οικονομικά προς όφελος των δασών η απολειπόμενη δασική βιομάζα που «επιστρέφει» στο δάσος, καθώς χρηματοδοτεί, μαζί και με πόρους από τα δικαιώματα ρύπων, τις δράσεις πρόληψης.

Την ίδια ώρα, επειδή υπάρχει αυτή η μη προϋπολογισμένη δημοσιονομική και οικονομική επιβάρυνση για την προσαρμογή στην κλιματική κρίση, πρέπει η ενεργειακή μετάβαση να είναι όσο πιο οικονομικά, αποτελεσματική γίνεται.

Και βέβαια πρέπει να ληφθεί υπόψη πως η κλιματική κρίση αλλάζει τις ανάγκες που θα έχουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, σε σχέση με την κατανάλωση της ενέργειας. Για παράδειγμα εάν φτάσουμε στο σημείο το καλοκαίρι να διαρκεί έξι μήνες (με αυξημένες θερμοκρασίες – καύσωνες, κ.λπ.) θα χρειαστεί πολύ περισσότερη καθαρή ενέργεια, από αυτήν που χρησιμοποιούν σήμερα.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση, μέσα από τις πολιτικές μας, που οδηγούν στην ταχύτατη αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ (πολύ φθηνότερων από κάθε άλλη μορφή ηλεκτροπαραγωγής) στο ηλεκτρικό μας σύστημα, προσφέρουμε στον καταναλωτή πρόσβαση σε φθηνή και καθαρή ενέργεια, ενώ παράλληλα ενισχύουμε την ενεργειακή ασφάλεια και την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Η χώρα μας έχει, ήδη, υπερκαλύψει τους στόχους τόσο για διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας όσο και για τη μείωση των Αερίων του Θερμοκηπίου.

Όντας πρωτοπόροι, ωστόσο, σε αυτό το πεδίο, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι η ζήτηση δεν μπορεί να προβλεφθεί στον ίδιο βαθμό που μπορεί να προβλεφθεί η προσφορά. Ιδίως όταν στη ζήτηση προστίθεται και η ζήτηση του εξωτερικού, με τις εκτεταμένες εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας που παρατηρούνται τις τελευταίες εβδομάδες. Σε αυτό το εμπόδιο, απαντάμε με πρωτοβουλίες που ωθούν στην εγκατάσταση νέων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα, ενισχύουμε τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ελληνικής επικράτειας και επεκτείνουμε τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις με άλλες χώρες (π.χ. Αίγυπτος), που μπορεί να ενισχύσουν το ενεργειακό μας μείγμα.

Αναγνωρίζοντας τις υψηλές απαιτήσεις της κλιματικής κρίσης και αυτές της ενεργειακής μετάβασης, σχεδιάζουμε τις κατάλληλες πολιτικές και εργαζόμαστε εντατικά για την εφαρμογή τους. Οι ιδεοληψίες δεν έχουν καμία θέση σε αυτή την προσπάθεια. Πρέπει να είμαστε πρακτικοί και να κινηθούμε με μεγάλη ταχύτητα και πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, σε σχέση με αυτή που επιδεικνύαμε στο παρελθόν. Γιατί το κόστος είναι πολύ μεγάλο και οι απαιτήσεις της κοινωνίας, που μόλις τώρα συνειδητοποιεί σε πραγματικούς όρους τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, παραμένουν υψηλές και αναντίστοιχες, δυστυχώς, με τους πόρους που ρεαλιστικά διαθέτουμε.

Ο κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης είναι υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