Να θέσουμε τον δάκτυλο επί των τύπων των ήλων

Είναι η ώρα να θέσουμε τον δάκτυλο επί των τύπων των ήλων. Αργήσαμε να κατανοήσουμε τη σημασία ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου, αργήσαμε να ξυπνήσουμε τα ναυπηγεία μας, αργήσαμε να εξηγήσουμε τους οιωνούς. Όσο και αν ακούγεται «παράδοξο», το υπουργείο Αιγαίου, το οποίο αργότερα απορροφήθηκε από το τότε υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ήταν το πρώτο που έθεσε το θέμα της ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου, εστιάζοντας τότε στην ανανέωση των πλοίων, που εξυπηρετούσαν τις άγονες γραμμές, θέτοντας μάλιστα προδιαγραφές, για το κτίσιμο πλοίων, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων των νησιωτικών συγκροτημάτων του Αιγαίου.

Από το 1988, που ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την ανανέωση αυτού του στόλου, με βάση τα στοιχεία των ρεπορτάζ της εποχής, έχουν περάσει 37 συναπτά έτη και ακόμη και σήμερα, εδώ που βρισκόμαστε, ξανασυζητάμε το θέμα της εξεύρεσης των αναγκαίων κεφαλαίων, για την συνολική ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, αλλά και την προσαρμογή κάποιων νεότερων μονάδων στα νέα δεδομένα, που έχει προσδιορίσει η ΕΕ και ο ΙΜΟ, με τους σχετικούς «πράσινους» κανονισμούς για τη ναυτιλία.

Από το 1988 και εντεύθεν, έχουν εκπονηθεί μελέτες για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, τα συμπεράσματα και οι προτάσεις των οποίων χάθηκαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, των μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, αλλά και της «μυωπικής» αντιμετώπισης ενός θέματος που αφορά στην εδαφική συνοχή της νησιωτικής με την ηπειρωτική χώρα, την διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας, των τοπικών νησιωτικών οικονομιών, του τουρισμού.

Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφέρουμε, ότι σε αυτό το «χαμένο» επί της ουσίας χρονικό διάστημα, που παρήλθε, δεν αξιοποιήθηκαν κοινοτικά κονδύλια από προγράμματα, όπως αυτό για τους «θαλάσσιους διαδρόμους», τις λιμενικές υποδομές, ακόμη και τις σιδηροδρομικές διασυνδέσεις των λιμένων (συνδυασμένες μεταφορές), που επίσης ακόμη συζητάμε… με επίκεντρο τη σιδηροδρομική διασύνδεση των λιμένων του άξονα της Εγνατίας με τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να δούμε κατάματα την ζοφερή πραγματικότητα. Οι ακτοπλοϊκές μεταφορές, παρά τη σπουδαιότητά τους δεν εντάσσονται στους στόχους του Εθνικού Ταμείου Ανάκαμψης. Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής επιχειρούν να εξασφαλίσουν  τις μέγιστες δυνατές χρηματοδοτήσεις, όπως κάνουν άλλωστε και άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής  Ένωσης, χρησιμοποιώντας εθνικούς πόρους, το ΕΣΠΑ, καθώς και άλλα εργαλεία, όπως το Ταμείο Πράσινης Μετάβασης.

Το Υπουργείο, έχει ήδη συμφωνήσει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και τα συναρμόδια υπουργεία,  όπως το Μεταφορών, για κονδύλια ύψους €580 εκατ. περίπου από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, για τη χρηματοδότηση τέτοιων δράσεων, αλλά και τη βελτίωση  λιμενικών υποδομών, σε νησιωτικούς κυρίως προορισμούς. Διευκρινίζεται, πως η πράσινη μετάβαση  απαιτεί ριζικές τομές στις λιμενικές υποδομές, οι οποίες θα εξυπηρετούν τα νέα πλοία, με διαφορετικά  καύσιμα, ή με ανεπτυγμένους τρόπους φορτοεκφόρτωσης.

Παράλληλα, συνεχίζει τη διαβούλευση με τις Βρυξέλλες προκειμένου να βρει τους επιπλέον πόρους,  οι οποίοι ενδέχεται να περιλαμβάνουν και αμιγείς επιδοτήσεις. Υπολογίζεται, ότι εφόσον στεφθούν  με επιτυχία οι σχετικές προσπάθειες, το συνολικό διαθέσιμο ποσό (επιδοτήσεις, άτοκα δάνεια, ίδια  κεφάλαια των επιλέξιμων επιχειρήσεων κ.λπ.) θα μπορούσε να φτάσει και να ξεπεράσει το €1,5 δις. Επίσης, αναμένουμε με ενδιαφέρον τον Ιούνιο φέτος τις προτάσεις που θα φέρει η υπό εκπόνηση μελέτη, που θα θέτει έναν μηχανισμό, ώστε να αντληθούν ευρωπαϊκοί πόροι με στόχο τη ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου με «retrofit» (ανακατασκευή-ενεργειακή αναβάθμιση) και καινούργια-σύγχρονα πλοία.

Όσον αφορά, πάντα στην χρηματοδότηση, το «έργο» «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF) είναι ένα βασικό μέσο για το σκοπό αυτό, διαθέτοντας δισεκατομμύρια ευρώ σε έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών πλωτών οδών, των λιμένων και των θαλάσσιων μεταφορών.

Εκτός από το CEF, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) παρέχει οικονομική υποστήριξη σε ναυτιλιακά έργα, συχνά σε συνεργασία με εθνικές και περιφερειακές αρχές. Η ΕΤΕπ εστιάζει σε έργα, που συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Οι χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ στοχεύουν στην ενίσχυση του ναυτιλιακού τομέα της Ευρώπης, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του και στη συμβολή στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.Επενδύοντας στις υποδομές και την καινοτομία, η ΕΕ επιδιώκει να διασφαλίσει, ότι η Ευρώπη παραμένει ηγετικός παράγοντας στο παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο και τις μεταφορές.

Αν ανατρέξει κανείς στους ιστότοπους της ΕΕ, θα δει ότι η «πύλη» χρηματοδότησης πλοίων παρέχει έναν κατάλογο χρηματοδοτικών προϊόντων που υποστηρίζουν επενδύσεις στον τομέα της ναυτιλίας και της ευρύτερης ναυτιλιακής βιομηχανίας. Συγκεντρώνει την πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων επιχορηγήσεων, δανείων και ομολόγων, διευκολύνοντας τους ναυτιλιακούς φορείς να βρουν κατάλληλες ευκαιρίες για τη χρηματοδότηση των αναγκών, των έργων και της τεχνολογικής τους ανάπτυξης.

Σήμερα οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται με «δυσπιστία» από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως άλλωστε και οι ευρωπαϊκές ναυπηγικές μονάδες στη προσπάθειά τους να είναι ανταγωνιστικές απέναντι στις ασιατικές (Κινεζικές) μονάδες. Και αυτό πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Παρά το γεγονός, ότι ο ναυπηγικός τομέας της χώρας έχει αφυπνισθεί, και άρα, μπορεί να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στην πράσινη μετάβαση του στόλου, δεν υπάρχει «πρακτικά» ο χρόνος για το κτίσιμο νέων πλοίων, δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές ναυπηγικές σχάρες είναι αφοσιωμένες στην κατασκευή κρουαζιερόπλοιων και οι ασιατικές στην κατασκευή εμπορικών πλοίων, με ορίζοντα άνω της πενταετίας. Υπενθυμίζω ιστορικά, ότι στα ναυπηγεία Ελευσίνας κτίστηκαν δύο Ε/Γ-Ο/Γ πλοία tailor made, με «προδιαγραφές Αιγαίου», τα οποία εξυπηρέτησαν και εξυπηρετούν το μεταφορικό έργο, από και προς την νησιωτική χώρα επιτυχώς. Άρα, η τεχνογνωσία υπάρχει… και μέλλει να την αξιοποιήσουμε. Το πότε είναι το θέμα μας. Αργήσαμε να συνειδητοποιήσουμε, το τι είναι, το τι προσφέρει και τι διασφαλίζει για αυτή τη χώρα η ακτοπλοΐα της. Αλλά επίσης αργήσαμε να αποφασίσουμε εάν τελικά θέλουμε να επιταχύνουμε λόγω κλιματικής κρίσης ή να επιβραδύνουμε λόγω κόστους, την πράσινη μετάβαση.