Διευθύνσεως πρόσωπα YA 90972/21 και ΑΠ 480/2023 Τμήμα Β1

Η έννοια «διευθυντικό στέλεχος» ή «πρόσωπο διευθύνσεως και εμπιστοσύνης» είναι νομική και το πότε συντρέχει στην συγκεκριμένη περίπτωση, στην συγκεκριμένη επιχείρηση, για τον συγκεκριμένο μισθωτό, ανήκει στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, κρίνοντος επί συγκεκριμένης περίπτωσης.

Εισαγωγή

Με αφορμή τον υπερβολικό αριθμό εργαζομένων που χαρακτηρίζουν ως πρόσωπα εμπιστοσύνης και διεύθυνσης, στα πλαίσια της εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας, με σκοπό να αποφύγουν  τα «κτυπήματα» και την πρόσφατη απόφαση του ΑΠ για την εφαρμογή των διατάξεων για τα εν λόγω πρόσωπα, επιχειρούμε να επισημάνουμε προβλήματα που ίσως προκύψουν όταν διακοπεί η εργασιακή σχέση και οι «διευθύνοντες υπάλληλοι» προσφύγουν στην δικαιοσύνη, δεδομένου ότι εν τοις πράγμασι δεν ασκούν διευθυντικά καθήκοντα, κυρίως την εφαρμογή των κριτηρίων της Κατηγορίας Α περίπτωση, δηλαδή άσκηση διευθυντικού δικαιώματος επί άλλων εργαζομένων και με μισθούς κοντά στα 1.000€.

Η ιδιαίτερη μεταχείριση σχετικά με τα χρονικά όρια εργασίας των προσώπων διεύθυνσης, εποπτείας ή εμπιστοσύνης, προκύπτει από την διάταξη του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως Εργασίας, που κυρώθηκε με τον Ν. 2269/20, η οποία ρυθμίζει σχετικά με την απαγόρευση υπέρβασης των νομίμων χρονικών εργασίας ήτοι των 8 ωρών ημερησίως και των  48 ωρών την εβδομάδα  (6ήμερο σύστημα απασχόλησης) από την απαγόρευση αυτή εξαιρούνται τα πρόσωπα διευθύνσεως, εποπτείας ή εμπιστοσύνης. Ειδικότερα η εξαίρεση αφορά τα χρονικά όρια εργασίας, την εβδομαδιαία ανάπαυση, τις αποζημιώσεις και προσαυξήσεις λόγω υπερεργασίας ή υπερωρίας, εργασίας κατά νύκτα, Κυριακές ή εορτές.

Προέκυψε επίσης η ανάγκη να θεσπιστούν κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μισθωτού ως «διευθύνοντος υπαλλήλου».

Τα καθήκοντα που ασκούνται πραγματικά από τον υπάλληλο σε συνδυασμό με τα κριτήρια οδηγούν στην κρίση αν ένας εργαζόμενος μπορεί να χαρακτηρισθεί ως διευθύνων υπάλληλος.

Απόφαση 480/2023 Αρείου Πάγου Τμ. Β1

Η Απόφαση 480/2023 του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου, μεταξύ άλλων αναφέρει:

Με τη διάταξη του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως Εργασίας, η οποία καταρτίσθηκε στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ την 29-10-1919 και κυρώθηκε στην Ελλάδα με το ν. 2269/20, ορίζεται ότι στις οιουδήποτε είδους βιομηχανικές εργασίες, δημόσιες ή ιδιωτικές, καθώς και στα παραρτήματά τους, με εξαίρεση εκείνες στις οποίες απασχολούνται μέλη μόνον μιας και της αυτής οικογενείας, η διάρκεια της εργασίας του προσωπικού δεν δύναται να υπερβαίνει τις 8 ώρες την ημέρα και τις 48 ώρες την εβδομάδα, εκτός από τις περιπτώσεις, μεταξύ άλλων, στις οποίες πρόκειται για πρόσωπα τα οποία κατέχουν θέση εποπτείας ή διευθύνσεως ή εμπιστοσύνης, ως προς τα οποία δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της διεθνούς σύμβασης για τα χρονικά όρια εργασίας.

Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, ως πρόσωπα που κατέχουν τέτοιες θέσεις θεωρούνται εκείνοι οι εργαζόμενοι, στους οποίους, λόγω του ότι

·         διαθέτουν εξαιρετικά προσόντα ή απολαμβάνουν την ιδιαίτερη εμπιστοσύνη του εργοδότη, ανατίθενται διευθυντικά καθήκοντα στην επιχείρηση ή σε κάποιον τομέα αυτής,

·         έτσι, ώστε να επηρεάζουν έντονα τη λειτουργία και την εξέλιξή της και

·         να ξεχωρίζουν εμφανώς από τους άλλους υπαλλήλους, επί των οποίων ασκούν εποπτεία.

