Μιχάλης Γραμματικόπουλος (Moody’s): Ποιους κλάδους της οικονομίας απειλεί η κλιματική αλλαγή

Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι ήδη εμφανείς και η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα συγκριτικά πιο εκτεθειμένη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. «Το Βήμα» παρουσιάζει τα σενάρια βάσει των οποίων η ελληνική οικονομία μπορεί να πληγεί. Για το ζήτημα αυτό μας μιλά ο Μιχάλης Γραμματικόπουλος, οικονομικός αναλυτής και assistant director στη Moody’s. Η μελέτη του NGFS (Το Δίκτυο για την Πράσινη Μετάβαση του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ένα δίκτυο 114 κεντρικών τραπεζών και χρηματοπιστωτικών εποπτικών αρχών) παρουσιάζει διάφορα σενάρια για το πώς διάφορες κλιματικές πολιτικές, εκπομπές αερίων, άνοδοι των θερμοκρασιών και φυσικοί κίνδυνοι επηρεάζουν την οικονομία.

Μεταξύ των επιπτώσεων στο σενάριο καθυστερημένης εφαρμογής των πολιτικών είναι η κλιμάκωση της ακρίβειας, σημαντική μείωση του ΑΕΠ και φυσικά τεράστιες ζημιές σε κλάδους-καταλύτες για την ελληνική οικονομία. Οι τομείς που επηρεάζονται περισσότερο είναι οι υπηρεσίες ακίνητης περιουσίας, το εμπόριο, η μεταποίηση, η δημόσια διοίκηση και η άμυνα, οι δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης και οι μεταφορές. Αυτοί οι έξι τομείς αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της ελληνικής οικονομίας. Στο σενάριο που οι κυβερνήσεις καθυστερήσουν τις πολιτικές μετάβασης στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός της ενέργειας αυξάνεται σημαντικά στο 28%, ενώ ο συνολικός πληθωρισμός θα είναι στο 3,5% για δύο χρόνια, μειώνοντας το διαθέσιμο εισόδημα.

Η υπερθέρμανση οδηγεί σε αύξηση των σοβαρών και μη αναστρέψιμων φυσικών επιπτώσεων, κάτι που οδηγεί σε υποτονική μακροπρόθεσμη ανάπτυξη με το παγκόσμιο ΑΕΠ να είναι 32% χαμηλότερο σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς στο τέλος του 2100. Για την Ευρώπη και την Ελλάδα, η απώλεια του ΑΕΠ είναι 21% και 31% αντίστοιχα

ΕΡ.: Ποιο είναι το κόστος των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης παγκοσμίως, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα; Ποιους παράγοντες περιλαμβάνουν τα κλιματικά σενάρια;

ΑΠ.: «Στο σενάριο Current Policies (CP) περιλαμβάνονται οι υφιστάμενες πολιτικές από τις κυβερνήσεις, ενώ δεν περιλαμβάνονται όσες σχεδιάζονται αλλά δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί. Το CP είναι ένα σενάριο όπου οι θερμοκρασίες παραβιάζουν τον στόχο του Παρισιού για 20C μέχρι το 2050 και αυξάνονται 30C μέχρι το 2100.

Η υπερθέρμανση οδηγεί σε αύξηση των σοβαρών και μη αναστρέψιμων φυσικών επιπτώσεων, ενώ δεν υπάρχει μετάβαση προς τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα ή απομάκρυνση. Αυτό οδηγεί σε υποτονική μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, με το παγκόσμιο ΑΕΠ να είναι 32% χαμηλότερο σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς στο τέλος του 2100. Για την Ευρώπη και την Ελλάδα, η απώλεια του ΑΕΠ είναι 21% και 31% αντίστοιχα.

Η θέση και το κλίμα της Ελλάδας καθιστούν τη χώρα πιο ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή από ό,τι άλλα μέρη της Ευρώπης. Κίνδυνοι όπως η ξηρασία και οι πυρκαγιές μπορούν να οδηγήσουν σε εκτοπισμό, προβλήματα υγείας και επιβάρυνση των δημόσιων υπηρεσιών. Η μεγάλη εξάρτηση της χώρας από τον τουρισμό σημαίνει ότι η ακραία ζέστη και οι παράκτιες πλημμύρες θα μπορούσαν να μειώσουν τον αριθμό των επισκεπτών».

Για την Ελλάδα, ο πληθωρισμός της ενέργειας στο σενάριο της καθυστερημένης μετάβασης αυξάνεται σημαντικά στο 28% κατά την επίπτωση, με αποτέλεσμα ο συνολικός πληθωρισμός να παραμείνει πάνω από 3,5% για δύο χρόνια, γεγονός που μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα

ΕΡ.: Ποιο είναι το κόστος στο αρνητικό σενάριο και ποιοι είναι οι παράγοντες που το προκαλούν; Αυξάνεται το κόστος ζωής λόγω των κλιματικών συνθηκών;

ΑΠ.: «Το σενάριο της καθυστερημένης μετάβασης (DT) είναι το πιο σοβαρό σε βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις.

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, μόνο οι τρέχουσες πολιτικές εφαρμόζονται μέχρι το 2030. Όταν τελικά αρχίσει η δράση, πρέπει να είναι ταχεία και ουσιαστική. Οι φυσικοί κίνδυνοι συσσωρεύονται και οι οικονομικές επιπτώσεις κλιμακώνονται γρήγορα. Η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μια διαταραγμένη μετάβαση, που οδηγεί σε ύφεση στις αρχές της δεκαετίας του 2030.

Το 2031 οι αυξανόμενες τιμές του διοξειδίου του άνθρακα οδηγούν τον πληθωρισμό μέσω του υψηλότερου κόστους των ορυκτών καυσίμων. Η απότομη εφαρμογή της πολιτικής για το κλίμα διαταράσσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, προκαλώντας την κατάρρευση των αγορών μετοχών, ιδίως για τους τομείς με υψηλές εκπομπές ρύπων. Ο Standard & Poor’s 500 πέφτει κατά 20% το 2031, η σημαντικότερη πτώση από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Οι αρχικές αυξήσεις των επιτοκίων για την καταπολέμηση του πληθωρισμού επιδεινώνουν την ύφεση, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να αντιστρέψουν την πορεία τους και να μειώσουν τα επιτόκια για να στηρίξουν την οικονομία.

Οι τομείς που επηρεάζονται περισσότερο στην Ελλάδα είναι οι υπηρεσίες ακίνητης περιουσίας, το εμπόριο, η μεταποίηση, η δημόσια διοίκηση και η άμυνα, οι δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης και οι μεταφορές. Αυτοί οι έξι τομείς αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της ελληνικής οικονομίας

Για την Ελλάδα, ο πληθωρισμός της ενέργειας στο σενάριο της καθυστερημένης μετάβασης αυξάνεται σημαντικά στο 28% κατά την επίπτωση, με αποτέλεσμα ο συνολικός πληθωρισμός να παραμείνει πάνω από 3,5% για δύο χρόνια, γεγονός που μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα.

Αυτό είναι 1% υψηλότερο από τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό στα σενάρια ομαλής μετάβασης. Οι πραγματικές τιμές των κατοικιών μειώνονται κατά 1,8% το 2031 και κατά 4,5% το 2032, σηματοδοτώντας τη χειρότερη επίδοση του δείκτη από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό υποδηλώνει μείωση του πλούτου των νοικοκυριών, καθώς οι αξίες των ακινήτων μειώνονται λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και αύξησης του κόστους ασφάλισης. Το ποσοστό ανεργίας εκτοξεύεται κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες».

Στο σενάριο καθυστερημένης μετάβασης, το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξάνεται κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις τρέχουσες πολιτικές

ΕΡ.: Οι οικονομικές επιπτώσεις θα επηρεάσουν διάφορους τομείς. Ποιος επηρεάζεται περισσότερο;

ΑΠ.: «Το επίπεδο των επιπτώσεων εξαρτάται από την τοποθεσία μιας χώρας και τις πολιτικές της για την κλιματική αλλαγή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ορυχεία, τα λατομεία, η μεταποίηση και οι υπηρεσίες μεταφορών επηρεάζονται περισσότερο. Οι τομείς που επηρεάζονται περισσότερο στην Ελλάδα είναι οι υπηρεσίες ακίνητης περιουσίας, το εμπόριο, η μεταποίηση, η δημόσια διοίκηση και η άμυνα, οι δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης και οι μεταφορές. Αυτοί οι έξι τομείς αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της ελληνικής οικονομίας.

Στο κακό σενάριο τα τρόφιμα και τα καταλύματα καταρρέουν στα επίπεδα της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης, ενώ οι μεταφορές χρειάζονται περισσότερα από 3 χρόνια για να αρχίσουν να ανακάμπτουν. Παρ’ όλο που οι κατασκευές καταρρέουν μέχρι το 2033, ο τομέας αντιπροσωπεύει μόνο το 2% του συνολικού ΑΕΠ, μετριάζοντας τον πραγματικό αντίκτυπο στην οικονομία».

ΕΡ.: Υπάρχει περιθώριο προσαρμογής της δημοσιονομικής πολιτικής με βάση τις συνθήκες;

ΑΠ.: «Στο σενάριο καθυστερημένης μετάβασης, το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξάνεται κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις τρέχουσες πολιτικές. Ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες το 2032 και παραμένει στο 126% για δύο χρόνια. Η αύξηση αυτή είναι αισθητά μικρότερη από την αύξηση 21% που παρατηρήθηκε στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ από το 2009 έως το 2010, γεγονός που αντανακλά μια διαρθρωτική αλλαγή στις προσδοκίες της αγοράς».

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