Βιώσιμη δόμηση: Πώς ο κλάδος οικοδομών χρησιμοποιεί την τεχνολογία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Ο χυτοσίδηρος χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την κατασκευή καλυμμάτων φρεατίων αποχέτευσης. Όμως, το 2010, μια σειρά από κλοπές των καλυμμάτων για παλιοσίδερα στην Τουρκία σήμαινε ότι έπρεπε να χρησιμοποιηθεί κάτι εναλλακτικό, από εξίσου ισχυρό υλικό.

Τότε ο Ενγκίν Γιεσίλ διάβασε για ένα εξαιρετικά ισχυρό συνθετικό υλικό και αναρωτήθηκε αν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή αντισεισμικών κτιρίων.

Ο Γιεσίλ άρχισε να κατασκευάζει το συνθετικό υλικό, γνωστό ως Renco που αποτελείται από έως και 40% επαναχρησιμοποιημένα υλικά, όπως ρητίνη και υαλοβάμβακα. Από το 2011 περισσότερα από 200 κτίρια στην Τουρκία έχουν χτιστεί χρησιμοποιώντας μπλοκ Renco, τα οποία ταιριάζουν μεταξύ τους σαν τουβλάκια Lego και στερεώνονται με κόλλα.

Ελληνικό: Σε δημόσια διαβούλευση η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το IRC

Ο Γιεσίλ αναρωτήθηκε αν το Renco είχε δυνατότητες στις ΗΠΑ και μετά από πάνω από μια δεκαετία έρευνας και δοκιμών, το Renco χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή ενός συγκροτήματος διαμερισμάτων στο Παλμ Σπρινγκς το 2023.

Εκτός του ότι μπορεί να αντέξει καταστροφικούς τυφώνες κατηγορίας 5 (η υψηλότερη βαθμολογία στην κλίμακα Saffir), η Renco ισχυρίζεται ότι είναι πιο πράσινο από άλλα δομικά υλικά. Ο κατασκευαστικός τομέας είναι «με διαφορά» ο μεγαλύτερος εκπομπός αερίων θερμοκηπίου από οποιονδήποτε άλλο τομέα, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ του 2023, αποτελώντας το 37% των παγκόσμιων εκπομπών.

Το Renco ζυγίζει περίπου 80% λιγότερο από το σκυρόδεμα και έχει επίσης 82% λιγότερο ενσωματωμένο άνθρακα από τον δομικό χάλυβα, σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Αειφόρων Υλικών Athena. Ο ενσωματωμένος άνθρακας αναφέρεται στις εκπομπές που απελευθερώνονται κατά την κατασκευή, τη μεταφορά και την απόρριψη δομικών υλικών.

Το Renco είναι επίσης 100% ανακυκλώσιμο, σύμφωνα με τον Πάτρικ Μέρφι, διευθύνοντα σύμβουλο της Renco USA, σηματοδοτώντας μια σταδιακή αλλαγή στα οικοδομικά υλικά. «Στην κατασκευή, υπάρχουν βασικά τρεις τρόποι κατασκευής. Σκυρόδεμα, χάλυβας και ξύλο, και αυτό είναι ουσιαστικά ίδιο εδώ και 100 χρόνια… οπότε αυτός είναι πραγματικά ο τέταρτος τρόπος κατασκευής που έχει εγκριθεί», είπε στο CNBC.

Φέτος, η Renco θα ξεκινήσει παραγωγή στις ΗΠΑ, με ένα εργοστάσιο στη Φλόριντα `που μπορεί να παράγει αρκετά δομικά στοιχεία για περίπου 9.000 μεσαίου μεγέθους διαμερίσματα.

Όπως και άλλα κατασκευαστικά υλικά, το Renco έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με μπλοκ που αποστέλλονται επί του παρόντος από την Τουρκία στις ΗΠΑ μέχρι να ολοκληρωθεί το εργοστάσιο στην Φλόριντα.

Βιώσιμη ξυλεία

Η Renco δεν είναι η μόνη εταιρεία που στοχεύει να κατασκευάσει πιο βιώσιμα. Η βρετανική αρχιτεκτονική εταιρεία Waugh Thistleton σχεδιάζει κτίρια χρησιμοποιώντας ξύλο. Η εταιρεία σχεδίασε το πρώτο της κτίριο κατασκευασμένο από ξυλεία σταυροειδών στρώσεων, ή CLT, το 2001 και έκτοτε έχει κατασκευάσει περίπου 30 σε διάφορες χώρες. Χρησιμοποιεί προϊόντα πιστοποιημένα από το Forestry Stewardship Council, ή αντίστοιχα ιδρύματα, που σημαίνει το ξύλο πρέπει να προέρχεται από δάση που διαχειρίζονται με τρόπους που πληρούν ορισμένα διεθνώς συμφωνηθέντα πρότυπα.

Η δόμηση με ξυλεία αντί χάλυβα ή σκυρόδεμα θα μπορούσε να επιτύχει μείωση εκπομπών κατά 19%, σύμφωνα με μελέτη του 2024 του Πανεπιστημίου του Αρκάνσας, ενώ μια έκθεση του ΟΗΕ το 2023 παρότρυνε τον κατασκευαστικό κλάδο να στραφεί σε δομικά υλικά με βιολογική βάση, όπως ξυλεία βιώσιμης προέλευσης.

Το Black and White Building της Waugh Thistleton στο Λονδίνο

«Η ιδέα ότι μπορούμε να κατασκευάσουμε από ανανεώσιμα υλικά είναι κάτι που γίνεται όλο και πιο σημαντικό για εμάς», δήλωσε ο Άντριου Γόου, ιδρυτής και διευθυντής του Waugh Thistleton. «Και μετά όσο περισσότερο το κάνεις, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν οφέλη υγείας και ευημερίας», είπε ο Γόου στο CNBC.

Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο άργησε να υιοθετήσει το ξύλο ως δομικό υλικό, κάτι που είναι «απογοητευτικό» για τον Γόου. Περίπου το 60% των απορριμμάτων που παράγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο προέρχονται από τον κατασκευαστικό κλάδο, σύμφωνα με μια κυβερνητική έκθεση του 2022, ενώ ο Γόου σημειώνει ότι τα κτίρια με ξύλο παράγουν λίγα απόβλητα. Και πάλι, η κατασκευή με ξύλο δεν είναι χωρίς περιβαλλοντικές ανησυχίες: η ξυλεία που χρησιμοποιείται στα έργα της Waugh Thistleton συχνά μεταφέρεται από την Ευρώπη.

Χτίζοντας πάνω στο νερό

Ένα άλλο φαινόμενο που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή είναι η άνοδος της στάθμης των ωκεανών, που επιδεινώνεται από τη βύθιση ξηράς.

Στο Μονακό, μια νεόδμητη «οικολογική γειτονιά» γνωστή ως Mareterra έχει ως επίκεντρο τη βιωσιμότητα. «Με την κλιματική αλλαγή, η οικοδόμηση στο νερό θα γίνει στρατηγική προσέγγιση για ορισμένες παράκτιες περιοχές», σύμφωνα με τον Γκι -Τομά Λεβί Σουσάν, διευθύνοντα σύμβουλο της ανάπτυξης Mareterra, όπως έγραψε σε email στο CNBC. Η ανάπτυξη στοχεύει να αποτελέσει «μοντέλο» για το πώς οι παράκτιες πόλεις μπορούν να αναπτυχθούν υπεύθυνα, πρόσθεσε ο ίδιος.

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής χρησιμοποιήθηκε μια τεχνική γνωστή ως μέθοδος «caisson», με κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα ύψους 27 μέτρων. Εκτός από το ότι λειτουργούν ως φράγματα από τις πλημμύρες, αποτελούν οικοσυστήματα για θαλάσσιους οργανισμούς, είπε ο Λεβί Σουσάν.

Κατασκευάστηκαν επίσης τα λεγόμενα «χωριά οικολογικές- ατόλες». Αποτελούμενα από περισσότερες από 300 μονάδες, που εγκαταστάθηκαν στη θαλάσσια περιοχή στην οποία βρίσκεται η οικιστική μονάδα. Οι οικολογικοί «διάδρομοι» επιτρέπουν σε ψάρια να φτάσουν στα χωριά, ενώ μεταφέρθηκε το θαλάσσιο χόρτο ποσειδωνία για να δημιουργήσει πλήρες οικοσύστημα. Αυτά τα οικολογικά μέτρα θα παρακολουθούνται για τουλάχιστον μια δεκαετία και η κυβέρνηση του Μονακό θα  αντλήσει πληροφορίες για να δρομολογήσει παρόμοια έργα, δήλωσε ο Λεβί Σουσάν.

Το μέλλον της βιώσιμης δόμησης

Τόσο ο Γόου όσο και ο Μέρφι αναμένουν ότι η κατασκευαστική βιομηχανία θα κινηθεί προς πιο βιώσιμα υλικά. Η ρύθμιση μπορεί να είναι η δύναμη που χρειάζεται η κατασκευαστική βιομηχανία για να γίνει πιο βιώσιμη, πρόσθεσε ο ιδρυτής της Waugh Thistleton.

Ο Μέρφι είπε ότι η βιομηχανία θα «πρέπει» να μειώσει τις εκπομπές της. «Πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο κακό είναι το τσιμέντο».

Ο ενσωματωμένος άνθρακας έχει αποτελέσει το επίκεντρο της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ και η κατασκευαστική εταιρεία Skanska ΗΠΑ ανέπτυξε ένα εργαλείο, γνωστό ως EC3, για να βοηθήσει τα κατασκευαστικά έργα να υπολογίσουν τις εκπομπές τους.

Ο Στιβ Κλεμ, ανώτερος αντιπρόεδρος σχεδιασμού έργων και βιωσιμότητας στην Skanska USA Building, είπε ότι το εργαλείο έχει ενθαρρύνει ορισμένους προμηθευτές να μειώσουν τον ενσωματωμένο άνθρακα τους.

Όταν η Skanska αξιολογούσε εταιρείες σκυροδέματος για ένα μεγάλο έργο στο Σιάτλ, έδειξε σε κάθε εταιρεία πώς τα υλικά τους συγκρίνονταν μεταξύ τους όσον αφορά τον ενσωματωμένο άνθρακα, χρησιμοποιώντας EC3 και αυτές έλαβαν εθελοντικά μέτρα για να βελτιώσουν τα μείγματά τους, είπε ο Κλεμ στο CNBC.

Ο Κλεμ είναι θετικός για το μέλλον. «Η κατασκευαστική βιομηχανία κάνει περισσότερα για τη βιωσιμότητα τώρα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία … Η ελπίδα μου για το μέλλον είναι ότι η βιώσιμη κατασκευή θα είναι ο κανόνας και πολλοί περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να ζήσουν, να εργαστούν και να παίξουν σε κτίρια χωρίς άνθρακα», κατέληξε ο Κλεμ.