Στα πρόσωπα αυτά εκχωρούνται σε μεγάλη έκταση δικαιώματα του εργοδότη, ενδείξεις δε για τον χαρακτηρισμό του υπαλλήλου ως διευθύνοντος συνιστούν:

·         ο μισθός, ο οποίος υπερβαίνει:

o   κατά πολύ τα νόμιμα ελάχιστα όρια και

o   τις καταβαλλόμενες στους λοιπούς υπαλλήλους αποδοχές,

·         η δυνατότητα πρόσληψης ή απόλυσης προσωπικού και

·         γενικότερα η άσκηση εργοδοτικών δικαιωμάτων επ’ αυτού,

o   η ευθύνη εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας επί του προσωπικού,

o   η ανάληψη ποινικών ευθυνών έναντι τρίτων για τυχόν παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας,

·         η ανεξαρτησία τους αναφορικά με το χρόνο εργασίας τους και τα χρονικά πλαίσια εντός των οποίων παρέχουν αυτή,

·         η παραχώρηση εξουσίας εκπροσώπησης του εργοδότη προς τρίτους και

·         η λήψη σημαντικών αποφάσεων για την επίτευξη των στόχων, στους οποίους αποβλέπει ο εργοδότης.

Για το χαρακτηρισμό κάποιου μισθωτού ως “διευθύνοντος υπαλλήλου” δεν είναι αναγκαίο να συντρέχουν όλες οι παραπάνω περιστάσεις, αφού η έννοια αυτή, ανεξαρτήτως του αν ο εργαζόμενος έχει ή όχι τον τίτλο του διευθύνοντος, αποδίδεται σύμφωνα με τα αντικειμενικά κριτήρια της καλής πίστης και της συναλλακτικής εμπειρίας, εξαρτώμενη από

·         τη φύση και το είδος των παρεχομένων υπηρεσιών, καθώς και

·         την ιδιάζουσα θέση εκείνου που τις παρέχει, απέναντι

o   τόσο στον εργοδότη όσο και

o   στους λοιπούς εργαζομένους.

Εφ’ όσον, λοιπόν, κάποιος μισθωτός μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικά ως “διευθύνων υπάλληλος”, τότε, αν και αυτός εξακολουθεί να παρέχει εξαρτημένη εργασία, εξαιρείται από

·         την προστασία των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας για τα χρονικά όρια εργασίας (μόνον αυτό προβλέπει ρητώς η ως άνω διεθνής σύμβαση της Ουάσιγκτον) και,

·         για την ταυτότητα του νομικού λόγου, για την εβδομαδιαία ανάπαυση και

·         για τις αποζημιώσεις ή προσαυξήσεις σε περίπτωση υπερεργασιακής ή υπερωριακής απασχόλησης ή εργασίας κατά τη νύκτα ή τις Κυριακές και τις εξαιρετέες ημέρες, οι οποίες είναι ασυμβίβαστες προς την εξέχουσα θέση των διευθυνόντων υπαλλήλων και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν με τη σύμβασή τους (ΑΠ 1065/2020, ΑΠ 1186/2020, ΑΠ 556/2020, ΑΠ 869/2018).

Η έννοια δε του διευθύνοντος υπαλλήλου, όπως αυτή προσδιορίζεται ανωτέρω, δεν αναιρείται από το γεγονός ότι στην εργασιακή του σχέση ενυπάρχει και το στοιχείο της εξάρτησης αυτού, ως μισθωτού, από τον εργοδότη, έστω και σε χαλαρότερη μορφή (ΑΠ 556/2020, ΑΠ 869/2018). (…)

Το ιστορικό για την εκδικαζόμενη υπόθεση από το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως αναφέρεται στην εν λόγω απόφαση του ΑΠ, έχει ως εξής:

«Η σύμβαση εργασίας του μισθωτού τροποποιήθηκε ακόμη μία φορά και δη την 1/12/2014 ως προς το ύψος του μηνιαίου μισθού του, ο οποίος αυξήθηκε στο ποσό των 1.980 ευρώ μικτά.

