Συνταξιοδοτικό: Πώς το Μάαστριχτ βάζει εμπόδια στις μεταρρυθμίσεις των ευρωπαϊκών συστημάτων [γραφήματα]

Τη σημαντική υστέρηση της Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ σε ό,τι αφορά την ύπαρξη ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο συνταξιοδοτικό σύστημα καταγράφει η νέα μελέτη που παρουσιάζουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών και το δίκτυο δεξαμενών σκέψης EPICENTER με στόχο να εξοπλίσουν τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή με προτάσεις που ενισχύουν την οικονομική ελευθερία και την καινοτομία σε βασικούς τομείς πολιτικής, διαμορφώνοντας τις κατευθύνσεις για την περίοδο 2025-2030.

Δείτε αναλυτικά τη μελέτη του ΚΕΦΙΜ

Συγκεκριμένα, στη χώρα μας δεν έχει δημιουργηθεί πλούτος μέσω κεφαλαιοποίησης συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για χώρες όπως η Ισλανδία και η Δανία ανέρχεται σε 11% του ΑΕΠ. Η απουσία ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα οδηγεί σε απώλειες εισοδήματος, που για την Ελλάδα εκτιμώνται στα 770 ευρώ ετησίως ανά άτομο (2022), επηρεάζοντας αρνητικά τόσο το ΑΕΠ όσο και τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Γαλλία: Πρόταση για φορολόγηση των συνταξιούχων κλονίζει την κυβέρνηση Μπαϊρού

Ταυτόχρονα, η μη συμπερίληψη στο κριτήριο του χρέους του Μάαστριχτ των σιωπηρών χρεών που οφείλονται στις συνταξιοδοτικές υποσχέσεις προς τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα αποτρέπει την κρίσιμη μετάβαση σε ένα ισχυρό κεφαλαιοποιητικό σύστημα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τα βασικά πορίσματα

Τα βασικά πορίσματα της μελέτης συνοψίζονται στα εξής:

• Σύμφωνα με τα στοιχεία των εισηγητικών εκθέσεων των προϋπολογισμών την περίοδο 2018-2025, το 2018 η μισή δαπάνη για συντάξεις χρηματοδοτήθηκε από τον τακτικό προϋπολογισμό (δηλαδή από τη γενική φορολογία) και μόνο το υπόλοιπο 50% της συνταξιοδοτικής δαπάνης προήρθε από εισφορές. Το 2025 προβλέπεται ότι η δαπάνη για συντάξεις θα χρηματοδοτηθεί από τον τακτικό προϋπολογισμό κατά το 43%.

• Παρά τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις μίας ολόκληρης δεκαετίας και την πτωτική τάση της κρατικής δαπάνης για συντάξεις, η Ελλάδα συνεχίζει να έχει την 3η μεγαλύτερη δαπάνη για συντάξεις (ως προς το ΑΕΠ) στην ΕΕ, αποκλίνοντας κατά 2,12 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ από τον μέσο όρο των 27 κρατών μελών, για το 2022, έτος με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία στη Eurostat.

• Ο πλούτος που δημιουργήθηκε χάρη στην κεφαλαιοποίηση συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων στην Ισλανδία και τη Δανία την περίοδο 2012-2021 ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 11% του ΑΕΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι μηδενικό.

• Τα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα στην ΕΕ αντιστοιχούν κατά μέσο όρο στο 29% του ΑΕΠ την περίοδο 2012-2021, δηλαδή υπολείπονται κατά 55 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, ο οποίος ήταν 84%, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης να είναι χαμηλότερο κατά 2,4 ποσοστιαίες μονάδες ΑΕΠ ή 350 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αντίστοιχη απώλεια εισοδήματος από την έλλειψη κεφαλαιοποιητικού συστήματος συνταξιοδότησης στην Ελλάδα εκτιμάται στα 770 ευρώ ετησίως κατά κεφαλή, σε τρέχουσες τιμές 2022.

• Το κριτήριο χρέους του Μάαστριχτ θέτει εμπόδια στην αναγκαία μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων στην Ευρώπη. Υπολογίζεται ως λόγος του ακαθάριστου χρέους προς το ΑΕΠ και δεν περιλαμβάνει τα σιωπηρά χρέη που οφείλονται στις συνταξιοδοτικές υποσχέσεις προς τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, με αποτέλεσμα η αναγκαία χρηματοδότηση του κόστους μετάβασης από διανεμητικά σε κεφαλαιοποιητικά συστήματα να οδηγεί σε μη πλήρωση του κριτηρίου.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η δημιουργία ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα είναι σήμερα πιεστική ανάγκη τόσο για τη διασφάλιση της μακροχρόνιας βιωσιμότητάς του, όσο και για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών αλλά και για την τόνωση της ανάπτυξης. Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, μένουν πολλά ακόμη να γίνουν στην κατεύθυνση αυτή. Είναι γι’ αυτό σημαντικό οι ευρωπαϊκοί λογιστικοί και δημοσιονομικοί κανόνες να μην αποτρέπουν, αλλά αντιθέτως να διευκολύνουν αυτή την κρίσιμη μεταρρύθμιση τόσο για την πατρίδα μας, όσο και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες»