Οικογένεια: Ερευνα δείχνει σημαντικές αλλαγές στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία

Τα αποτελέσματα της έρευνας “Οικογένεια και Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία”, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της επετείου για τα 50 χρόνια της εταιρείας Υδρόγειος Ασφαλιστική παρουσίασε η ασφαλιστική εταιρεία από κοινού με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), στο πλαίσιο συνάντησής τους με την Υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κα. Σοφία Ζαχαράκη.

Πώς ο γάμος «χώρισε» τη ΝΔ: 51… διαζύγια, «χαμένοι» κυβερνητικοί, βολές εκ δεξιών – Αλλού ο Μητσοτάκης, αλλού ο Σαμαράς

Από την πλευρά της, η Υπουργός Σοφία Ζαχαράκη παρουσίασε τους βασικούς άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο κατάρτισε μετά από πολύμηνη διαδικασία το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και συζήτησε με τους εκπροσώπους της Υδρογείου Ασφαλιστικής, του ΕΚΚΕ και της Ogilvy PR, επιπλέον πρωτοβουλίες και κοινές δράσεις προς την κατεύθυνση υλοποίησης και υποστήριξης του Εθνικού Σχεδίου. Η συνάντηση επιβεβαίωσε την κοινή δέσμευση όλων για την κατανόηση και την διαχείριση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες σήμερα.

Στο πλαίσιο της έρευνας διερευνήθηκαν οι βασικές προκλήσεις όπως η οικονομική ανασφάλεια και η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, καθώς και ο ρόλος των οικογενειακών επιχειρήσεων

Με βάση δείγμα 1.000 ατόμων, η έρευνα αξιοποίησε ποιοτική ανάλυση στο πλαίσιο ερευνητικού έργου του ΕΚΚΕ (Μάρτιος-Ιούνιος 2023) και πανελλαδική ποσοτική έρευνα από την MRB Hellas, αναδεικνύοντας σε βάθος τις σύγχρονες αντιλήψεις για την οικογένεια. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκαν οι βασικές προκλήσεις όπως η οικονομική ανασφάλεια και η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, καθώς και ο ρόλος των οικογενειακών επιχειρήσεων. Συνολικά, η έρευνα υπογραμμίζει τη διαχρονική αξία της οικογένειας ως πυλώνα της κοινωνίας, παρά τις πιέσεις της σύγχρονης ζωής.

Η κα. Βασιλική Γεωργιάδου (Πρόεδρος Δ.Σ. & Διευθύντρια ΕΚΚΕ) και η κα. Ιωάννα Τσίγκανου (Επιστημονικά Υπεύθυνη της Έρευνας & Αναπληρώτρια Διευθύντρια Ινστιτούτου Πολιτικών Ερευνών) παρουσίασαν τα ευρήματα και τις πολιτικές τους προεκτάσεις στην Υπουργό, τονίζοντας τις σημαντικές γνώσεις που προσφέρει η έρευνα για το μεταβαλλόμενο τοπίο της οικογένειας.

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Υδρογείου Ασφαλιστικής, κ. Παύλος Κασκαρέλης, υπογράμμισε τη δέσμευση της εταιρείας στις αξίες της οικογένειας, αναφερόμενος στα 50 χρόνια παρουσίας της εταιρείας στην ελληνική ασφαλιστική αγορά και την πρόσφατη ένταξή της στον ιταλικό όμιλο Reale Group. «Η έρευνα αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς, καθώς μας επέτρεψε να αφουγκραστούμε τις ανάγκες της σύγχρονης οικογένειας και να διαμορφώνουμε τις ασφαλιστικές μας υπηρεσίες προς αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα, έχουμε τη χαρά να συμβάλλουμε στον δημόσιο διάλογο, προσφέροντας πολύτιμα στοιχεία για τη χάραξη πολιτικής».

Η Υδρόγειος Ασφαλιστική επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της να στηρίζει το θεσμό της οικογένειας και να συμβάλλει στη διαμόρφωση πολιτικών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.

Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι διαθέσιμα στον επίσημο ιστότοπο του ΕΚΚΕ.

Βασικά συμπεράσματα της έρευνας για την ελληνική οικογένεια

Οι χειραφετητικές πρακτικές που ανέδειξαν τη «δυναμική γυναίκα», τις γυναίκες «διπλής σταδιοδρομίας», αλλά και ο τρόπος λειτουργίας της αγοράς εργασίας, οι
εργασιακές σχέσεις, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, η ανεργία, οι διαδοχικές και επάλληλες κρίσεις (οικονομική, ανθρωπιστική, υγειονομική) και το πλήθος
των αβεβαιοτήτων που αυτές επέφεραν, έχουν δημιουργήσει ένα τοπίο ρευστότητας και αλλαγών που έχουν επηρεάσει πλην των άλλων τη δομή και λειτουργία του θεσμού της οικογένειας στο σύγχρονο κοινωνικό σχηματισμό και μετασχηματισμό.

Νέες μορφές οικογένειας τείνουν να αναδειχθούν σημαντικές (μονογονεϊκότητα) ενώ η θεσμική κατοχύρωση δικαιωμάτων αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού ως προς το φύλο έχουν δημιουργήσει νέες προκλήσεις για το θεσμό της οικογένειας.

Ως αποτέλεσμα η έρευνα διαπιστώνει ένα καλειδοσκόπιο ελληνικών οικογενειών και ποικιλία οικογενειακών δομών: παραδοσιακές (πυρηνικές) και «νέες» οικογένειες – μονογονεϊκές, οικογένειες με παιδιά από προηγούμενους γάμους («μεικτές οικογένειες»), ομοφυλόφιλες οικογένειες. Διαπιστώνει δηλαδή ότι υπάρχουν πολλά οικογενειακά «καταφανώς αυτονόητα» και πολλές οικογενειακές νομιμότητες. Αυτή η πραγματικότητα διευκολύνεται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο το οποίο συντονισμένο και επικαιροποιημένο με την ευρωπαϊκή και διεθνή έννομη τάξη ανταποκρίνεται στον μετασχηματισμό της οικογένειας και στον διαφαινόμενο πλουραλισμό των νέων μορφών της.

Η συζυγική οικογένεια αν και κυρίαρχη, δεν είναι παρά μία μορφή οικογένειας μεταξύ άλλων, εκείνη όπου οι ενήλικοι συνιστούν ανδρόγυνο, είτε είναι παντρεμένοι είτε όχι. Η δε στοιχειώδης (πυρηνική) οικογένεια – αν και κυρίαρχη στο σύγχρονο ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό – έχει αρχίσει σταδιακά να αποτελεί μία συνιστώσα ενός πιο εκτεταμένου δικτύου, αποτελούμενου από δεσμούς που ενώνουν άτομα είτε σε βιολογική είτε (και) σε κοινωνική βάση.

Ο ρόλος της συγγένειας ανακάμπτει ενώ προστίθεται και ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων. Η έρευνα δηλαδή επιβεβαίωσε το επιχείρημα ότι στη σύγχρονη κοινωνική συγκυρία «ούτε ο γάμος ως ‘divini et humani iuris communicatio’, ούτε η ‘φυσική’ πατρότητα και μητρότητα ούτε η ‘γνησιότητα’, ούτε το ‘αίμα’ αποτελούν τις αποκλειστικές κανονιστικές αφετηρίες της επερχόμενης νέας ‘μετα-οικογένειας’». Επιπρόσθετα η έρευνα κατέδειξε ότι «η επανάσταση στην παιδονομία και στην παιδοκομία είναι ήδη γεγονός», έστω και αν προς το παρόν διαπιστώνεται σε μικρούς αριθμούς και αναφέρεται σε μικρές και μόνο μειονότητες.