Περαιτέρω, ιστορούσε ότι από την πρόσληψή του στις 25/10/2005, μέχρι και την 30/03/2018, οπότε η εναγομένη εταιρία κατήγγειλε την ατομική σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου αυτού, παρείχε νομίμως και προσηκόντως, συνεχώς και αδιαλείπτως την εργασία του στην εναγομένη εταιρία (και στις δικαιοπάροχες αυτής, κατά τα ανωτέρω, εταιρίες) σύμφωνα με τις συμβατικές του υποχρεώσεις και τα εκάστοτε ανατεθειμένα σε αυτόν καθήκοντα.

Ειδικότερα στο επίδικο χρονικό διάστημα από 01/01/2013 έως και την απόλυσή του στις 30/03/2018 η εναγομένη εταιρία τον απασχολούσε στη θέση του υπεύθυνου τομέα για τα τμήματα TV, HiFi και Photo, στο κατάστημα που διατηρεί στον …, και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες και εντολές της και των προστηθέντων αυτής, και εκτελούσε εν τοις πράγμασι τα παρακάτω -ίδια καθ’ όλο το επίδικο χρονικό διάστημα μέχρι και την απόλυσή του- εργασιακά καθήκοντα:

1) εκπαίδευση, καθοδήγηση και ανάπτυξη των ικανοτήτων του προσωπικού των τμημάτων του (κατηγορίες TV, HiFi και Photo),

2) εξυπηρέτηση των πελατών του καταστήματος για τα προϊόντα των τμημάτων του,

3) εξυπηρέτηση των εταιρικών πελατών του καταστήματος για τα προϊόντα των τμημάτων του,

4) υλοποίηση των εντολών και κατευθύνσεων της εναγομένης εταιρίας και των προστηθέντων αυτής -συγκεκριμένα των εντολών που ελάμβανε από τους υπεύθυνους αγοράς των κεντρικών γραφείων της εναγομένης εταιρίας- για την προώθηση των προϊόντων των τμημάτων του,

5) ενασχόληση με εταιρικούς πελάτες,

6) σχεδιασμός του προγράμματος βαρδιών και αδειών των συναδέλφων του που απασχολούντο στα τμήματά του (TV, HiFi και Photo), πάντα σύμφωνα με τις ειδικότερες οδηγίες και εντολές της εναγομένης εταιρίας και του Διευθυντή του καταστήματος και προστηθέντος αυτής, που ήταν και οι μόνοι που καθόριζαν κατ’ αποκλειστικότητα τους όρους εργασίας των συναδέλφων του (ωράριο, χρόνος απασχόλησης κ.ο.κ.),

7) διενέργεια των παραγγελιών που αφορούσαν στο 10% του συνολικού προβλεπόμενου τζίρου των τμημάτων του -τον οποίο (τζίρο) καθόριζε αποκλειστικά και μόνο η εναγομένη εταιρία και οι προστηθέντες αυτής- και μόνον αφού ελάμβανε την προηγούμενη έγκριση του Διευθυντή του καταστήματος στο οποίο εργαζόταν και των προστηθέντων της εναγομένης εταιρίας από τα κεντρικά γραφεία της. Το έτος 2016, το παραπάνω ποσοστό μειώθηκε από 10% σε 5%, ενώ από το έτος 2017 και μέχρι και την απόλυσή του, δεν είχε καμία απολύτως συμμετοχή στη διενέργεια των παραγγελιών,

8) αξιολόγηση του προσωπικού των τμημάτων του (TV, HiFi και Photo), με βάση ειδική φόρμα αξιολόγησης που τους απέστελνε κάθε φορά η εναγομένη εταιρία μέσω της Υπεύθυνης Προσωπικού του καταστήματος στο οποίο εργαζόταν και προστηθείσης αυτής (εναγομένης),

9) διατύπωση γνώμης στον Διευθυντή του καταστήματος σχετικά με τις απολύσεις και τις προσλήψεις προσωπικού, που προωθούσε η εναγομένη εταιρία για τα τμήματά του -πάντοτε σύμφωνα με τις ειδικότερες οδηγίες και εντολές της εναγομένης εταιρίας και των προστηθέντων αυτής- και η οποία γνώμη του ήταν μόνο συμβουλευτική, αφού επ’ αυτών (προσλήψεων/απολύσεων) αποφάσιζε αποκλειστικά και μόνο ο Διευθυντής του καταστήματος, ο οποίος καθόριζε και τον αριθμό των προσλήψεων και των απολύσεων,

10) προσπάθεια επίτευξης συγκεκριμένων κάθε φορά στόχων για τα τμήματά του (TV, HiFi και Photo), τους οποίους -στόχους- καθόριζαν αποκλειστικά και μόνο η εναγομένη εταιρία και ο Διευθυντής του καταστήματος, στο οποίο παρείχε την εργασία του και προστηθείς της εναγομένης,

11) μεταφορά, τήρηση και υλοποίηση της εμπορικής πολιτικής (στρατηγικής) της εναγομένης εταιρίας για τα τμήματά του (για παράδειγμα: με ποιους προμηθευτές θα συνεργάζεται κάθε φορά η εταιρία, ποιες θα ήταν οι κατηγορίες της συνεργασίας, οι όροι και το αντικείμενό της, ποιά προϊόντα θα προωθούσαν κάθε φορά κ.ο.κ.) και η οποία (στρατηγική) καθοριζόταν και χαρασσόταν αποκλειστικά και μόνο από την εναγομένη εταιρία και τον Διευθυντή του καταστήματος στο οποίο παρείχε την εργασία του και προστηθέντα της εναγομένης, οι οποίοι και του έδιναν τις σχετικές εντολές και οδηγίες,

12) παρουσίαση των προϊόντων στις παλέτες και παρουσίαση των προϊόντων προσφοράς, σύμφωνα με την εμπορική πολιτική που χάρασσε και ακολουθούσε κάθε φορά η εναγομένη εταιρία,

13) να ενημερώνεται από την εναγομένη εταιρία και τους προστηθέντες αυτής στα κεντρικά γραφεία της, σχετικά με τις αλλαγές στις τιμές πώλησης των προϊόντων των τμημάτων του, να προβαίνει ηλεκτρονικά στις απαραίτητες αυτές αλλαγές και να τοποθετεί τις νέες τιμές στα προϊόντα (με ταμπελάκια που εκδίδονταν ηλεκτρονικά),

14) να διενεργεί έρευνα στα ανταγωνιστικά καταστήματα και να ενημερώνει τους προστηθέντες της εναγομένης εταιρίας και συγκεκριμένα τον Διευθυντή του καταστήματος, αλλά και τα κεντρικά γραφεία της αντιδίκου σχετικά με τις τιμές, τα προϊόντα κ.λπ. των ανταγωνιστικών εταιριών,

15) να δίνει την έγκρισή του στο σέρβις του καταστήματος, προκειμένου να προβεί σε αντικατάσταση προϊόντων πελατών που αποδείχθηκαν ελαττωματικά,

16) να εξυπηρετεί πελάτες που εξέφραζαν παράπονα για τα προϊόντα ή για την εξυπηρέτηση και να επιχειρεί την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, αφού ενημέρωνε προηγουμένως τον Διευθυντή του καταστήματος και προστηθέντα της εναγομένης εταιρίας, ο οποίος του έδινε σχετικές οδηγίες και εντολές,

17) μεταφορά προϊόντων μεταξύ καταστημάτων της εναγομένης εταιρίας (εσωτερικές ενδοδιακινήσεις) και μάλιστα όχι μόνο για τα προϊόντα των τμημάτων του, αλλά όλων των τμημάτων του συγκεκριμένου καταστήματος, προκειμένου για την εξυπηρέτηση παραγγελιών πελατών ή εταιρικών πελατών της εναγομένης εταιρίας, πάντοτε κατόπιν σχετικών εντολών του Διευθυντή του καταστήματος και προστηθέντος της εναγομένης. Μάλιστα, αυτός (ενάγων) ήταν εκείνος που φόρτωνε και εκφόρτωνε τα εμπορεύματα, όπως και εκείνος που οδηγούσε το εταιρικό φορτηγάκι (βαν) της εταιρίας κατά τη μεταφορά των προϊόντων μεταξύ των καταστημάτων της εναγομένης,

18) μεταφορά και παράδοση προϊόντων, όχι μόνο των τμημάτων του, αλλά όλων των τμημάτων του εν λόγω καταστήματος της εναγομένης εταιρίας, για την εξυπηρέτηση παραγγελιών πελατών της όχι μόνο στην Αττική, αλλά και εκτός Αττικής, όπως για παράδειγμα στην Κόρινθο, Βοιωτία, Σαλαμίνα, Εύβοια κ.λπ., πάντοτε δυνάμει σχετικών εντολών του Διευθυντή του καταστήματος και προστηθέντος της εναγομένης εταιρίας. Και σε αυτήν την περίπτωση, αυτός ήταν εκείνος που φόρτωνε και εκφόρτωνε τα προϊόντα, όπως και εκείνος που οδηγούσε το εταιρικό φορτηγάκι (βαν) της εταιρίας για τη μεταφορά και παράδοση των προϊόντων στους πελάτες της εναγομένης εταιρίας.

Καθ’ όλη δε τη διάρκεια της εργασιακής του σχέσης εργαζόταν υπό τις ειδικότερες οδηγίες και εντολές της εναγομένης εταιρίας και των προστηθέντων αυτής -ιδίως του Διευθυντή του καταστήματος, στο οποίο παρείχε κάθε φορά την εργασία του-, τους οποίους ενημέρωνε ανελλιπώς για την πρόοδο και τα αποτελέσματα της εργασίας του και οι οποίοι ασκούσαν εποπτεία και έλεγχο σε αυτήν, όλοι δε, οι εν γένει όροι αμοιβής και εργασίας του (τόπος, τρόπος, χρόνος παροχής της εργασίας του, αμοιβή έναντι της παρεχόμενης από μέρους του εργασίας, αντικείμενο της εργασίας του κ.ο.κ.), ήταν πάντοτε συγκεκριμένοι και προκαθορισμένοι από την εναγομένη εταιρία, αυτός δε ήταν υποχρεωμένος να συμμορφώνεται απόλυτα με αυτούς και ελεγχόταν ως προς την τήρησή τους.

Με βάση τα άνω εκτιθέμενα στην αγωγή, εν σχέσει με τις περιστάσεις υπό τις οποίες ο ήδη αναιρεσείων ενάγων ασκούσε τα καθήκοντά του, τη φύση και το είδος των υπηρεσιών που παρείχε και τη σχέση του τόσο προς τη διοίκηση της εναγομένης, όσο και προς τους υπόλοιπους εργαζομένους αυτής, ο ενάγων δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως διευθύνων υπάλληλος, κατά την έννοια της προαναφερόμενης Διεθνούς Συμβάσεως, ενόψει του ότι δεν ιστορείται ευθέως στην αγωγή ούτε προκύπτει εκ του όλου περιεχομένου της, ότι ασκούσε, λόγω εξαιρετικών προσόντων και εργοδοτικής εμπιστοσύνης, γενικότερα καθήκοντα στην επιχείρηση της εναγομένης αναιρεσιβλήτου, ώστε, με την ανάπτυξη προσωπικής πρωτοβουλίας, την άσκηση εργοδοτικών δικαιωμάτων και τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, να επηρεάζει αποφασιστικά τις κατευθύνσεις και την εξέλιξη της επιχειρήσεως αυτής, ούτε ιστορείται ανεξαρτησία του αναφορικά με τον χρόνο εργασίας του και τα χρονικά πλαίσια εντός των οποίων παρείχε την εργασία του, παραχώρηση εξουσίας εκπροσώπησης του εργοδότη προς τρίτους κατά τρόπο αποφασιστικό, ώστε να φαίνεται ότι ενασκεί δικαιώματα της εταιρίας, λήψη σημαντικών αποφάσεων για την επίτευξη των στόχων, στους οποίους αποβλέπει ο εργοδότης, ούτε επίσης ανάληψη ποινικών ευθυνών έναντι τρίτων για τυχόν παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, ούτε ότι ασκούσε επί του προσωπικού δικαιώματα που αρμόζουν στον εργοδότη, περιστάσεις που θα του προσέδιδαν την ιδιότητα του διευθύνοντος υπαλλήλου, αλλά αντιθέτως, κατά τα εκτιθέμενα στην αγωγή, ως υπεύθυνος τομέα για τα αναφερόμενα τμήματα του συγκεκριμένου καταστήματος, ενεργούσε πάντα, κατά την ενάσκηση των αναφερόμενων καθηκόντων του, σύμφωνα με τις οδηγίες και εντολές της εναγομένης εργοδότριας εταιρίας και των προστηθέντων αυτής, ιδίως του Διευθυντή του καταστήματος στο οποίο παρείχε κάθε φορά την εργασία του, τους οποίους ενημέρωνε ανελλιπώς για την πρόοδο και τα αποτελέσματα της εργασίας του και οι οποίοι ασκούσαν εποπτεία και έλεγχο σε αυτήν, όλοι δε οι όροι εργασίας του ήταν πάντοτε συγκεκριμένοι και προκαθορισμένοι από την εναγομένη εταιρία, αυτός δε ήταν υποχρεωμένος να συμμορφώνεται απόλυτα με αυτούς και ελεγχόταν ως προς την τήρησή τους ειδικώς, αναφορικά με τις απολύσεις και τις προσλήψεις προσωπικού, κατά τα εκτιθέμενα στην αγωγή, η συμβολή του ήταν μόνο συμβουλευτική, με διατύπωση γνώμης στον Διευθυντή του καταστήματος σχετικά με τις απολύσεις και τις προσλήψεις προσωπικού, που προωθούσε η εργοδότιδα εταιρία για τα τμήματά του, και δεν ασκούσε επί του προσωπικού σε σχέση με το θέμα αυτό δικαιώματα που αρμόζουν στον εργοδότη, αναφορικά δε με την επίτευξη των στόχων και την υλοποίηση της εμπορικής πολιτικής-στρατηγικής της εναγομένης, κατά τα εκτιθέμενα στην αγωγή, αυτά καθορίζονταν αποκλειστικά και μόνο από την εναγομένη εταιρία και τον προστηθέντα αυτής Διευθυντή του καταστήματος, στο οποίο παρείχε την εργασία του, οι οποίοι και του έδιναν τις σχετικές εντολές και οδηγίες, ενώ σε σχέση με το μισθό αυτού, ως κριτήριο χαρακτηρισμού του υπαλλήλου ως διευθύνοντος, δεν προσδιορίζονται καθόλου στην αγωγή οι μισθοί ομοιόβαθμων και ανάλογων προσόντων συναδέλφων του, που δεν ασκούσαν διευθυντικά καθήκοντα, ώστε να εμφαίνεται αν υπερέβαινε τους καταβαλλόμενους στους λοιπούς υπαλλήλους, μισθούς.

Το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφαση, έκρινε μη νόμιμη την ένδικη αγωγή του αναιρεσείοντος για καταβολή αμοιβής και προσαυξήσεων για υπερεργασία και υπερωριακή απασχόληση και την απέρριψε, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, κρίνοντας (αντιθέτως προς τα ανωτέρω) ότι, κατά τα περιγραφόμενα στην αγωγή καθήκοντα, ο ενάγων δεν ήταν απλός υπάλληλος αλλά διευθύνων υπάλληλος της αναιρεσίβλητης.

Επομένως, ο σχετικός από τη διάταξη του αριθμού 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ πρώτος λόγος αναίρεσης περί παραβιάσεως από το Εφετείο κανόνα ουσιαστικού δικαίου και δη του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως Εργασίας, η οποία καταρτίσθηκε στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ την 29-10-1919 και κυρώθηκε στην Ελλάδα με το ν. 2269/1920 και συγκεκριμένα ότι εσφαλμένως το Εφετείο, κρίνοντας τη νομική βασιμότητα της αγωγής του, εφήρμοσε την ανωτέρω διάταξη, ενώ, κατά τα εκτιθέμενα στην αγωγή, δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της, και δη υπήγαγε, εσφαλμένως, τα αναφερόμενα στην αγωγή του πραγματικά περιστατικά στην έννοια του διευθύνοντος (και όχι του απλού) υπαλλήλου της παραπάνω διάταξης με συνέπεια να εξαιρείται αυτός ως τέτοιος αμοιβής και προσαυξήσεων υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης και εντεύθεν έκρινε την ένδικη αγωγή του μη νόμιμη και την απέρριψε, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, είναι βάσιμος.(παρ. 2) (…)

Διευθύνσεως πρόσωπα ν. 4808/2021 και ΥΑ 90972/21

Παρατηρήσεις

Επί πιο πάνω απόφασης σε συνδυασμό με την ΥΑ 90972/21, που θεσμοθέτησε συγκεκριμένα κριτήρια, έχουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις.

i. Με το άρθρο 79 του Ν. 4808/21 παρέχεται εξουσιοδότηση για την έκδοση αποφάσεων σχετικά, μεταξύ άλλων, με τα στοιχεία από τα οποία διαπιστώνεται εάν ο εργαζόμενος έχει μία από τις ιδιότητες της περ. α’ του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως της Διεθνούς Διασκέψεως της Ουασιγκτώνος, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν. 2269/20» (περ. στ’ πρόσωπα διευθύνσεως και εμπιστοσύνης).

