Υπερτουρισμός: Αναμένεται χαοτικός και ισοπεδωτικός – Οι προβλέψεις για το καλοκαίρι

Υψηλότερες χρεώσεις επισκεπτών, απαγορεύσεις σε κρουαζιερόπλοια, κατασκευή νέων ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων, εκτεταμένες διαδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων περιστατικών στη Βαρκελώνη που έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα, όταν κάτοικοι ψέκασαν τουρίστες με νεροπίστολα. Ο υπερτουρισμός σημάδεψε τη χρονιά που μας πέρασε.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, διάφορες προσπάθειες από τις τουριστικές αρχές -και αγανακτισμένους ντόπιους- να περιορίσουν τον τεράστιο αριθμό επισκεπτών στους πιο δημοφιλείς προορισμούς του πλανήτη, έγιναν πρωτοσέλιδα. Ωστόσο, καθώς η ζήτηση για ταξίδια δείχνει ελάχιστα σημάδια επιβράδυνσης, ο υπερτουρισμός αναμένεται να παραμείνει μια κρίσιμη πρόκληση για τους επισκέπτες, τους κατοίκους και τους προορισμούς που επηρεάζονται, λένε οι ειδικοί.

«Ολόκληρος ο κλάδος θα πρέπει να κινητοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό», λέει στο CNN η Paula Vlamings, διευθύντρια επιπτώσεων του παγκόσμιου μη κερδοσκοπικού οργανισμού Tourism Cares, πρωτοπόρου στην προώθηση του βιώσιμου τουρισμού. «Πώς κάνουμε επιχειρήσεις; Πώς εμπορευόμαστε αυτούς τους προορισμούς και πώς εξυπηρετούμε τις τοπικές κοινότητες που επηρεάζονται;. Όλα αυτά χρειάζονται μια πραγματικά βιώσιμη στρατηγική για το μέλλον, επειδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν σε αυτούς τους προορισμούς», επισημαίνει.

Ποιο ελληνικό νησί βρίσκεται στη «μαύρη λίστα» με τους προορισμούς

Ενώ έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος -για παράδειγμα καταγράφεται μια αυξανόμενη επιθυμία των ταξιδιωτών να αναζητήσουν λιγότερο γνωστούς προορισμούς, ενώ οι τοπικές κυβερνήσεις αναγνωρίζουν την ανάγκη για πιο εύρωστο σχεδιασμό- οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς.

Με άλλα λόγια: Μην περιμένετε να εκλείψει σύντομα ο υπερτουρισμός, ειδικά σε διαχρονικά δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς όπως το Παρίσι, η Βαρκελώνη και το Λονδίνο – και ειδικά στην αιχμή της καλοκαιρινής περιόδου.

«Η κρίση του 2024 θα μπορούσε να έχει και έναν θετικό αντίκτυπο όσον αφορά στις αποφάσεις», λέει η Audrey Scott της Uncornered Market, μιας συμβουλευτικής εταιρείας βιώσιμου τουρισμού με έδρα το Βερολίνο, την οποία συνίδρυσε με τον σύζυγό της το 2007. «Αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι το 2025, μόνο και μόνο λόγω της τεράστια ζήτησης, θα είναι μια χρονιά που πολλά από αυτά τα δημοφιλή μέρη θα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αρκετές από τις ίδιες προκλήσεις  όσον αφορά στον τουρισμό», σημειώνει.

Έκτακτα μέτρα

Το 2024, η Βενετία εισήγαγε τέλος πρόσβασης για τους επισκέπτες κατά τη περίοδο αιχμής.

Από την έναρξη της πανδημίας, οι ταξιδιώτες υπόκεινται σε μία ολοένα αυξανόμενη σειρά κανονισμών, τελών και άλλων μέτρων που στοχεύουν στον περιορισμό του τουριστικού… παλιρροϊκού κύματος.

Ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Βενετία και το Άμστερνταμ, έχουν εισαγάγει υψηλότερους τουριστικούς φόρους, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν απαγορεύσει την πρόσβαση κρουαζιερόπλοιων στα ιστορικά τους κέντρα. Οι αρχές μιας άλλοτε παραγκωνισμένης πόλης στην Ιαπωνία, της οποίας η δημοτικότητα έχει εκτοξευθεί στα ύψη μεταξύ των τουριστών από τον καιρό που ήρε πλήρως τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς της πανδημίας, έστησαν «μπλόκο» την άνοιξη του 2024 για να εμποδίσουν τους τουρίστες να τραβήξουν selfies με φόντο το όρος Φούτζι. Οι βραχυχρόνιες ενοικιάσεις έχουν πάρει φωτιά, με τουριστικά hotspot, όπως η Νέα Υόρκη και η Βαρκελώνη, να εφαρμόζουν ή να ανακοινώνουν απαγορεύσεις στην Airbnb και σε άλλες πλατφόρμες ενοικιαζόμενων για διακοπές.

Το καλοκαίρι του 2024, δεκάδες χιλιάδες ντόπιοι εξέφρασαν την αυξανόμενη απογοήτευσή τους σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις κατά του τουρισμού σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Ελλάδας. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ο υψηλότερος αριθμός επισκεπτών συμβάλλει στο αυξημένο κόστος στέγασης, τη διάβρωση των κοινοτήτων και προκαλεί ασφυξία στα μέσα μαζικής μεταφοράς, μεταξύ άλλων αρνητικών συνεπειών.

Ακόμα κι έτσι, οι μάζες εξακολουθούν να εισρέουν. Το 2024, οι αριθμοί του τουρισμού στην Ευρώπη έφτασαν σε νέα ύψη, με τις ξένες αφίξεις να ξεπερνούν εκείνες του 2019, με ετήσια αύξηση 12% από το 2023. Η Πορτογαλία, η οποία έχει και αυτή παλέψει με τις προκλήσεις υπερτουρισμού, σημείωσε αύξηση 26% στις αφίξεις το 2024 – και η δημοτικότητά της δεν δείχνει σημάδια μείωσης, καθώς η χώρα συνεχίζει να κατατάσσεται ψηλά στις λίστες με τις ιδανικότερες για επίσκεψη χώρες.

Τον Μάιο του 2024, ανεγέρθηκε ένα προσωρινό φράγμα για να μπλοκάρει τη θέα σε ένα δημοφιλές σημείο για selfies στο όρος Φούτζι, κοντά σε ένα παντοπωλείο στην πόλη Fujikawaguchiko στη νομαρχία Yamanashi της Ιαπωνίας.

Ο ειδησεογραφικός κολοσσός τονίζει πως τίποτε δεν δείχνει ότι η εν λόγω… παλίρροια θα υποχωρήσει μέχρι το καλοκαίρι του 2025, το οποίο αναμένεται να είναι το ίδιο «χαοτικό και ισοπεδωτικό» με εκείνο της περασμένης σεζόν, όπως προβλέπουν οι ειδικοί. Στην Ισπανία, ο τουρισμός προβλεπόταν να αυξηθεί κατά 5% το 2024 -υπερδιπλάσιο εν συγκρίσει με της συνολικής οικονομίας της- με περισσότερες από 90 εκατομμύρια επισκέψεις να αναμένονται από ξένους τουρίστες.

Εν τω μεταξύ, σημαντικές εκδηλώσεις για το Ιωβηλαίο στο Άμστερνταμ και τη Ρώμη αναμένεται να φέρουν περισσότερους επισκέπτες σε αυτές τις ήδη γεμάτες πρωτεύουσες (προβλέπονται 35 εκατομμύρια μόνο στη Ρώμη).

Οι ειδικοί στον τουρισμό τονίζουν ότι η αντιμετώπιση των προκλήσεων που γεννά ο υπερτουρισμός είναι μια πολύπλοκη και μακροπρόθεσμη διαδικασία. «Αυτό είναι κάτι που αναπτύσσεται εδώ και χρόνια και δεν μπορείς να αλλάξεις μέσα σε έναν χρόνο τις υποδομές για τις μεταφορές, τους υδάτινους πόρους και τη διαχείριση των απορριμμάτων. Για όλα αυτά απαιτείται αναβάθμιση εφόσον εκτινάχτηκαν τα νούμερα των επισκεπτών», λέει η Scott.

Από το μάρκετινγκ, στη διαχείριση

Τουρίστες πίνουν μπύρα έξω από ένα bar-restaurant στη Βαρκελώνη και δίπλα τους γίνεται διαδήλωση κατά του υπερτουρισμού (2024).

Καθώς οι τουριστικοί οργανισμοί παλεύουν με το φαινομενικά παράδοξο δίλημμα της προσέλκυσης επισκεπτών και των χρημάτων τους -που στηρίζουν πολλές οικονομίες- και της παράλληλης διαχείρισης του τεράστιου όγκου των τουριστών, πολλοί αναθεωρούν τις στρατηγικές τους.

Το πιο αξιοσημείωτη αλλαγή μοιάζει να είναι η μετάβαση από μια προσέγγιση μάρκετινγκ καθαρά γύρω από τον προορισμό -με άλλα λόγια, προσέλκυσης περισσότερων τουριστών- σε μια προσέγγιση που εστιάζει στη διαχείριση προορισμού, που εξισορροπεί τις ανάγκες του προορισμού και των κατοίκων του, ενώ δημιουργεί μια θετική εμπειρία για τους επισκέπτες.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο της ταξιδιωτικής βιομηχανίας Skift, πολλοί εκ των «κολοσσών» στο πεδίο των προορισμών έχουν αλλάξει το ακρωνύμιό τους από DMO σε DMMO για να αντικατοπτρίζουν τον αναδυόμενο ρόλο τους ως «οργανισμός μάρκετινγκ και διαχείρισης προορισμού».

Ομοίως, η Βαρκελώνη -την οποία, μαζί με το Άμστερνταμ, η Scott περιγράφει ως ορόσημο όσον αφορά στις προκλήσεις που γεννά ο υπερτουρισμός- άλλαξε την τουριστική περιγραφή της τον Αύγουστο του 2024 από «Visit Barcelona» σε «This is Barcelona».

«Και το ερώτημα που μας απασχολείείναι: «Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι οι εισερχόμενοι τουρίστες θα περάσουν υπέροχα και ότι παράλληλα θα το κάνουν με τρόπο που δεν θα εξαντλεί τους πόρους μας και θα ωφελήσει πραγματικά τον τόπο, την τοπική κοινωνία, όχι μόνο οικονομικά, αλλά και από άποψη υποστήριξης της τοπικής κουλτούρας;».

Η Κοπεγχάγη ενθαρρύνει τους τουρίστες να κυκλοφορούν με ποδήλατο.

Πολλοί προορισμοί στοχεύουν στην καλύτερη εκπαίδευση και έμπνευση των τουριστών τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της διαμονής τους, προκειμένου να δημιουργήσουν μια πιο θετική εμπειρία για τους ταξιδιώτες και τους κατοίκους. Ίσως το πιο παράτολμο παράδειγμα που είδαμε πρόσφατα: η λεγόμενη διαδικτυακή καμπάνια «μείνετε μακριά» του Άμστερνταμ, την οποία ξεκίνησε την άνοιξη του 2023 και στόχευε απευθείας σε «άγριους» Βρετανούς που ταξιδεύουν στην πόλη αναζητώντας σεξ και ναρκωτικά.

Η Κοπεγχάγη, εν τω μεταξύ, επέλεξε μια πιο λεπτή προσέγγιση με το CopenPay, ένα πρόγραμμαπου προσφέρει στους τουρίστες προνόμια όπως έκπτωση εισόδου στο μουσείο ή έναν δωρεάν καφέ με αντάλλαγμα να πάρουν το μετρό ή να ταξιδέψουν με ποδήλατο.

Το CopenPay, που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2024 ως πιλοτικό πρόγραμμα, θα επιστρέψει το 2025, με πολλές περισσότερες επιχειρήσεις να εκδηλώνουν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν, σύμφωνα με τη σχετική ιστοσελίδα.

Η Vlamings λέει ότι η εν λόγω συνεργασία είναι ένα κρίσιμο συστατικό αποτελεσματικών, ισορροπημένων στρατηγικών που ωφελούν τόσο τους τουρίστες όσο και τους προορισμούς. Μοιράζει τα πράγματα μεταξύ του τρίπτυχου «κοινότητα, βιομηχανία, κυβέρνηση» που «οφείλουν να συνεργάζονται πιο στενά, και έχουν αρχίσει να το κάνουν. Πλέον δεν έχουμε την πολυτέλεια να μην το κάνουμε».

Ο εκ των προτέρων προγραμματισμός και η πρόβλεψη είναι επίσης πρωταρχικής σημασίας, λέει η Scott. «Δουλεύουμε με πολλούς αναδυόμενους προορισμούς και το ερώτημα που θέτουμε πάντα στους πελάτες μας είναι πόσοι τουρίστες είναι αρκετοί και τι μπορούν να κάνουν για να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι».

Προσοδοφόρες ευκαιρίες

Το Botanic Sanctuary Antwerp είναι ένα από τα κορυφαία ξενοδοχεία σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Αναμφίβολα, ο υπερτουρισμός γεννά σοβαρές προκλήσεις για τους προορισμούς που τον αντιμετωπίζουν από πρώτο χέρι, εντούτοις μπορεί να παρουσιάσει προσοδοφόρες ευκαιρίες. Ορισμένες πόλεις και περιοχές με μικρότερη επισκεψιμότητα γίνονται πια «εναλλακτικοί» προορισμοί. Είναι πιο εύκολα προσβάσιμοι εν συγκρίσει με δημοφιλείς προορισμού. Προσφέρουν τη δική τους ξεχωριστή, αυθεντική εμπειρία, και μάλιστα με πολύ λιγότερο κόσμο. Η εν λόγω τάση εκτοξεύθηκε το 2024.

Η βελγική πόλη Αμβέρσα, για παράδειγμα, απέκτησε τη σπουδαία φήμη του σπουδαίου προορισμού για γαστρονομία, πολιτισμό και μόδα – έχοντας σε κοντινή απόσταση hotspots όπως η Μπριζ του Βελγίου και το Άμστερνταμ της Ολλανδίας, που απέχουν περίπου 90 λεπτά με το τρένο.

Τον Οκτώβριο, το κορυφαίο ξενοδοχείο πέντε αστέρων της πόλης, το Botanic Sanctuary Antwerp, που στεγάζεται σε ένα προστατευόμενο από την UNESCO μοναστήρι του 17ου αιώνα, είχε τη χαρά να δει τους πελάτες του να διαμένουν παραπάνω απ’ ό,τι είχαν προγραμματίσει – χάρη στον… πανζουρλισμό που επικρατούσε στο Άμστερνταμ, λέει στο CNN η Sven Klockaerts, η διευθύντρια μάρκετινγκ και συνεργασιών του ξενοδοχείου.

Μια οικογένεια από τις ΗΠΑ με ανήλικα παιδιά ήταν να μείνει εκεί μόνο για ένα βράδυ και τελικά επέλεξε να παρατείνει τη διαμονή τους στην Αμβέρσα, αλλάζοντας την κράτησή της στο Botanic Sanctuary Antwerp σε μια ολόκληρη βδομάδα και κάνοντας πολλές ημερήσιες εκδρομές από το ξενοδοχείο, λέει η Klockaerts. «Ακύρωσαν τη διαμονή τους στο Άμστερνταμ και ήρθαν νωρίτερα σε εμάς», εξηγεί. «Εμείς [ως ξενοδοχείο] αυτό το βλέπουμε ως ένα τεράστιο κομπλιμέντο, και είναι επίσης υπέροχο για την πόλη που γινόμαστε αυτό το μικρό κρυφό “κόσμημα” για την αγορά των ΗΠΑ».

Οι τουριστικοί οργανισμοί προσπαθούν επίσης να διαμοιράσουν τους ταξιδιώτες. Πάρτε για παράδειγμα το σχετικό πρόγραμμα που ακολουθεί ο Καναδάς: Ξεκινώντας πιλοτικά το 2023, από τον εθνικό οργανισμό τουριστικού μάρκετινγκ της χώρας, η πρωτοβουλία δημιούργησε «ταξιδιωτικούς διαδρόμους» που έχουν σχεδιαστεί για την προώθηση τουριστών πέρα ​​από γνωστές παράκτιες επαρχίες και τις δημοφιλείς πόλεις όπως το Μόντρεαλ, το Κεμπέκ και το Βανκούβερ. Το 2024 προστέθηκαν άλλοι τέσσερις διάδρομοι και πλέον έχει συνολικά επτά.

Μικρά σημάδια προόδου

Το νησί Fannette στη λίμνη Tahoe αποτελεί έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για σκι στη Βόρεια Αμερική.

Αν και ο υπερτουρισμός θα συνεχίσει να παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις για το άμεσο μέλλον, οι ειδικοί του τουρισμού και οι εμπειρογνώμονες λένε ότι έχουν παρατηρήσει βελτίωση σε πολλά μέτωπα.

Οι τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις, αφενός, αφιερώνουν περισσότερους πόρους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η Scott λέει ότι οι πελάτες της αναζητούν όλο και περισσότερο στρατηγικές που εστιάζουν τόσο στην ποιότητα ζωής των κατοίκων όσο και στην προσέλκυση τουριστών. Ως παράδειγμα, επισημαίνει ότι η Uncornered Market βοήθησε την Destination Karakol στο ανατολικό Κιργιστάν «να δημιουργήσει μια ισχυρή, ζωντανή τουριστική βιομηχανία που κάνει την πόλη Καρακόλ ένα καλύτερο μέρος για τη διαβίωση των ντόπιων».

Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, η συγκεκριμένη προσπάθεια είναι ακόμα σε ισχύ, λέει η Scott. «Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι αυτές οι αξίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα και εξακολουθούν να προσφέρουν καθοδήγηση», προσθέτει.

Σε ολόκληρο τον πλανήτη, η λίμνη Tahoe, η οποία έχει κατακλυστεί από επισκέπτες από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, ήδη βλέπει θετικό αντίκτυπο από τα μέτρα της σχετικά με τη διαχείριση του θέματος. Ανακοινώθηκαν τον Ιούνιο του 2023, είπε στο CNN ο Andy Chapman, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Travel North Tahoe Nevada.

Το εν λόγω σχέδιο, 143 σελίδων, το οποίο υπογράφηκε από μία «άνευ προηγουμένου» κοινοπραξία τουρισμού, διαχείρισης γης, και μη κερδοσκοπικών οργανισμών βοήθησε στη δημιουργία ενός συλλογικού κινήματος ώστε η Tahoe να γίνει ένας πιο βιώσιμος προορισμός για τους τουρίστες και τους κατοίκους, είπε ο Chapman. Για την καταπολέμηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στους δρόμους (δύο λωρίδων) της περιοχής, για παράδειγμα, λύσεις όπως τα vanpools και διάφορα προγράμματα στάθμευσης «κερδίζουν», λέει ο Chapman, και προσθέτει ότι «οι ενοικιαστές αυτοκινήτων ζητούν ολοένα και περισσότερο νέες κατευθυντήριες γραμμές, για συνεννόηση και συνεργασία με τους ενοικιαστές σπιτιών, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών».

Τι άλλο απαιτείται από τις ηγέτιδες δυνάμεις του τουρισμού; Η εφαρμογή και η βελτίωση μεθοδολογιών για τη συλλογή δεδομένων για την παρακολούθηση της προόδου. «Συνολικά, υπάρχει μια άνοδος που διαμορφώνεται», είπε ο Chapman. «Το βλέπουμε αυτό, και γνωρίζουμε ότι σημειώνουμε πρόοδο. Τώρα πρέπει να βρούμε τρόπους να το μετρήσουμε πραγματικά», προσθέτει.

Καθοριστικός ρόλος

Το Καστέλ Σαντ’Άντζελο στη Ρώμη είναι το μαυσωλείο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ανδριανού.

Ενώ οι τουριστικοί οργανισμοί και οι τοπικές κυβερνήσεις αποτελούντα «κλειδιά» για τη δημιουργία ισορροπημένων μοντέλων τουρισμού, οι ειδικοί υπενθυμίζουν στους ταξιδιώτες ότι και οι ίδιοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών του υπερτουρισμού.

Αυτό δεν σημαίνει, για παράδειγμα, ότι αν έχουν όνειρο ζωή να δουν από κοντά το Κολοσσαίο πρέπει να το εγκαταλείψουν. Ωστόσο, οι τουρίστες που κάνουν έστω και μικρές αλλαγές στο πώς, πότε και πού ταξιδεύουν μπορούν να εκπληρώσουν την επιθυμία τους χωρίς να επιδεινώσουν τις προκλήσεις που γεννά ο υπερτουρισμός.

Ένα ταξίδι που δεν γίνεται σε περίοδο αιχμής, λιγοστεύει τους επισκέπτες στον συγκεκριμένο προορισμό και παράλληλα κοστίζει λιγότερο. Στη γλώσσα της βιομηχανίας, αυτό σχετίζεται με την εποχικότητα. Πλέον, πολλοί τουριστικοί οργανισμοί ωθούν ολοένα και περισσότερους ταξιδιώτες να επισκεφθούν προορισμούς σε περιόδους εκτός αιχμής.

«Πιστεύω ότι οι προορισμοί έχουν πάρει μαθήματα από την περασμένη χρονιά και προσπαθούν να λάβουν προληπτικά μέτρα για να διασκορπίσουν καλύτερα τους ταξιδιώτες. Στις πόλεις, για παράδειγμα, είτε τους ενθαρρύνουν να επισκεφθούν γειτονιές όπου συχνάζουν λιγότεροι άνθρωποι είτε να ταξιδεύσουν εκεί σε περίοδο εκτός αιχμής.

Όπου -και όποτε- και να πάνε οι τουρίστες, όσο πολυσύχναστος (ή όχι) και να είναι ο προορισμός, «υπάρχουν ευκαιρίες μετατόπισής τους», λέει η Vlamings. Είτε αυτό σημαίνει διαμονή σε ένα οικογενειακό bed and breakfast είτε επιλέγοντας μια μικρή, τοπική περιήγηση με ξεναγό. Για τον σκοπό αυτό, η Tourism Cares κυκλοφόρησε το 2023 έναν χάρτη που βοηθά τους ταξιδιώτες να ανακαλύψουν τοπικά καταλύματα, εκδρομές και υπηρεσίες σε δεκάδες προορισμούς σε ολόκληρο τον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της Χαβάης, της Ταϊλάνδης και της Σκωτίας, που αποτελούν νέες προσθήκες.

«Το θέμα δεν είναι μόνο να βγάλεις τους τουρίστες από το κεντρικό μονοπάτι. Το θέμα είναι και τι γίνεται όταν βρίσκονται στο κεντρικό μονοπάτι. Τότε, θα πρέπει να τους έχει δοθεί η γνώση γύρω από τις καλύτερες επιλογές που υπάρχουν για κατανάλωση, υπηρεσίες και αλληλεπίδραση», εξηγεί η Vlamings.

Τέλος, ένας από τους αγαπημένους ορισμούς της Scott για τον αειφόρο τουρισμό -«τουρισμός που κάνει το μέρος καλύτερο για τη ζωή των ντόπιων», όπως εξηγεί- μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως βοηθητικό εργαλείο σε κάθε κομμάτι ενός ταξιδιού. .

«Είτε είστε ταξιδιωτική εταιρεία είτε προορισμός είτε ταξιδιώτης, όταν έρχεται η ώρα για λήψη αποφάσεων, καλό θα ήταν να αναρωτιέστε: “Πώς θα είναι καλύτερα για τους ντόπιους;”», καταλήγει.

Πηγή: In.gr