ΓΕΜΗ: Καφέ και παντοπωλεία η μία στις τρεις νέες επιχειρήσεις

Με αφορμή τα στοιχεία του ΓΕΜΗ για το ισοζύγιο συστάσεων-διαγραφών επιχειρήσεων το 2024, ο πρωθυπουργός  Κυριάκος Μητσοτάκης προέβη σε πανηγυρικές δηλώσεις για μια «χρονιά-ορόσημο για το ελληνικό επιχειρείν». Πράγματι, σύμφωνα με το ΓΕΜΗ ιδρύθηκαν 64.262 επιχειρήσεις και έκλεισαν περίπου  22.200, διαμορφώνοντας θετικό ισοζύγιο τρία προς ένα: Για κάθε επιχείρηση που βάζει λουκέτο, ανοίγουν άλλες τρεις.

ΕΒΕΠ: Αυξημένες προσδοκίες της αγοράς για τις χειμερινές εκπτώσεις

Ιδρύθηκαν 11% περισσότερες επιχειρήσεις από το 2023, και έκλεισαν επίσης 11.000 λιγότερες, συνεχίζοντας μια τροχιά ανάκαμψης, μετά το «βούλιαγμα» του 2020, εξαιτίας  του κορονοϊού. Μία ένσταση, που έχει διατυπωθεί από εκπροσώπους επιμελητηρίων, είναι ότι πολλές επιχειρήσεις είναι «ζόμπι». Δεν μπορούν να κλείσουν λόγω εκκρεμοτήτων σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία – γι’ αυτό και φαίνονται ενεργές στο ΓΕΜΗ ενώ έχουν πρακτικά «κατεβάσει ρολά».

Προβληματισμό δημιουργούν και τα ποιοτικά στοιχεία των επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν. Κυριαρχούν και φέτος οι ατομικές επιχειρήσεις, που είναι περίπου οι τέσσερις στις δέκα, με τη μερίδα του λέοντος να έχουν οι μικρές και πολύ μικρές δομές.  Αύξηση καταγράφουν και οι προσωπικές επιχειρήσεις (ομόρρυθμες – ετερόρρυθμες) πιθανόν για φορολογικούς λόγους.  Σε ό,τι αφορά το είδος των δραστηριοτήτων, την πρωτοκαθεδρία έχουν τα εμπορικά καταστήματα, κυρίως στον κλάδο των τροφίμων: μίνι μάρκετ και παντοπωλεία, με 11.609 νέες επιχειρήσεις. Όπως σημειώνει η σχετική ανάλυση του ΕΒΕΠ, πρόκειται επί το πλείστον για μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, εντάσεως εργασίας. Γονείς, παιδιά και συγγενείς, που δουλεύουν δωδεκάωρα-εξαήμερα ή και επταήμερα, για να ανταγωνιστούν τα σούπερ μάρκετ.

ΓΕΜΗ: Καφετέριες και street food

Ακολουθούν σε απόσταση αναπνοής οι επιχειρήσεις στον κλάδο της εστίασης-τουρισμού, με 9.433  συστάσεις νέων εταιρειών, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΓΕΜΗ. Η πλειονότητα αφορά καφετέριες και εστιατόρια, στην πλειονότητά τους  με γρήγορο φαγητό.

Ένας επίσης εντυπωσιακός αριθμός επιχειρήσεων, που φτάνουν τις 6.754, αφορά τεχνικά και επιστημονικά επαγγέλματα. Ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, μηχανικοί αποφάσισαν να ιδρύσουν ατομική επιχείρηση, όπως σημειώνεται για «καλύτερη διαχείριση εισοδημάτων και ασφάλισης». Μετά τα φορολογικά μέτρα της κυβέρνησης, επέλεξαν  από ελεύθεροι επαγγελματίες να γίνουν «επιχειρηματίες», μήπως μειώσουν το φορολογητέο εισόδημα περνώντας περισσότερες δαπάνες στην επιχείρηση.

Μόλις 2.500 επιχειρήσεις, λιγότερο από 4% του συνόλου, δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση,  δηλαδή παράγουν κάτι και δεν είναι απλώς «μεταπράτες». Ο αριθμός των νέων μεταποιητικών επιχειρήσεων παραμένει σταθερός σε σύγκριση με πέρυσι, και σύμφωνα με το ΕΒΕΠ «αντικατοπτρίζει την κυβερνητική στροφή προς την ενίσχυση της βιομηχανίας».  Βέβαια όταν η παραγωγική δραστηριότητα παραμένει ισχνή μειοψηφία σε σύγκριση με την  παντοκρατορία της «εύκολης» επιχειρηματικότητας του καφέ και του σουβλατζίδικου, δεν μπορούμε να μιλάμε ακριβώς για αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου.

Eπιχειρηματικότητα ανάγκης

Μια πρώτη παρατήρηση από την ποιοτική ανάλυση της έκθεσης του ΓΕΜΗ, είναι ενώ έχουμε αφήσει πίσω μας την εποχή τη κρίσης, εξακολουθεί να δίνει τον τόνο η λεγόμενη «επιχειρηματικότητα ανάγκης».

Σύμφωνα το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, η συγκεκριμένη μορφή επιχειρηματικότητας, αναφέρεται στην περίπτωση «όπου το άτομο ωθείται στην ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας κυρίως λόγω έλλειψης άλλων επιλογών εργασίας, δυσαρέσκειας με την υπάρχουσα απασχόληση, φόβου για πιθανή απόλυση βραχυπρόθεσμα ή απλώς για λόγους διατήρησης του εισοδήματός του, το οποίο απειλείται με συρρίκνωση».

Όπως σημειώνεται, η επιχειρηματικότητα ανάγκης είναι πιο διαδεδομένη στις χώρες με σχετικά χαμηλό βιοτικό επίπεδο και υψηλά ποσοστά ανεργίας.  Συνήθως η επιχειρηματικότητα ανάγκης αφορά στην αυτο-απασχόληση και την μικρο-επιχειρηματικότητα, ενώ δεν χαρακτηρίζεται από υψηλή βιωσιμότητα.

Στην Ελλάδα μπορεί η ανεργία να έχει μειωθεί σε σύγκριση με την περίοδο της οικονομικής κρίσης, παραμένει όμως η δεύτερη υψηλότερη στην Ευρώπη, ενώ το εισόδημα από μισθωτή εργασία είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ.

Έτσι, το όνειρο του μικρο-επιχειρηματία, που με το εφάπαξ του γονιού ή πουλώντας ένα κτήμα, ανοίγει ένα τυροπιτάδικο ή ένα νυχάδικο, είναι μια διέξοδος, αν και συχνά προσωρινή και απατηλή.

Η death valley της γρήγορης εστίασης

Ιδίως οι επιχειρήσεις του κλάδου της ταχείας εστίασης αποτέλεσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα επιχειρηματικότητας ανάγκης την περίοδο της οικονομικής κρίσης 2008-2018, σημειώνει έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ. Το χαμηλό κόστος αρχικής επένδυσης, το χαμηλό επίπεδο εξειδίκευσης και τα συγκριτικά λιγότερα γραφειοκρατικά εμπόδια  (σε σχέση με πιο σύνθετες μορφές επιχειρήσεων), καθιστούσε τα μικρο-φαγάδικα μια κατεξοχήν μορφή επιχειρηματικότητας «ανάγκης».

Μόνο που οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις, ακριβώς εξαιτίας του υψηλού ανταγωνισμού από άλλες ομοειδείς τους, κινδυνεύουν να βρεθούν σε σύντομο χρόνο στην λεγόμενη «κοιλάδα του θανάτου», την death valley των λουκέτων, υπογραμμίζεται στην έρευνα.

Αυτό αποδείχθηκε την περίοδο της πανδημίας, όταν ο τζίρος μειώθηκε κάθετα, και στη συνέχεια με την ενεργειακή κρίση. Τώρα η άνθηση του τουρισμού και ο γρήγορος τρόπος ζωής ευνοεί την έκρηξη του street food, όμως ο κορεσμός είναι κοντά. Κυρίως όμως δεν μπορούμε να μιλάμε για καινοτομία και εξέλιξη, όσο για μια «πρόχειρη» επιχειρηματικότητα, με χαμηλό αναπτυξιακό αποτύπωμα και υψηλό βαθμό αποτυχίας.

Eπιχειρηματικότητα ευκαιρίας

Η «επιχειρηματικότητα ευκαιρίας», που προκύπτει μετά από την αξιολόγηση μιας καλά ζυγισμένης απόφασης και όχι ως έλλειψη άλλων επιλογών, εξακολουθεί να είναι το ζητούμενο.  Συνήθως η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας συνδέεται με πιο ποιοτικά χαρακτηριστικά, έχει καλύτερες προοπτικές βιωσιμότητας και αξιοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό την καινοτομία και την τεχνολογία.

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, ο ένας στους δύο νέους στην Ελλάδα ενδιαφέρεται να φτιάξει τη δική του επιχείρηση,  έχοντας ως δέλεαρ να είναι «αφεντικό του εαυτού του».  Αντίστοιχα, σύμφωνα με νεότερη έρευνα του ελληνικού επενδυτικού κεφαλαίου Αpeiron Ventures, στην Ελλάδα το 50% των νέων που ανήκουν στη Gen Z (17-24 ετών) θέλουν να γίνουν start-uppers, φτιάχνοντας τη δική τους «νεοφυή» επιχείρηση. Το ερώτημα δεν είναι μόνο πόσοι θα τα καταφέρουν, αλλά πόσοι από αυτούς ενώ ονειρεύονται να διαπρέψουν σε τομείς αιχμής – πληροφορική, τεχνολογία, ΑΙ, δημιουργικές βιομηχανίας – θα καταλήξουν να ανοίγουν καφέ και φαστφουντάδικα.

Πηγή in.gr