Προϊόντα ΠΟΠ: Η υπεραξία της ελληνικής γης – Τα μοντέλα που πέτυχαν

Πρεσβευτές της υπαίθρου αποτελούν τα αγροτικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ της χώρας μας, τα οποία έχοντας στις αποσκευές τους την εμπειρία και την πείρα, το μεράκι αλλά και το σεβασμό στη φύση και την παράδοση, αποδεικνύουν τη δύναμη της τοπικής παραγωγής, ενώ η φήμη τους ξεπερνά τα σύνορα.

Τα προϊόντα που παράγει η ελληνική γη είναι μοναδικά και αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του οικονομικού κεφαλαίου που δημιουργεί ο πρωτογενής τομέας: Ελιά, ελαιόλαδο, κρασί, φέτα, μέλι, φρούτα και λαχανικά, όσπρια κ.ά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα οικονομικά οφέλη της παραγωγής των προϊόντων αυτών, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, είναι για τη χώρα μας σημαντικά, καθώς η ταυτότητα που αποκτούν και τα συνοδεύει, δίνουν πρόσθετο όπλο στις διεθνείς αγορές.

Θεσσαλία: Ανάδειξη της ταυτότητας των προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ

Θεματοφύλακες της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, αποτελούν οι Συνεταιρισμοί, οι ομάδες παραγωγών, οι αγρότες και οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται και εμπορεύονται πιστοποιημένα προϊόντα, καθώς είναι εκείνοι που διαθέτουν όλη εκείνη την εμπειρία και την πείρα και με σύμμαχο την ποιότητα, έχουν καταφέρει να αποκτήσουν τα προϊόντα τους συγκριτικό πλεονέκτημα στις αγορές του κόσμου.

Αντίστοιχα, οι καταναλωτές αγοράζουν προϊόντα ποιοτικά, με εγγυήσεις για την παραγωγή, την επεξεργασία και τη γεωγραφική καταγωγή τους.

Αν και ένας σημαντικός αριθμός προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ καταγράφουν καλές έως και εξαιρετικές επιδόσεις στις αγορές έχοντας μπροστάρη στις πωλήσεις προϊόντα όπως η φέτα ΠΟΠ, δυστυχώς υπάρχουν και αυτά που οι εξαγωγές τους είναι ανύπαρκτες. Το κενό για τη μηδενική ακόμα εξαγωγική δραστηριότητα, φαίνεται να εντοπίζεται στην έλλειψη ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού αλλά και των συντονισμένων προωθητικών δράσεων, που θα αναδεικνύουν τη μοναδικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ελληνικών αγροτικών προϊόντων.

Τα προϊόντα ΠΟΠ συνδέονται άμεσα με την ιστορία και την παράδοση του τόπου

Στη μάχη της πιστοποίησης 15 προϊόντα της θεσσαλικής γης

Στην ενίσχυση της φαρέτρας του καλαθιού των πιστοποιημένων θεσσαλικών ειδών αγροδιατροφής, εντάσσεται και η προσπάθεια της Περιφέρειας, η οποία χρηματοδότησε τη σύνταξη των σχετικών φακέλων για 15 προϊόντα.

Στα προϊόντα της θεσσαλικής γης που διεκδικούν μια θέση στα ΠΟΠ και ΠΓΕ περιλαμβάνονται το Βοσκοτύρι Λιβαδίου ΠΓΕ, οίνοι Τυρνάβου ΠΓΕ, αχλάδι κρυστάλλι Τυρνάβου, οίνος Αγράφων, κάστανο Μελιβοίας ΠΟΠ, Αμύγδαλο Τεμπών ΠΓΕ, εντόπιο σκόρδο Πλατυκάμπου ΠΟΠ, κάστανο Αμπελακίων ΠΟΠ, ορεινά μήλα Αγιάς ΠΓΕ, ακτινίδιο Δέλτα Πηνειού ΠΓΕ, κάστανα Πηλίου ΠΟΠ, ρεβίθια Αμοργός Φαρσάλων ΠΓΕ, το Αγουρέλαιο Πτελεού δήμος Αλμυρού και το τσάι Ολύμπου.

Στη στήριξη αυτή, της τοπικής οικονομίας μέσω της προώθησης των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ της Θεσσαλίας με στόχο να πιστοποιηθούν 15 νέα προϊόντα, αναφέρθηκε σε δηλώσεις του ο περιφερειάρχης Δημήτρης Κουρέτας, τονίζοντας ότι τα προϊόντα συνδέονται άμεσα με την ιστορία και την παράδοση της περιοχής, ενώ ορισμένα από αυτά όπως τα Μήλα Αγιάς, τα Ακτινίδια Δέλτα Πηνειού, το Αχλάδι Κρυστάλλι Τυρνάβου και τα Κάστανα Μελιβοίας, Αμπελακίων και Ζαγοράς αποτελούν βασικά εξαγώγιμα αγαθά της Θεσσαλίας.

Τα μήλα Ζαγοράς αποτελούν τα πρώτης γενιάς προϊόντα της χώρας που πιστοποιήθηκαν ως ΠΟΠ (το 1996) αλλά και το πρώτο μήλο σε επίπεδο ΕΕ

Στην πρώτη γενιά ΠΟΠ τα μήλα της Ζαγοράς – Ο φάκελος για τα κάστανα Πηλίου

Ένα από τα προϊόντα που βρίσκονται στο «καλάθι» είναι και τα Κάστανα Πηλίου, για τα οποία τον σχετικό φάκελο έχει καταθέσει ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς, το όνομα του οποίου είναι  ταυτισμένο με τα ΠΟΠ μήλα Ζαγοράς (Starking Delicious και Golden Delicious). Άλλωστε, τα μήλα Ζαγοράς αποτελούν τα πρώτης γενιάς προϊόντα της χώρας που πιστοποιήθηκαν ως ΠΟΠ (το 1996) αλλά και το πρώτο μήλο σε επίπεδο ΕΕ.

Σήμερα εκτός από τις δύο παραπάνω ποικιλίες διαχειρίζεται και διακινεί περίπου το 90% από το ΠΟΠ φιρίκι Πηλίου το οποίο κοσμεί τη λίστα των πιστοποιημένων από το 2011, ενώ φιλοδοξεί να εντάξει στις «βαλίτσες» του και τα Κάστανα Πηλίου.

Τα κάστανα Πηλίου συνδέονται με την περιοχή από τα αρχαία χρόνια, σύμφωνα με πολλές ιστορικές πηγές ξεκινούν από την εποχή του Ηρόδοτου και συνδέουν ονομασίες αρχαίων οικισμών στη περιοχή με τις καστανιές.

«Το κάστανο Πηλίου, το οποίο έχει αρχέγονους ιστορικούς δεσμούς με την περιοχή μας, είναι ένα προϊόν, το οποίο θέλαμε να πιστοποιήσουμε και γι’ αυτό έχουμε υποβάλλει το σχετικό φάκελο», λέει στον ΟΤ ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Αντώνης Πολίτης.

Στόχος του Συνεταιρισμού, όπως χαρακτηριστικά λέει στον ΟΤ, είναι «ως μια επιχείρηση που διαχειριστήκαμε από τα πρώτης γενιάς ΠΟΠ προϊόντα της χώρας, πιστεύουμε στην ανάδειξη της ταυτότητας των προϊόντων. Το έχουμε ήδη βιώσει, το έχουμε ήδη διαχειριστεί και βλέπουμε ότι το κάστανο είναι ένα προϊόν με ιδιαίτερη δυναμική».

Μάλιστα, για την ήδη πετυχημένη πορεία των ΠΟΠ μήλων Ζαγοράς, ο κ. Πολίτης, τονίζει ότι το ΠΟΠ «είναι ένα προϊόν με ταυτότητα, το οποίο κουβαλά μια ολόκληρη κουλτούρα για την παραγωγή του. Είναι υψηλής ποιότητας και εν τέλει προάγει και την παραγωγική υπεραξία κάθε τόπου».

Στα 120 ανέρχονται τα αγροτικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ της ελληνικής γης

Τα δυνατά brand

Μέχρι τα τέλη του 2023, τη λίστα των ΠΟΠ, ΠΓΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία της  eAmbrosia, της κοινής βάσης δεδομένων της ΕΕ για τα προϊόντα των συστημάτων ποιότητας. κοσμούσαν 116 προϊόντα.

Κατά τη διάρκεια του 2024 προστέθηκαν τέσσερα ακόμα, το κρεμώδες τυρί Τσαλαφούτι (ΠΟΠ), το τυρί Κασκαβάλ Πίνδου/ Κασκαβάλι Πίνδου (ΠΓΕ), η Φάβα της Αμοργού (ΠΓΕ), το Μέλι Κισσούρι (ΠΟΠ).

Από τα 120 αυτά προϊόντα, τα 82 είναι ΠΟΠ και τα 38 ΠΓΕ.

Πότε ένα προϊόν γίνεται ΠΟΠ και ΠΓΕ – Η διαδικασία

Η διαδικασία που ακολουθείται από τη σύνταξη του φακέλου πιστοποίησης από τον ενδιαφερόμενο φορέα (πχ Συνεταιρισμός) μέχρι και την τελική απόφαση είναι χρονοβόρα και προκειμένου να ολοκληρωθεί μπορεί να περάσει ακόμα και τα δύο χρόνια.

Σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες, ο σχετικός φάκελος για ένα προϊόν κατατίθεται στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, όπου μετά τη διαβούλευση που πραγματοποιείται και τις ενστάσεις, «μεταφέρεται» στην ΕΕ όπου και ακολουθείται η ίδια διαδικασία. Στη συνέχεια μεταβιβάζεται ξανά στο ΥπΑΑΤ για τις τελικές διορθώσεις και ενστάσεις μέχρι και την τελική έγκρισή τους.

Το καθεστώς ΠΟΠ απονέμεται σε προϊόντα που καλλιεργούνται, συγκομίζονται, μεταποιούνται και παράγονται σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και φέρουν χαρακτηριστικά που αποδίδονται στη συγκεκριμένη περιοχή. Οι πρώτες ύλες και τα βήματα παραγωγής πραγματοποιούνται στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και το τελικό προϊόν καθορίζεται από αυτά τα τοπικά συστατικά και την τεχνογνωσία των παραγωγών.

Η Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) συνδέει επίσης ένα προϊόν με μια γεωγραφική περιοχή, μέσω της ποιότητας, των χαρακτηριστικών ή/και της φήμης του. Η καταχώριση ΠΓΕ απαιτεί τουλάχιστον μία από τις διαδικασίες παραγωγής, μεταποίησης ή προετοιμασίας να πραγματοποιείται στη συγκεκριμένη περιοχή. Ωστόσο, τα συστατικά δεν χρειάζεται να προέρχονται από αυτήν την περιοχή.

Έτσι, τα αγροδιατροφικά προϊόντα και τα κρασιά μπορούν να προστατεύονται ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) και τα αλκοολούχα ποτά ως Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΓΕ).