Γροιλανδία: Γιατί μια εξαγορά από τις ΗΠΑ θα ήταν η συμφωνία του αιώνα

Παρόλο που η Αμερική έχει ιστορικό στην υιοθέτηση μιας εμπορικής προσέγγισης στις διεθνείς σχέσεις, οι αγορές σπάνια γίνονται χωρίς αντιπαραθέσεις. Όταν ο Τόμας Τζέφερσον αγόρασε τη Λουιζιάνα το 1803, διπλασιάζοντας το μέγεθος της χώρας, αναγκάστηκε να παραμερίσει το πάθος του για τον συνταγματικό κονστρουκτιβισμό, ο οποίος θα απέκλειε μια τόσο τολμηρή ομοσπονδιακή δράση. Εξήντα τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν ο Γουίλιαμ Σιούαρντ, τότε υπουργός Εξωτερικών, αγόρασε την Αλάσκα από τη Ρωσία για 7,2 εκατομμύρια δολάρια (162 εκατομμύρια δολάρια σήμερα), η κίνηση ονομάστηκε «η τρέλα του Σιούαρντ». Σήμερα η συμφωνία για την Αλάσκα θεωρείται αριστοτεχνική κίνηση και η αγορά της Λουιζιάνα το μεγαλύτερο επίτευγμα ενός από τους μεγαλύτερους προέδρους της Αμερικής. Εκ των υστέρων, και οι δύο φαίνονται εξαιρετικά συμφέρουσες, σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist.

Γροιλανδία: Πόσο θα κόστιζε στις ΗΠΑ αν πουλιόταν

Η Γροιλανδία και ο Τραμπ

Η ιστορία δεν θα είναι το ίδιο ευγενική με τον Ντόναλντ Τραμπ αν πάρει τη Γροιλανδία από τη Δανία και μάλιστα υπό πίεση. Στις 7 Ιανουαρίου ο εκλεγμένος πρόεδρος αρνήθηκε να αποκλείσει τη χρήση στρατιωτικής ισχύος ή οικονομικού πολέμου στην επιδίωξή του να αποκτήσει τη Γροιλανδία (και τη διώρυγα του Παναμά).

Η Αμερική θα χάσει φίλους αν εκφοβίσει κάποιον για να παραχωρήσει έδαφος. Αλλά οι προκλήσεις του κ. Τραμπ είναι επίσης ανόητες, διότι μια συμφωνία για την αγορά της Γροιλανδίας, που θα γίνει ελεύθερα και με καλή θέληση, θα μπορούσε πράγματι να είναι μια άλλη συμφωνία του αιώνα.

Μια τέτοια συμφωνία θα αύξανε την ασφάλεια της Αμερικής και ίσως και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ. Οι αντίπαλοι θα αποθαρρύνονταν. Και μια αγορά θα μπορούσε επίσης να ωφελήσει τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι πρέπει -και σίγουρα θα- να έχουν τον τελικό λόγο.

Πόσο αξίζει η Γροιλανδία

Πόσο αξίζει, λοιπόν, η Γροιλανδία; Ένα σημείο εκκίνησης είναι το ετήσιο ΑΕΠ του νησιού. Κατά την τελευταία καταμέτρηση, το 2021, ήταν 3 δισ. δολάρια, δηλαδή το ένα επτακοσιοστό του αμερικανικού. Μόνο 57.000 άνθρωποι ζουν στη Γροιλανδία, παρά το γεγονός ότι είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε αμερικανική πολιτεία. Μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της περιοχής είναι η εργασία περίπου του 43% του εργατικού δυναμικού που απασχολείται στην πολιτεία (έναντι 15% στην Αμερική).

Περισσότεροι από τις μισές κρατικές δαπάνες πληρώνονται από τη Δανία, η οποία δίνει στην περιοχή 500 εκατ. δολάρια ετησίως. Η μεγαλύτερη ιδιωτική βιομηχανία είναι η αλιεία. Αφαιρώντας τον δημόσιο τομέα, υποθέτοντας ότι η μακροχρόνια ανάπτυξη της Γροιλανδίας συνεχίζεται και ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αμερικής θα εισέπραττε το 16% του ΑΕΠ σε φόρους (ο εθνικός μέσος όρος), καθώς και προεξοφλώντας την απόδοση του 30ετούς αμερικανικού Δημοσίου, προκύπτει μια αποτίμηση ύψους 50 δισ. δολαρίων. Αυτό είναι περίπου το ένα εικοστό των ετήσιων αμυντικών δαπανών της Αμερικής.

Η στρατηγική σημασία

Ωστόσο, ο κ. Τραμπ επιθυμεί τη Γροιλανδία για τις στρατηγικές και οικονομικές δυνατότητές της και όχι για την ασήμαντη παραγωγή της. Το νησί βρίσκεται μεταξύ της Αμερικής και της Ρωσίας σε ένα μέρος του κόσμου που γίνεται όλο και πιο επισκέψιμο καθώς λιώνουν οι πάγοι της Αρκτικής. Αν και η αμερικανική βάση Pituffik Space Force Base στη βορειοδυτική ακτή της περιοχής παρέχει ήδη στον στρατό αισθητήρες προειδοποίησης πυραύλων, μια Γροιλανδία, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, θα μπορούσε να παρακολουθεί καλύτερα το χάσμα Γροιλανδίας-Ισλανδίας-Ηνωμένου Βασιλείου (GIUK), μια λωρίδα του Ατλαντικού ωκεανού που αποτελεί την οδό πρόσβασης των ρωσικών υποβρυχίων στην ανατολική ακτή της Αμερικής και στον Βόρειο Ατλαντικό.

Ο πλούτος των φυσικών πόρων

Επιπλέον, ο πλούτος των φυσικών πόρων της Γροιλανδίας είναι τεράστιος. Έχει τα γνωστά αποθέματα: 43 από τα 50 ορυκτά που θεωρούνται «κρίσιμα» από την αμερικανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς των μεγαλύτερων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών εκτός Κίνας. Αυτά είναι ζωτικής σημασίας για το στρατιωτικό εξοπλισμό και τον πράσινο ενεργειακό εξοπλισμό. Τα πηγάδια στα ανοικτά των ακτών της Γροιλανδίας θα μπορούσαν να αποδώσουν 52 δισ. βαρέλια πετρελαίου, περίπου το 3% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων του κόσμου, σύμφωνα με μια εκτίμηση του 2008 από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.

Οι πόροι της Γροιλανδίας έχουν παραμείνει σχετικά ανεκμετάλλευτοι λόγω της δυσκολίας λειτουργίας στις σκληρές και απομακρυσμένες περιοχές της περιοχής. Τα τέσσερα πέμπτα του νησιού καλύπτονται από πάγο. Δεν υπάρχουν καν δρόμοι που να συνδέουν τους οικισμούς. Και η κυβέρνηση απαγόρευσε την εξερεύνηση πετρελαίου το 2021. Όμως, καθώς το κλίμα θερμαίνεται, τα ορυκτά γίνονται τόσο πιο προσιτά όσο και πιο πολύτιμα. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ίσως η μεγαλύτερη άντληση φυσικών πόρων που έχει σημειωθεί ποτέ. Οι εταιρείες πραγματοποιούν γεωτρήσεις σε περίπου 170 περιοχές, από 12 που ήταν πριν από μια δεκαετία.

Τι σκέφτονται οι κάτοικοι της Γροιλανδίας

Από ποιον θα μπορούσε να αγοραστεί το νησί; Το 2009 η Δανία παραχώρησε στη Γροιλανδία το δικαίωμα να κηρύξει την ανεξαρτησία της, εφόσον το επιλέξει ο λαός της σε δημοψήφισμα. Η εθνικιστική κυβέρνηση του νησιού θα ήθελε πολύ να ασκήσει αυτό το δικαίωμα. Ταυτόχρονα, η Δανία παραχώρησε στην περιοχή τον έλεγχο των δικών της φυσικών πόρων (αν και όσο αυξάνονται τα έσοδά της, τόσο μειώνεται η επιχορήγηση από τη Δανία). Οποιαδήποτε αγορά, επομένως, δεν θα πρέπει να γίνει από τη Δανία,, αλλά από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού. Αν η Αμερική προσέφερε απλώς την αποτίμηση της ροής των μελλοντικών φόρων, αυτή θα ανερχόταν σε σχεδόν 1 εκατομμύριο δολάρια ανά κάτοικο. Δεδομένου του πλούτου και της σημασίας της περιοχής, η Αμερική θα μπορούσε πιθανώς να κάνει κάθε κάτοικο της Γροιλανδίας πολυεκατομμυριούχο και να εξακολουθήσει να επωφελείται σε τεράστιο βαθμό από την αγορά.

Οι ρομαντικοί και οι εθνικιστές θα αποκαλούσαν αναμφίβολα μια τέτοια διευθέτηση βρώμικη. Δεν θα μπορούσε το νησί να τα καταφέρει μόνο του; Εξάλλου, οι 380.000 πολίτες της Ισλανδίας τα καταφέρνουν αρκετά καλά. Η Γροιλανδία θα μπορούσε να φιλοξενήσει περισσότερες αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις και ταυτόχρονα να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς της πόρους με τους δικούς της όρους. Γιατί να εγκαταλείψει κανείς την ταυτότητά του και να υποταχθεί στον πολιτικό έλεγχο της Ουάσιγκτον;

Οι κίνδυνοι

Όμως, οι πλουτοπαραγωγικές δραστηριότητες με φυσικούς πόρους εγκυμονούν και κινδύνους. Ο ένας είναι η διαφθορά που εμποδίζει τη δίκαιη κατανομή των οφελών. Δεν είναι σαφές αν 57.000 άνθρωποι μπορούν να κυβερνήσουν αποτελεσματικά παρουσία ενός τεράστιου απροσδόκητου κέρδους: φανταστείτε ένα αγγλικό δημοτικό συμβούλιο να του δίνονται τα κοιτάσματα πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Η εξόρυξη ορυκτών απαιτεί μαζική εργασία μεταναστών. Η εθνική ασφάλεια δεν αφορά πλέον μόνο τον κίνδυνο εισβολής, αλλά και την αποτροπή υβριδικού πολέμου, από σαμποτάζ μέχρι προπαγάνδα στο TikTok. Η εκ των προτέρων πώληση στην Αμερική θα έφερνε όλη τη δύναμη του αμερικανικού διοικητικού μηχανισμού και του μηχανισμού ασφαλείας στην περιοχή, ενώ θα εγγυόταν μια ισότιμη κατανομή του απροσδόκητου κέρδους.

Ο σεβασμός του δικαιώματος της Γροιλανδίας στην αυτοδιάθεση σημαίνει σεβασμό του δικαιώματος των πολιτών της να εξετάσουν μια τέτοια προσφορά, η οποία θα μπορούσε να τεθεί σε δημοψήφισμα. Για να είναι ελεύθερη η επιλογή, ο κ. Τραμπ θα πρέπει να αποσύρει την απειλή του για βία.