Ελληνικές Τράπεζες 2025 – Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Νέες Προκλήσεις σε ένα Μεταβαλλόμενο Γεωπολιτικό Περιβάλλον

Εισαγωγή

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει διανύσει μια μακρά και ταραχώδη πορεία, αντιμετωπίζοντας σημαντικές προκλήσεις και ριζικές αλλαγές. To έτος 2025 είναι σημαντικό να εξετάσουμε την τρέχουσα κατάσταση και τις μελλοντικές προοπτικές του κλάδου που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ελληνικής οικονομίας.

Το έτος 2025, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες. Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός είναι μια από αυτές. Η ανάγκη για περαιτέρω ψηφιοποίηση των τραπεζικών υπηρεσιών είναι επιτακτική. Οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να επενδύσουν σημαντικά στην τεχνολογία για να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες προτιμήσεις των καταναλωτών και να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους.

Επίσης, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζών και του κοινού παραμένει μια σημαντική πρόκληση. Οι τράπεζες οφείλουν να εστιάσουν στη διαφάνεια και την υπεύθυνη τραπεζική για να ανακτήσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη των πελατών τους. Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και τα μέτρα που υιοθέτησε πρόσφατα η Κυβέρνηση για τα νέα όρια των τραπεζικών χρεώσεων (Νόμος 5167/24), σε σχέση με την εφαρμογή νέων χρεώσεων στις τραπεζικές συναλλαγές.

Επιπρόσθετα, η αποτελεσματική διαχείριση των συστημικών κινδύνων και η βελτίωση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού συστήματος θα παραμείνουν κρίσιμες προτεραιότητες. Και αυτό σε περιβάλλον γεωπολιτικής αστάθειας και οικονομικής αβεβαιότητας. Η οικονομική αβεβαιότητα συνεχίζει να επηρεάζει τη μεταβλητότητα του όγκου συναλλαγών στις ελληνικές τράπεζες. Η ικανότητα διαχείρισης αυτής της μεταβλητότητας αναμένεται να είναι καθοριστική για τη σταθερότητα του συστήματος, που σε συνδυασμό με τη συνεχή προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες ρυθμιστικές απαιτήσεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα απαιτήσει συνεχή προσοχή και πόρους.

Προοπτικές Ανάπτυξης

Παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η ενίσχυση της κερδοφορίας αποτελεί πρωταρχικό μέλημα για τις ελληνικές τράπεζες. Η χρήση εξελιγμένων αναλυτικών εργαλείων, όπως η ανάλυση DuPont και άλλοι δείκτες απόδοσης, παραμένει ζωτικής σημασίας για την αξιολόγηση και βελτιστοποίηση της οικονομικής τους επίδοσης. Αυτές οι μέθοδοι επιτρέπουν στις τράπεζες να εντοπίζουν τομείς βελτίωσης και να λαμβάνουν στρατηγικές αποφάσεις για την ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους.

Παράλληλα, η καινοτομία στα προϊόντα και τις υπηρεσίες αναδεικνύεται ως καθοριστικός παράγοντας για την ανταγωνιστικότητά τους. Καθώς οι ανάγκες και οι προτιμήσεις των πελατών εξελίσσονται ραγδαία, οι τράπεζες καλούνται να αναπτύξουν νέες, πρωτοποριακές λύσεις. Η έμφαση δίνεται στην ασφάλεια και την ευκολία χρήσης, με στόχο την παροχή απρόσκοπτων και αξιόπιστων υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις των χρηστών τραπεζικών εργασιών.

Η διεθνής επέκταση αποτελεί μια ελκυστική προοπτική για τις ελληνικές τράπεζες, προσφέροντας δυνατότητες ανάπτυξης και διαφοροποίησης του κινδύνου. Η είσοδος σε νέες αγορές μπορεί να οδηγήσει σε διεύρυνση της πελατειακής βάσης και αύξηση των εσόδων, ενώ παράλληλα μειώνει την εξάρτηση από την εγχώρια οικονομία. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται με τη λειτουργία σε διαφορετικά οικονομικά και ρυθμιστικά περιβάλλοντα.

Επίσης, η στροφή προς την πράσινη τραπεζική αναδεικνύεται ως ένας σημαντικός άξονας ανάπτυξης για τον κλάδο. Οι τράπεζες καλούνται να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες και περιβαλλοντικά υπεύθυνες πρακτικές, ανταποκρινόμενες στην αυξανόμενη περιβαλλοντική συνείδηση και τις ρυθμιστικές απαιτήσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση πράσινων έργων, την ανάπτυξη οικολογικών προϊόντων και την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών κριτηρίων στις επενδυτικές αποφάσεις.

Επιπροσθέτως, οι συνεργασίες με εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (Fintech) ανοίγουν νέους ορίζοντες για τις ελληνικές τράπεζες. Αυτές οι συμπράξεις μπορούν να οδηγήσουν σε καινοτόμες λύσεις και βελτιωμένες υπηρεσίες, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία και την υποδομή των παραδοσιακών τραπεζών με την ευελιξία και την καινοτομία των Fintech εταιρειών.

Γεωπολιτικοί κίνδυνοι

Οι πολυδιάστατες προκλήσεις στην ευρύτερη περιοχή της χώρας μας και ιδιαίτερα στη Συρία, αναδεικνύουν την γεωπολιτική ρευστότητα ως σημαντική παράμετρο του 2025. Οποιοσδήποτε σχεδιασμός δεν μπορεί να μην λάβει υπόψη της τον ευρωπαϊκό, το μεσογειακό και μεσανατολικό περίγυρό της και τους επηρεασμούς που αυτοί επιδέχονται από το διεθνή παράγοντα, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα . Το υπάρχον σκηνικό δύναται να επηρεάσει και τις τράπεζες, επηρεάζοντας πολλαπλές πτυχές της λειτουργίας και της σταθερότητάς τους.

Πρωτίστως, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορούν να εντείνουν την αβεβαιότητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες, χαμηλότερα φορολογικά έσοδα και αυξημένες κρατικές δαπάνες για κοινωνικά προγράμματα. Ως αποτέλεσμα αυτού, δύναται να αυξηθεί το δημόσιο χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα, επηρεάζοντας αρνητικά τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.

Επιπλέον, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορούν να επηρεάσουν τις βραχυπρόθεσμες αντιδράσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων και των γραμματίων, υποτίμηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και αρνητικές εξελίξεις στις χρηματιστηριακές αγορές. Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν τους επενδυτές να μειώσουν την έκθεσή τους στα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία της χώρας, επηρεάζοντας αρνητικά τις τράπεζες.

Επιπρόσθετα, οι γεωπολιτικές εντάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένες κυβερνοεπιθέσεις και ψηφιακές απειλές στον τραπεζικό τομέα. Οι τράπεζες πρέπει να επενδύσουν σημαντικά στην ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων τους για να προστατευθούν από αυτές τις απειλές.

Συμπερασματικά, οι γεωπολιτικές προκλήσεις έχουν πολύπλευρο αντίκτυπο στην ασφάλεια των τραπεζών, επηρεάζοντας -σε κάποιο βαθμό- την οικονομική σταθερότητα, τις χρηματοπιστωτικές αγορές, το ρυθμιστικό περιβάλλον και τις λειτουργικές πρακτικές. Οι τράπεζες οφείλουν να προσαρμόζονται συνεχώς και να ενισχύουν τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων τους για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ανθεκτικότητά τους

Το μέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήματος διαγράφεται πολυδιάστατο για το 2025, με έμφαση στην κερδοφορία, την καινοτομία, τη διεθνή επέκταση, τη βιωσιμότητα και τη τεχνολογική πρόοδο. Η επιτυχής πλοήγηση σε αυτό το πολύπλοκο τοπίο θα απαιτήσει στρατηγική σκέψη, προσαρμοστικότητα και συνεχή καινοτομία από τις ελληνικές τράπεζες.

Το 2025 αναμένεται να είναι πιο ανθεκτικό, ψηφιακά προηγμένο και προσαρμοσμένο στις νέες οικονομικές πραγματικότητες. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να ισορροπήσει μεταξύ της καινοτομίας και της διαχείρισης κινδύνων, της ψηφιοποίησης και της προσωπικής εξυπηρέτησης, καθώς και της κερδοφορίας και της κοινωνικής ευθύνης.

Οι ελληνικές τράπεζες οφείλουν να συνεχίσουν να επενδύουν στην τεχνολογία, να βελτιώνουν τη διαφάνεια και να ενισχύουν την εμπιστοσύνη των πελατών τους. Η προσαρμοστικότητα σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον θα είναι κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία τους.

* Καθηγητής, Ακαδημαϊκός, Πολυτεχνείο Κρήτης, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ

** Αναπ. Καθ., Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο