Η υπεραπόδοση του ΑΕΠ στην Ελλάδα δεν ακολουθεί την ευρωπαϊκή σύγκλιση

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Νοέμβριος 2024) το ποσοστό ανεργίας στην χώρα μας διαμορφώθηκε σε  9,6% (10,1%  ήταν ο μέσος όρος Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2024) μειούμενο κατά 7,9 ποσοστιαίες μονάδες από τον Ιούλιο του 2019.

Σε αυτό το χρονικό διάστημα δημιουργήθηκαν 385.000  νέες θέσεις εργασίας δεδομένου  ότι   οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν σε 4,286 εκατ. άτομα από 3,901 εκατ. άτομα τον Ιούλιο του 2019. Ταυτόχρονα, οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 370.000  άτομα  δεδομένου  ότι  από 825.000 άνεργοι τον Ιούλιο του 2019, μειώθηκαν σε  455.000  άτομα τον Νοέμβριο του 2024.

Η διαφορά των 15.000  ατόμων μεταξύ των νέων θέσεων εργασίας και των ανέργων οφείλεται στα νέα άτομα που εισήλθαν στο εργατικό δυναμικό. Πράγματι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το εργατικό δυναμικό τον Νοέμβριο του 2024 παρουσιάζεται κατά 15.000  άτομα αυξημένο, δηλαδή  σε 4,741 εκατ. άτομα, σε σχέση με  4,726 εκατ. άτομα  που  ήταν  τον Ιούλιο του 2019.

Έτσι  παρά τη σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, η Ελλάδα παραμένει μακριά από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης όπου το ποσοστό ανεργίας είναι 5,9%  και διπλάσιο σε σχέση με χώρες όπως η Βουλγαρία με ανεργία  4%, η Ρουμανία με 5,5%, η Ουγγαρία με 4,3%, η Κροατία με 4,9%, η Σλοβακία με 5,3%.

Όμως, εκτός  από την απόσταση που διατηρεί ακόμη η χώρα  μας   στο ύψος της ανεργίας, σε σύγκριση με τις χώρες της Ευρώπης (62% υψηλότερη ανεργία), την περίοδο 2019-2024, παρατηρείται και σημαντική αύξηση της  χάσματος των εισοδημάτων, κατά την ίδια περίοδο, σε σχέση με την Ευρώπη. Ειδικότερα, στη χώρα μας  κατά την πενταετία 2019 – 2024, παρατηρήθηκε  ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ  ήταν  ίσος με 2%, σχεδόν διπλάσιος από τον αντίστοιχο μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης (Ε.Ε.-27) που ήταν 1,2% (Διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1 

Τούτων  δοθέντων,  ενώ  θα  ήταν εύλογο,  η μείωση της ανεργίας και η υπερβάλλουσα, σε σχέση με την Ευρώπη,  μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ, να βελτιώσει το επίπεδο διαβίωσης των ελλήνων και να συγκλίνει με αυτό των χωρών της Ευρώπης, στην χώρα μας παρατηρήθηκε  ακριβώς το αντίθετο.

Συγκεκριμένα, στα Διαγράμματα 2 και 3 παρουσιάζεται ο μέσος μισθός σε πραγματικές τιμές στην Ελλάδα το 2019 και το 2023 αντίστοιχα. Από τα συγκεκριμένα διαγράμματα   διαπιστώνεται  ότι το 2019 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ο μέσος ετήσιος μισθός ήταν 15.967 ευρώ. Έτσι, η  χώρα  μας ήταν στην 8η θέση από το τέλος, με τελευταία χώρα την Βουλγαρία με μέσο ετήσιο μισθό 8.966 ευρώ και το μέσο όρο της Ευρώπης στα 32.779 ευρώ.

Διάγραμμα 2

Αντίστοιχα, το 2023 (Διάγραμμα 3) ενώ η χώρα μας θα περίμενε κανείς  να έχει βελτιώσει την θέση της και να έχει συγκλίνει  με τα εισοδήματα της Ευρώπης,  διαπιστώνεται  ότι ο μέσος ετήσιος μισθός σε πραγματικές τιμές αυξήθηκε σε 17.013 ευρώ και η θέση της Ελλάδας χειροτέρευσε σε σχέση με το 2019  δεδομένου  ότι  είναι τρίτη από το τέλος ξεπερνώντας μόνο την Ουγγαρία και την Βουλγαρία.

Αντίθετα, χώρες  όπως η Κροατία, η Λετονία, η Σλοβακία, η Πολωνία και η Ρουμανία που ξεπερνούσε η Ελλάδα το 2019, το 2023 βρέθηκαν  εισοδηματικά  σε  καλύτερη  θέση από την χώρα  μας.

Διάγραμμα 3

Πηγή: Eurostat Database

Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα 2019 – 2023 το χάσμα των εισοδημάτων στην  Ελλάδα  διευρύνθηκε σε σχέση με την Ευρώπη δεδομένου  ότι  ο μέσος όρος του ετήσιου μισθού στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 15,5% σε πραγματικές τιμές (από 32.779 ευρώ σε 37.863 ευρώ), ενώ στην Ελλάδα μόλις κατά 6,5% (από 15.967 ευρώ σε 17.013 ευρώ) παρά το γεγονός ότι  ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ ήταν διπλάσιος στην χώρα  μας.

Αντίθετα, η Βουλγαρία  πλησίασε  την  χώρα  μας  δεδομένου ότι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα παρουσίασε πραγματική αύξηση ίση με 55,2% (από 8.699 ευρώ σε 13.503 ευρώ). Αυτό σημαίνει ότι ενώ ο μισθός στην Βουλγαρία το 2019 υπολείπονταν κατά 7.260 ευρώ σε σχέση με την Ελλάδα, το 2023 υπολείπονταν κατά 3.500 ευρώ.

Παράλληλα ενώ το 2019 ο μέσος μισθός της Ευρώπης ήταν το 105% του  μέσου  μισθού  της  χώρας  μας,  το 2023 αυξήθηκε στο 122% του μέσου μισθού της Ελλάδας, αποδεικνύοντας με τον πιο εύληπτο  τρόπο ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν συγκλίνει με τον μέσο όρο της Ευρώπης αλλά αντίθετα η απόκλιση αυξήθηκε  σημαντικά  κατά το  χρονικό   διάστημα 2019 – 2023, παρά τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης που παρουσίασε η Ελλάδα σε σχέση με την Ευρώπη.

Επιπλέον, εάν  στους  υπολογισμούς  μας λάβουμε υπόψη και το επίπεδο τιμών, τότε η χώρα μας καταλαμβάνει   εισοδηματικά την τελευταία θέση με μέσο ετήσιο μισθό σε τιμές αγοραστικής δύναμης 20.525 ευρώ, με την Βουλγαρία να έχει μέσο ετήσιο μισθό 24.193 ευρώ, όπως αποτυπώνεται, στο Διάγραμμα 4.

Διάγραμμα 4 

Πηγή: tovima.com, 27/12/2014

Αυτό  σημαίνει  ότι  εάν λάβουμε υπόψη την αγοραστική δύναμη των πραγματικών ετήσιων μισθών, τότε η χώρας μας κατατάσσεται στην τελευταία θέση μεταξύ των 27 χωρών της Ευρώπης.

Έτσι  στην Ελλάδα, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα εισοδήματος της ΕΛΣΤΑΤ για το 2023, το 47,3% των ελληνικών νοικοκυριών αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πληρωμή ενοικίου, δόσεων δανείου και λογαριασμών και κατά την περίοδο 2020 – 2023 η κατηγορία έλαια και λίπη  παρουσιάζει σωρευτική αύξηση 84,7%, τα λαχανικά 35,2%, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά 33,8%, το κρέας 31,2% και το ψωμί 25,3% (Α. Ραυτόπουλος, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών News, To BHMA της Κυριακής, Δεκέμβριος 2024).

Επίσης,  σχετικές έρευνες   αναδεικνύουν  ότι το 25% των νοικοκυριών  δαπανά  πλέον του 40% του εισοδήματός του για την κάλυψη των αναγκών στέγασης και το αντιπροσωπευτικό «καλάθι του νοικοκυριού» όπως μετριέται από τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ήταν κατά 20% πιο ακριβό σε σχέση με το 2020 (Ν. Βέττας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών News, Δεκέμβριος 2024).Συμπερασματικά  από την ανάλυση μας αναδεικνύεται  με τον πιο εύληπτο τρόπο ότι η πληθωριστική αύξηση του ΑΕΠ, μπορεί να συμβάλει στην βελτίωση του δείκτη του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ (τέλος  του 2024 ήταν 412 δις  ευρώ-168% του ΑΕΠ).

Ταυτόχρονα όμως  μέσω  των  ασκούμενων πολιτικών  της  άνισης  κατανομής  των  εισοδημάτων  επιδεινώνει σε σημαντικό βαθμό το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και την αγοραστική δύναμη των  νοικοκυριών, κατατάσσοντας  την χώρα μας στην τελευταία θέση στην Ευρώπη σε μέσο ετήσιο μισθό σε τιμές αγοραστικής δύναμης  κάτω  και από την  Βουλγαρία.

Αυτό  σημαίνει  ότι  παρά  το  γεγονός  ότι  ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ ήταν 2%  τα τελευταία έτη στην Ελλάδα, δηλαδή 80% υψηλότερος σε σχέση με το 1,2% του μέσου όρου των χωρών της Ευρώπης, αυτό δεν μεταφράστηκε σε σύγκλιση με το μέσο  επίπεδο  των  εισοδημάτων της Ευρώπης. Αντίθετα, η απόκλιση διευρύνθηκε με αποτέλεσμα η χώρα μας να έχει ακόμη  μεγαλύτερη απόσταση να διανύσει μέχρι να  προσεγγίσει σε σύγκλιση  την Ευρώπη (το 2009  το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα  αντιστοιχούσε  στο 93%  του μέσου όρου  της  Ε.Ε.28, ενώ το 2023 αντιστοιχούσε στο 69%).

Τέλος,  αυτό σημαίνει ότι  η υπεραπόδοση της ανάπτυξης της περιόδου 2019 – 2024 στην  Ελλάδα δεν συνέβαλε στην εξισορρόπηση  των  εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων (το μερίδιο της εργασίας στην Ε.Ε.-27  αντιστοιχεί  στο 41% του παραγόμενου προϊόντος, στην Βουλγαρία  στο  35%  και στην Ελλάδα  στο  33%)  καθώς και στην βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών της χώρα μας.

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη, Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου- Βασίλειου Γ. Μπέτση, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου