Συμφωνία Χαμάς – Ισραήλ: Το τρίο που τη «μαγείρεψε» – Ένας σεΐχης, ένας μεγιστάνας και ένας διπλωμάτης

Για πολλούς μήνες η διπλωματία αδυνατούσε να κόψει τον γόρδιο δεσμό των απαιτήσεων Ισραήλ και Χαμάς ώστε να λέξει ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας. Το «σπαθί» φαίνεται να υπήρχε, αλλά τελικά εκείνος που θα το σήκωνε θα ήταν ο απεσταλμένος του Τραμπ, σε συνεργασία με έναν διπλωμάτη του Μπάιντεν και έναν Σεΐχη στη Ντόχα.

Μετά από μια 6ωρη συνεδρίαση, το Σάββατο 18 Ιανουαρίου, το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο επικύρωσε τελικά τη συμφωνία εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας που προβλέπει την απελευθέρωση ομήρων της Χαμάς σε αντάλλαγμα για την αποφυλάκιση Παλαιστινίων κρατουμένων.

Το συμβούλιο ασφαλείας του Ισραήλ ενέκρινε τη συμφωνία για τη Γάζα

Η συμφωνία προβλέπει μια παύση τουλάχιστον έξι εβδομάδων στις μάχες, κατά τη διάρκεια της οποίας η Χαμάς συμφώνησε να απελευθερώσει σταδιακά 33 από τους ομήρους. Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ έχει δεσμευτεί να απελευθερώσει σταδιακά περίπου 1.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους και επιτρέποντας εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους κατοίκους να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Υπενθυμίζεται ότι οι συνομιλίες Μαΐου και Ιουλίου 2024, είχαν καταρρεύσει λόγω ισραηλινών διαφωνιών σχετικά με το αν θα επιτευχθεί μόνιμη ή προσωρινή εκεχειρία, εάν και πώς θα επιτραπεί στους εκτοπισμένους κατοίκους της Γάζας να επιστρέψουν στα σπίτια τους, και αν τα ισραηλινά στρατεύματα αποσυρθούν από τα κατεχόμενα εδάφη.

Μπορεί να βοήθησαν πολλοί αξιωματούχοι, αλλά το τρίο αυτό ήταν που ανέλαβε να φέρει εις πέρας την αποστολή

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times που επικαλείται εννέα άτομα που συμμετείχαν ή ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες, αυτό που «απελευθέρωσε» τον λευκό καπνό ήταν η απίθανη συνεργασία μεταξύ των απεσταλμένων των σημερινών και μελλοντικών προέδρων της Αμερικής, που συνεργάζονται με τον πρωθυπουργό του Κατάρ σε μαραθώνιες μεταμεσονύχτιες συναντήσεις.

Μέχρι πρόσφατα ο πρωθυπουργός του Κατάρ, ο Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι και ο Αμερικανός διαπραγματευτής του Προέδρου Τζο Μπάιντεν, Μπρετ ΜακΓκουρκ, ήταν ίσως τα βασικότερα πρόσωπα που προσπαθούσαν να θέσουν τις βάσεις μιας συμφωνίας. Ο πρώτος θα αναλάμβανε να πείσει την πλευρά της Χαμάς και ο δεύτερος να τιθασεύσει τον καταζητούμενο για εγκλήματα πολέμου Μπενιαμίν Νετανιάχου, δίχως όμως να τα καταφέρει.

Ο άπειρος διπλωματικά Σουίτκοφ αλλάζει τα δεδομένα

Μετά τη νίκη Τραμπ όμως στις εκλογές, στο παιχνίδι μπήκε ο δικός του απεσταλμένος, ο πλούσιο επενδυτής Στιβ Γουίτκοφ. Σύμφωνα με τους New York Times -που καλούσαν τους Αμερικανούς να μην ψηφίσουν τον Τραμπ- ήταν η δική του εκλογή τον Νοέμβριο 2024 που έδωσε νέα ορμή στις διαπραγματεύσεις που ναυαγούσαν.

Διόρισε τον Γουίτκοφ, ο οποίος δεν είχε διπλωματική εμπειρία αλλά αναπτυσσόμενες επιχειρηματικές σχέσεις στο Κατάρ, ως απεσταλμένο του στη Μέση Ανατολή.

Ενώ ο Μπάιντεν και ο Τραμπ τρώγονται για να τους πιστωθεί η επίτευξη εκεχειρίας, η πραγματικότητα είναι ότι οι εκπρόσωποί τους ήταν και οι δύο κρίσιμοι για την τελική ώθηση, χρησιμοποιώντας διαφορετικές προσεγγίσεις για να ωθήσουν την ισραηλινή ηγεσία προς μια συμφωνία, ενώ ο Σεΐχης Μοχάμεντ εστίασε στη Χαμάς, σύμφωνα με τους New York Times.

Από την περασμένη Κυριακή, η ισραηλινή και η παλαιστινιακή αντιπροσωπεία, καθώς και οι δύο Αμερικανοί, πέρασαν πολλές μέρες στην έδρα ου Σεΐχη, στην Ντόχα. Οι αντιπροσωπείες, που δεν μιλούν απευθείας μεταξύ τους, κάθισαν σε διαφορετικές αίθουσες σε διαφορετικούς ορόφους, με αξιωματούχους του Κατάρ και της Αιγύπτου να περνούν μηνύματα μεταξύ των δύο πλευρών.

«Δεν είναι φυσικοί εταίροι, αλλά ο συνδυασμός αυτών των τριών ατόμων, και των τριών κόσμων που αντιπροσωπεύουν, ήταν το μόνο πράγμα που θα το έκανε», είπε ο Τόμας Νάιντς, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ. «Χρειαζόσασταν πίεση από όλες τις πλευρές – πίεση από τον αραβικό κόσμο, πίεση από τον Μπάιντεν και πίεση από τον Τραμπ».

Η «μαγική» τριάδα

Η κυβέρνηση Μπάιντεν επικοινώνησαν με τον Γουίτκοφ για να δουν αν θα μπορούσαν να συνεργαστούν στις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός, σύμφωνα με δύο άτομα επικαλούνται οι New York Times. Παρά το τεράστιο πολιτικό χάσμα μεταξύ των αφεντικών τους, ο ΜακΓκουρκ και ο Γουίτκοφ άρχισαν να συντονίζονται, μερικές φορές μιλώντας πολλές φορές την ημέρα, σύμφωνα με έναν από τους ανθρώπους.

Μπορεί να βοήθησαν πολλοί αξιωματούχοι, αλλά το τρίο αυτό ήταν που ανέλαβε να φέρει εις πέρας την αποστολή. «Ήταν ο ΜακΓκουρκ, ένας βετεράνος διπλωμάτης που επικεντρώθηκε εδώ και πολύ καιρό στη Μέση Ανατολή, που βοήθησε να δημιουργηθούν οι περίπλοκες λεπτομέρειες της συμφωνίας πριν από σχεδόν ένα χρόνο. Ήταν ο Γουίτκοφ, ένας επενδυτής ακινήτων που παίζει γκολφ με τον Τραμπ, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να πείσει το Ισραήλ να συμφωνήσει τελικά με το περιεχόμενο της συμφωνίας. Και ήταν ο Σεΐχης Μοχάμεντ που έπεισε τη Χαμάς να κάνει βασικούς συμβιβασμούς, ενώ παρείχε και στις δύο πλευρές τον χώρο γραφείου για να τσακωθούν για τις τελευταίες λεπτομέρειες» αναφέρουν οι New York Times.΄

Ο Σεϊχης πείθει τη Χαμάς

Στις αρχές Ιανουαρίου του 2025 ο σεΐχης Μοχάμεντ έπεισε τη Χαμάς να επιβεβαιώσει τα ονόματα περισσότερων από 30 ομήρων που θα απελευθερώνονταν κατά τις πρώτες έξι εβδομάδες της εκεχειρίας, μια πολυαναμενόμενη κίνηση που υποδηλώνει ότι η ομάδα ενδιαφέρεται πραγματικά για μια συμφωνία, αναφέρει το δημοσίευμα.

Ο λόγος για τη μετατόπιση της Χαμάς παραμένει ασαφής, αλλά αναλυτές που επικαλούνται οι New York Times υποστηρίζουν ότι οφείλεται στην αποδυνάμωση της Χαμάς, μετά και την ήττα της Χεζμπολάχ.

Όταν ενημερώθηκε ο ΜακΓκουρκ γι’ αυτή την θετική εξέλιξη μετέβη αμέσως με τον Γουίτκοφ στις 10 Ιανουαρίου στη Ντόχα και συμφώνησαν με τον Σεΐχη Μοχάμεντ ότι οι Αμερικανοί θα επικεντρωθούν από κοινού στο να δελεάσουν το Ισραήλ, ενώ ο πρωθυπουργός θα πιέζει τη Χαμάς.

Πέστε πάνω στον Νετανιάχου

Οι κύριες διαφορές που απομένουν επικεντρώθηκαν στο βάθος μιας ουδέτερης ζώνης που το Ισραήλ προσπάθησε να διατηρήσει εντός των συνόρων της Γάζας, καθώς και στον αριθμό των αιχμαλώτων που θα ανταλλάσσονταν με τραυματίες και άρρωστους ομήρους. Ήταν μια επίσκεψη σε σύντομο χρονικό διάστημα του Γουίτκοφ στην Ιερουσαλήμ το περασμένο Σάββατο, το εβραϊκό Σάββατο, που έφερε μια νέα ανακάλυψη, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τη συνάντηση.

Ο Γουίτκοφ κάθισε με τον Νετανιάχου και ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους στο γραφείο του πρωθυπουργού στην Ιερουσαλήμ, με τον ΜακΓκουρκ να συμμετέχει στη συζήτηση τηλεφωνικά. Οι δύο Αμερικανοί πίεσαν τον Νετανιάχου να αμβλύνει τα δύο τελευταία μεγάλα εμπόδια, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει τη συζήτηση.

Ο ΜακΓκουρκ προειδοποίησε τον Ισραηλινό ηγέτη ότι κινδύνευε να χάσει τις καλύτερες πιθανότητες να κλείσει μια συμφωνία. Στη συνέχεια, ο κ. Βίτκοφ άσκησε την απαραίτητη πίεση, τονίζοντας στον κ. Νετανιάχου ότι ο κ. Τραμπ ήθελε να γίνει αυτή η συμφωνία, είπε το πρόσωπο.

Μετά τη συνάντηση, ο Νετανιάχου φάνηκε να έχει αλλάξει στάση, ανέφεραν τέσσερις αξιωματούχοι. Διέταξε αμέσως τους τέσσερις κορυφαίους διαπραγματευτές του – συμπεριλαμβανομένου του Ντέιβιντ Μπαρνέα, του επικεφαλής της υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών του Ισραήλ, και του Ρόνεν Μπαρ, του αρχηγού κατασκοπείας του Ισραήλ – στη Ντόχα.

Τις επόμενες τέσσερις ημέρες, ο Σεΐχης Μοχάμεντ φιλοξένησε μια μαραθώνια σειρά συναντήσεων, κυρίως στο προσωπικό του γραφείο, καθώς αξιωματούχοι της Χαμάς, Ισραηλινοί διαπραγματευτές, αξιωματικοί των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών και οι δύο Αμερικανοί μίλησαν μαζί του.

Λέξη λέξη

«Διαπραγματευόμασταν λέξη προς λέξη, πρόταση προς πρόταση και φόρμουλα προς φόρμουλα», δήλωσε ο Μοχάμεντ Αλ Χουλαΐφι, υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ. «Γίνεται εξουθενωτικό ψυχικά και σωματικά». Η μεγαλύτερη ανακάλυψη ήρθε κοντά στα μεσάνυχτα της Κυριακής το βράδυ, σύμφωνα με τρία άτομα που γνωρίζουν τη στιγμή.

Ο Σεΐχης Μοχάμεντ είπε στους δύο Αμερικανούς ότι η συμφωνία θα μπορούσε να κλείσει εάν το Ισραήλ μπορούσε να κάνει δύο ακόμη συμβιβασμούς, σύμφωνα με έναν από τους ανθρώπους.

ΜακΓκουρκ και ο Γουίτκοφ περπατούσαν μαζί μέχρι το δωμάτιο που ήταν οι Ισραηλινοί διαπραγματευτές όπου μιλούσαν τηλεφωνικά με τον Νετανιάχουν. Οι Αμερικανοί είπαν στον Ισραηλινό ηγέτη ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία εάν συμφωνούσε να αυξήσει ελαφρώς τον αριθμό των κρατουμένων που εμπλέκονται στην ανταλλαγή, καθώς και να μειώσει ελαφρώς το βάθος της ουδέτερης ζώνης.

Μετά από μια έντονη συζήτηση στα εβραϊκά μεταξύ του Νετανιάχου και της ομάδας του, επετέυχθη συμβιβασμό.

Τότε οι δύο Αμερικανοί επέστρεψαν για να ενημερώσουν τον Σέιχ Μοχάμεντ. «Θα έχουμε μια συμφωνία», είπε ο ηγέτης του Κατάρ στους απεσταλμένους.

Βέβαια, το παρασκήνιο είναι πολύ μεγαλύτερο από ένα διπλωματικό τρίο, δύο Αμερικανών και ενός Σεϊχη, ενώ μένει να δούμε εάν παραβιαστεί η συμφωνία από το Ισραήλ.

Πηγή: in.gr