Δεν υπάρχει ισχυρή οικονομία χωρίς ισχυρές τράπεζες

Οι ελληνικές τράπεζες είναι σήμερα το δυνατό χαρτί της ελληνικής οικονομίας, ο βασικός μοχλός ανάκαμψης και σταθερότητας. Χωρίς ισχυρές τράπεζες δεν υπάρχει ισχυρή οικονομία, όπως δεν υπάρχουν και ισχυρές τράπεζες χωρίς ισχυρή οικονομία.

Σήμερα, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ξεπεράσει οριστικά την περίοδο της υπερ-δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Στην κρίση αυτή παρασύρθηκαν, πρώτα από την αδυναμία της Ελληνικής Δημοκρατίας να αποπληρώσει τα προηγούμενα δάνειά της, και στη συνέχεια από την αδυναμία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να αποπληρώσουν τα δικά τους δάνεια.

Την τελευταία πενταετία η οικονομία στάθηκε στα πόδια της και ανακάμπτει, παρά τις διαδοχικές κρίσεις της πανδημίας και της συνεχιζόμενης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ετσι και οι τράπεζες έχουν βελτιώσει σημαντικά τα χρηματοοικονομικά τους μεγέθη.

Τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια, από 49% των συνολικών δανείων το 2016, βρίσκονται σήμερα σε μονοψήφιο ποσοστό, και μάλιστα για τις 4 συστημικές τράπεζες γύρω στο 3%, που είναι κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας είναι πολύ κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, οι δείκτες ρευστότητας είναι υπερδιπλάσιοι των ελάχιστων απαιτούμενων από τον επόπτη ποσοστών, και η κερδοφορία ισχυρή. Εξίσου σημαντική είναι και η πρωτοβουλία τους να προχωρήσουν στην ταχύτερη απόσβεση του αναβαλλόμενου φόρου (DTC) και να βελτιώσουν την ποιότητα των κεφαλαίων τους.

Η επάνοδος των τραπεζών στην κανονικότητα επιβεβαιώνεται και από πλειάδα άλλων στοιχείων: Πρώτον, οι τελευταίες προσομοιώσεις αντοχής σε ακραίες συνθήκες (stress tests) που διενεργεί πανευρωπαϊκά ανά διετία ο SSM (Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός) κατέταξαν τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες στην 5η, 12η, 13η και 19η θέση ανάμεσα σε 110 ευρωπαϊκές. Ετσι, στον πίνακα σταθερότητας των τραπεζικών συστημάτων, η επίδοση αυτή φέρνει την Ελλάδα στην τέταρτη θέση της Ευρώπης των 27 και στην πρώτη της Νότιας Ευρώπης.

Δεύτερον, παρά τις συνθήκες γεωπολιτικής έντασης και ταραχής στην ευρύτερη γειτονιά μας, οι τράπεζες ξεκίνησαν και πάλι τη διανομή μερίσματος στους μετόχους τους, ύστερα από 16 χρόνια μηδενικής μερισματικής απόδοσης.

Τρίτον, οι τράπεζες έχουν την εμπιστοσύνη των μακροπρόθεσμων διεθνών επενδυτών. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα φέτος από το ενδιαφέρον τους να αγοράσουν, και μάλιστα σε σχετικά υψηλή τιμή σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, τις μετοχές του Ελληνικού Δημοσίου στην Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα Πειραιώς.

Τέταρτον, η συνολική πιστωτική επέκταση επανήλθε σε υγιείς θετικούς ρυθμούς, ιδιαίτερα προς τις επιχειρήσεις, όπου ο ρυθμός είναι σχεδόν διψήφιος και πολύ μεγαλύτερος του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες πρωτοστατούν στην πράσινη μετάβαση. Ενα σημαντικό μέρος της χρηματοδοτικής τους δραστηριότητας στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι προσανατολισμένο σε αυτόν τον σκοπό, ενώ δημιούργησαν υποδομές όπως η πλατφόρμα ESGr και το σύστημα ESG scoring για τις επιχειρήσεις.

Κύρια πρόκληση στο μέλλον είναι η συνέχιση στη βελτίωση της ευρωστίας των τραπεζών και της εξυπηρέτησης του κοινού, με αιχμή του δόρατος τον απαιτούμενο ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Σε μια παγκόσμια οικονομία που ψηφιοποιείται με γοργούς ρυθμούς, οι απαιτήσεις των πελατών τους διαρκώς μεταβάλλονται.

Για να συνεχίσουν να είναι ανταγωνιστικές απέναντι στην είσοδο των εταιρειών πληρωμών στην τραπεζική και την επέλαση των neobanks, οι τράπεζες πρέπει να προσφέρουν επαρκούς ασφάλειας και υψηλού επιπέδου ψηφιακές τραπεζικές υπηρεσίες. Ετσι επενδύουν σημαντικά κεφάλαια από την κερδοφορία τους στην ψηφιοποίηση, την τεχνητή νοημοσύνη, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, καθώς και τη διαρκή επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Οι τράπεζες είναι αυτές που κάνουν τα πιο άμεσα και σαφή βήματα από κάθε άλλο κλάδο για τη μετάβαση της Ελλάδας στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Οφείλουν να συνεχίσουν να πρωτοστατούν στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών αλλά συγχρόνως να παραμένουν οι αξιόπιστοι θεματοφύλακες των αποταμιεύσεων των ελληνικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Ορισμένα τμήματα του πληθυσμού αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές που επιφέρει η ψηφιακή οικονομία. Ετσι οι τράπεζες καλούνται να εξυπηρετήσουν ένα ανομοιογενές κοινό με διαφοροποιημένες ανάγκες, γεγονός που επιβαρύνει το κόστος εξυπηρέτησης.

Μεσοπρόθεσμα, εξίσου σημαντική πρόκληση για την ανταγωνιστικότητά τους αποτελεί η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη. Θα συμβάλλει στη μείωση του κόστους δανεισμού και τη μεγέθυνση του χρηματοοικονομικού τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως άλλωστε αναλύεται εκτενώς στην Εκθεση Ντράγκι.

Αξίζει, επίσης, να τονιστεί ότι στη νέα εποχή μετά την κρίση, οι τράπεζες ξεκίνησαν σταδιακά να επιστρέφουν στην κοινωνία και μέρισμα από την επάνοδό τους στην κανονικότητα. Είναι οι πρώτες επιχειρήσεις, που ήδη από το 2015 ακολουθούν επίσημα και ουσιαστικά κανόνες βέλτιστης εταιρικής διακυβέρνησης. Οι κανόνες αυτοί αποτέλεσαν την πυξίδα για τη νομοθεσία του 2020 περί εταιρικής διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιρειών.

Οι τράπεζες είναι σήμερα από τους καλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα, που φροντίζουν για το προσωπικό τους. Βρίσκονται σταθερά κοντά στην ελληνική οικογένεια και την τελευταία πενταετία έχουν προσφέρει 400 εκατ. ευρώ σε δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ποσό το οποίο προσαυξάνεται το 2025 με επιπλέον 200 εκατ. από την αναμενόμενη συνεισφορά τους στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, καθώς και στο πρόγραμμα σχολικών κτιρίων «Μαριέττα Γιαννάκου». Μάλιστα, πολλές τράπεζες είχαν ξεκινήσει μια σταδιακή μείωση στην τιμολόγηση πολλών υπηρεσιών πληρωμών, πολύ πριν την τελευταία νομοθετική ρύθμιση, ώστε να ανακουφίζονται οι πλέον ευάλωτοι από τους πελάτες τους.

Περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο, οι ελληνικές τράπεζες έχουν πλήρη συναίσθηση της ευθύνης τους απέναντι στην οικονομία και την κοινωνία. Το έχουν αποδείξει έμπρακτα. Και πιστεύω ότι έμμεσα, αυτό τους αναγνωρίζεται. Για να μπορούν να συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό τους ρόλο, πρέπει να παραμένουν ισχυρές και ανταγωνιστικές.

Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών 

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ- ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