«Άρθρο  79 του Ν. 4808/21 εξουσιοδοτικές διατάξεις

[……] 5. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ορίζονται:

[….] στ) τα στοιχεία από τα οποία διαπιστώνεται εάν ο εργαζόμενος έχει μία από τις ιδιότητες της περ. α’ του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως της Διεθνούς Διασκέψεως της Ουασινγκτώνος, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2269/1920 (Α’ 145),»

Σχετικό είναι και το άρθρο 73 του ιδίου νόμου που προβλέπει αναβάθμιση κ.λπ. του «ΕΡΓΑΝΗ», καθώς και την υποβολή διαφόρων στοιχείων, σε ψηφιακή μορφή, μεταξύ των οποίων (περ. γ’) «η κτήση ή η απώλεια μιας από τις ιδιότητες…» των προσώπων διευθύνσεως και εμπιστοσύνης.

ii. Εκδόθηκε η ΥΑ 90972/21 περί τροποποιήσεως της ΥΑ 40331/19, στο ΜΕΡΟΣ Α’ της οποίας αναφέρονται τα Υποβαλλόμενα στο «ΕΡΓΑΝΗ» έντυπα που αφορούν εργαζομένους, και επισυνάπτεται το Ε8 για την αναγγελία της νομίμου υπερωριακής απασχολήσεως, ενώ στο ΜΕΡΟΣ Β’ αναφέρονται τα στοιχεία από τα οποία διαπιστώνεται ότι ο εργαζόμενος ανήκει στα πρόσωπα διευθύνσεως, καθώς και η υποχρέωση της σχετικής δηλώσεως στο «ΕΡΓΑΝΗ».

Η «συστηματοποίηση» γίνεται, προφανώς, για να κατευθύνει τα όργανα της Επιθεωρήσεως Εργασίας (γι’ αυτό τίθεται και η λέξη «τεκμαίρεται» δηλαδή ισχύει μέχρις αποδείξεως του εναντίου). Διότι η έννοια «διευθυντικό στέλεχος» ή «πρόσωπο διευθύνσεως και εμπιστοσύνης» είναι νομική και το πότε συντρέχει στην συγκεκριμένη περίπτωση, στην συγκεκριμένη επιχείρηση, για τον συγκεκριμένο μισθωτό, ανήκει στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, κρίνοντος επί συγκεκριμένης περίπτωσης.

iii. Ακολούθησε η έκδοση της Εγκυκλίου 3202/22, με την οποία παρέχονται διευκρινίσεις στο ΜΕΡΟΣ Β’ της αμέσως ανωτέρω αποφάσεως. Επισημαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε η λανθασμένη έκφραση στην Εγκυκλίου «6πλάσιο ή 8πλάσιο» του νομοθετικά καθορισμένου κατωτάτου μηνιαίου μισθού του ανειδικεύτου εργάτη (αντί «του υπαλλήλου»).

iv. Με την ΥΑ 113169/23, ΜΕΡΟΣ Β’ τροποποιείται το ΜΕΡΟΣ Β’ της ΥΑ 90972/21, τόσο ως προς την παρ. Α’, όσο και ως προς τις παρ. Β’ και Γ’ (μεταβολή των ποσών-κριτηρίων). Ορίζεται επίσης ότι η δήλωση στο «ΕΡΓΑΝΗ» για την κτήση της ιδιότητος Διευθύνοντος υπαλλήλου γίνεται με την υποβολή της Δηλώσεως «Βασικών όρων εργασίας». Κατά το ΜΕΡΟΣ Δ’ της αποφάσεως αυτής, η ισχύς της ως προς το ΜΕΡΟΣ Β’ αρχίζει από την 1η Μαρτίου 2024.

v. Τέλος με την ΥΑ 24595/24, τροποποιείται το ΜΕΡΟΣ Β’ της ΥΑ 90972/21 και αντικαθίσταται η έκφραση «ελάχιστου κατώτατου μισθού» της περ. Β’ με την έκφραση «νομοθετημένου κατώτατου μισθού» και η έκφραση «ελάχιστου νομοθετημένου μισθού» της περ. Γ’, με την έκφραση «νομοθετημένου κατώτατου μισθού».

Δεδομένου ότι ο «νόμιμος (ή νομοθετημένος) κατώτατος μισθός» είναι κατά την ΥΑ 25058/24, ένα ποσόν (830€) χωρίς τις τριετίες που εθεσπίσθησαν με το άρθρο 33 του Ν. 5053/23, η παραπομπή και για την εξεύρεση του ποσού-κριτηρίου για την ιδιότητα ως διευθύνοντος υπαλλήλου, γίνεται προφανώς στο μόνο αυτό ποσόν (830€) και όχι στο ποσόν αυτό προσηυξημένο κατά το ή τα ποσοστά τριετιών. Αυτό άλλωστε απαιτεί και η αρχή της ασφαλείας του δικαίου, οσάκις γίνεται παραπομπή στο κατώτατο όριο ημερομισθίου ή μισθού.

ΜΕΡΟΣ Β’ της ΥΑ 90972/21

Τα κριτήρια, που θεσπίζονται, με την εν λόγω ΥΑ 90972/2021 ΜΕΡΟΣ Β΄, ώστε να τεκμαίρονται ότι οι εργαζόμενοι κατέχουν θέση εποπτείας ή διεύθυνσης ή εμπιστευτική, σύμφωνα με ρητό ή ρητούς όρους που αποτυπώνονται στην ατομική σύμβαση εργασίας τους,  όπως ισχύουν σήμερα έχουν και δηλώνονται στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», είναι:

Α. α. Ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα έναντι λοιπών εργαζομένων της επιχείρησης ή είναι πρόσωπα εξουσιοδοτημένα να λαμβάνουν αποφάσεις αυτόνομα,

Σημείωση Συντάκτη, με βάση την απόφαση του ΑΠ:

i) Η άσκηση διευθυντικού δικαιώματος πρέπει να εκδηλώνεται με βάση την απόφαση του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου, με την ανάπτυξη προσωπικής πρωτοβουλίας, την άσκηση εργοδοτικών δικαιωμάτων και όχι όλοι οι όροι εργασίας του να είναι πάντοτε συγκεκριμένοι και προκαθορισμένοι από την εργοδότρια εταιρία, και να μην είναι υποχρεωμένος να συμμορφώνεται απόλυτα με αυτούς και να μην ελέγχεται ως προς την τήρησή τους αναφορικά δε με τις απολύσεις και τις προσλήψεις προσωπικού η συμβολή του να μην είναι μόνο συμβουλευτική, με διατύπωση γνώμης σε προστηθέντα  της εργοδότριας, και να ασκεί επί του προσωπικού δικαιώματα  που αρμόζουν στον εργοδότη, καθώς και να μετέχει στη λήψη σημαντικών αποφάσεων, που να επηρεάζουν αποφασιστικά τις κατευθύνσεις και την εξέλιξη της εργοδότριας  επιχείρησης,

ii) να διαφέρουν οι μισθοί ομοιόβαθμων και ανάλογων προσόντων συναδέλφων του, που δεν ασκούν διευθυντικά καθήκοντα, ώστε να εμφαίνεται αν υπερβαίνουν τους καταβαλλόμενους στους λοιπούς υπαλλήλους, μισθούς,  ή

β. εκπροσωπούν και δεσμεύουν την επιχείρηση προς τρίτους, ή

γ. είναι μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή αντίστοιχου οργάνου διοίκησης του εργοδότη ή

δ. είναι μέτοχοι ή εταίροι κατέχοντες άνω του 0,5% των δικαιωμάτων ψήφου του εργοδότη ή

Β. προΐστανται Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων αυτοτελών οργανικών μονάδων της εργοδοτικής επιχείρησης που προσδιορίζονται στο οργανόγραμμά της, εφόσον η εργοδοτική επιχείρηση τους εμπιστεύεται την εποπτεία μέρους της συνεχούς, διακεκομμένης ή έκτακτης, αλλά πάντως ουσιώδους λειτουργίας της και οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται τετραπλάσιου του εκάστοτε νομοθετημένου κατώτατου μισθού, ή
Γ. αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του εξαπλάσιου του εκάστοτε νομοθετημένου κατώτατου μισθού.

Σημείωση Συντάκτη, για Β και Γ: Από την ΥΑ προκύπτουν, σήμερα και έως 31.3.2025 τα παρακάτω:

Καθήκοντα
Μισθός ελάχιστος
Προΐστανται Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων αυτοτελών οργανικών μονάδων της εργοδοτικής επιχείρησης που προσδιορίζονται στο οργανόγραμμά της
830 * 4 = 3.320€
Λοιπά πρόσωπα εμπιστοσύνης
830 * 6 = 4.980€
Πίνακας 1

Η δήλωση στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» της κτήσης ιδιότητας της περ. α’ του άρθρου 2 της Διεθνούς Συμβάσεως της Διεθνούς Διασκέψεως της Ουασινγκτώνος, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2269/1920 (Α’ 145), θα γίνεται με την Υποβολή της Δήλωσης Βασικών Όρων Εργασίας, όταν ενεργοποιηθεί η εφαρμογή αυτή στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, μέχρι τότε με το ΕΝΤΥΠΟ Ε4 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΑΠΟΔΟΧΩΝ.

Ο Παλαιολόγος Ι Λιάζος είναι Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών