Ιράν: Αναζητά «θεραπεία – σοκ» μετά τις απώλειες – Το δίλημμα με Τραμπ και πυρηνικά

Το Ιράν είναι πιο αδύναμο και πιο ευάλωτο από ό,τι ήταν εδώ και χρόνια, αφού υπέστη μια σειρά από μεγάλα πλήγματα. Κατά τη διάρκεια ενός  δύσκολου 2024, η Τεχεράνη είδε την περιφερειακή της επιρροή να μειώνεται, η στρατιωτική της αποτρεπτική δύναμη ενάντια στους ιστορικούς εχθρούς του, Ισραήλ και ΗΠΑ, να αποδυναμώνεται και η οικονομία της να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, όπως εκτιμά το δίκτυο RFE/RL.

Μακρόν: Προειδοποιεί ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν βρίσκεται κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Ισλαμική Δημοκρατία πρέπει να λάβει σκληρές αποφάσεις το επόμενο έτος, καθώς ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναλαμβάνει τα καθήκοντά του και λήγει η πυρηνική συμφωνία μεταξύ της Τεχεράνης και των παγκόσμιων δυνάμεων.

«Υποψιάζομαι ότι το έτος 2025 θα είναι έτος δυσκολιών και σκληρών επιλογών για την Τεχεράνη, καθώς το καθεστώς αντιμετωπίζει την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ και προσπαθεί να περιορίσει τον αντίκτυπο της σκληρής προσέγγισης του νέου αμερικανού προέδρου», δήλωσε ο Σανάμ Βακίλ, διευθυντής στο Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στη δεξαμενή σκέψης Chatham House που εδρεύει στο Λονδίνο.

Το Ιράν καλείται να λάβει σκληρές αποφάσεις το επόμενο έτος, καθώς ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναλαμβάνει τα καθήκοντά του και λήγει η πυρηνική συμφωνία μεταξύ της Τεχεράνης και των παγκόσμιων δυνάμεων

Δυσμενής ανατροπή στη Συρία για το Ιράν

Η πτώση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ενός στενού συμμάχου του Ιράν, τον Δεκέμβριο, ήταν ένα σημαντικό πλήγμα για τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τεχεράνης. Υπό τον Άσαντ, η Συρία ήταν μέλος του «άξονα αντίστασης» του Ιράν, του χαλαρού δικτύου περιφερειακών πληρεξουσίων και εταίρων του, και επέτρεψε στην Τεχεράνη να προμηθεύει τους συμμάχους της.

Αυτό περιελάμβανε τη Χεζμπολάχ, το πολιτικό κόμμα και την ένοπλη σιιτική οργάνωση στον Λίβανο, που ήταν επίσης ο σημαντικότερος εταίρος του Ιράν για δεκαετίες.

Κάποτε μια υπολογίσιμη δύναμη, η Χεζμπολάχ είναι τώρα ένα κέλυφος του πρώην εαυτού της. Ο εναέριος βομβαρδισμός και η χερσαία εισβολή του Ισραήλ πέρυσι υποβάθμισαν σοβαρά τις στρατιωτικές δυνατότητες της ομάδας και αποδεκάτισαν την ανώτερη ηγεσία της.

Εν τω μεταξύ, ο πόλεμος του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας εναντίον της παλαιστινιακής τοργάνωσης Χαμάς – ένας ακόμα σύμμαχος της Τεχεράνης – άφησε το Ιράν με μικρή επιρροή στον παλαιστινιακό θύλακα.

«Κρίσιμη κατάσταση» για το ιερατικό κατεστημένο

Στο εσωτερικό, τα πράγματα δεν φαίνονται καλύτερα. Το εθνικό νόμισμα έχει χάσει πάνω από το 60% της αξίας του έναντι του δολαρίου ΗΠΑ τον περασμένο χρόνο, ενώ οι αρχές διέκοψαν έναν αμφιλεγόμενο νόμο για να αυξήσουν την επιβολή του χιτζάμπ, ή της ισλαμικής μαντίλας, από τον φόβο δημόσιας εξέγερσης.

Ο Χαμιντρεζά Αζίζι, συνεργάτης στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Υποθέσεων Ασφάλειας, είπε ότι το ιερατικό κατεστημένο του Ιράν βρίσκεται σε «κρίσιμη κατάσταση».

“Αυτή μπορεί να είναι η πιο προκλητική φάση στην ιστορία [της Ισλαμικής Δημοκρατίας] από τον πόλεμο με το Ιράκ το 1980-88 — ή ίσως ακόμη πιο σοβαρή”, υποστήριξε.

Ο Αζίζι πρόσθεσε ότι ακόμη και το βασικό τμήμα υποστήριξης του κατεστημένου «αμφισβητούσε την εγκυρότητα» της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της χώρας.

Τα πράγματα μπορούν να γίνουν χειρότερα το 2025  καθώς θα μπορούσε να είναι μια χρονιά ανανέωσης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με την πρακτικά ανενεργή πυρηνική συμφωνία του 2015 να λήγει τον Οκτώβριο και τη Δύση να γίνεται ανυπόμονη με την έλλειψη προόδου στις προσπάθειες αναβίωσης της συμφωνίας.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης πλησιάζει «στο σημείο χωρίς επιστροφή» σε σχόλια που αργότερα το Ιράν χαρακτήρισε «δόλια».

«Θεραπεία σοκ»

Το Ιράν αντιμετωπίζει τις συνέπειες των ετών φτωχών επενδύσεων τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο, που το έχουν φέρει σε μια κρίσιμη «καμπή», σύμφωνα με τον Alex Vatanka, διευθυντή του Ιρανικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής στην Ουάσιγκτον.

“Το Ιράν χρειάζεται θεραπεία σοκ… Χρειάζεται ένα ταρακούνημα στον πυρήνα του για να μπορέσει ίσως να σώσει αυτό το καθεστώς”, είπε ο Βατάνκα.

Οι αναλυτές λένε ότι η Τεχεράνη πρέπει να κάνει σημαντικές αλλαγές πολιτικής και να λάβει σκληρές αποφάσεις, όπως η προσέγγιση με την κυβέρνηση Τραμπ, για να αποτρέψει την περαιτέρω αποδυνάμωσή της.

Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ στην εξουσία από το 2017-2021, η κυβέρνησή του συνέχισε μια εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν που περιελάμβανε την επιβολή εξοντωτικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης.

«Φαίνεται να υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των πολιτικών κύκλων στην Τεχεράνη ότι, δεδομένων των πολυπλοκοτήτων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέτωπο, η επίτευξη συμφωνίας είναι η πιο ρεαλιστική πορεία δράσης», είπε ο Αζίζι.

«Δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να κάνει ο Τραμπ ή οποιοσδήποτε άλλος για το σκληρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το καθεστώς στο Ιράν, το οποίο είναι ότι έχει χάσει τους δικούς του ανθρώπους», είπε, αναφερόμενος στην αυξανόμενη δημόσια δυσαρέσκεια στη χώρα τα τελευταία χρόνια.