Γερμανία: Το οικονομικό μοντέλο της έχει «σπάσει» και κανείς δεν έχει plan B – Ανάλυση της WSJ

Ο Κρίστιαν Σαρπφ, ο δήμαρχος της πόλης  Ίνγκολσταντ με πληθυσμό 140.000 κατοίκων, δεύτερη πλουσιότερη πόλη στη Γερμανία και έδρα της αυτοκινητοβιομηχανίας Audi, αναζητά τρόπους να εξοικονομήσει σχεδόν 100 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Πώς η ηλεκτροκίνηση ανεβάζει τον πληθωρισμό

Η Audi, που έχει την έδρα της κοντά στην Ίνγκολσταντ στον ποταμό Δούναβη, συνήθιζε να γεμίζει με πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ ετησίως δημοτικούς φόρους τα ταμεία της πόλης μέσω της μητρικής της, της Volkswagen, αλλά αυτές οι χρηματικές ροές στέρεψαν πριν από ένα χρόνο. Η Audi τον Νοέμβριο ανέφερε μείωση 91% στα λειτουργικά κέρδη για τους τρεις μήνες έως τον Σεπτέμβριο και έχει περικόψει χιλιάδες θέσεις εργασίας στη Γερμανία.

Οι μεταποιητικές εταιρείες στη βιομηχανία μετάλλων και ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας, επιβαρυμένες από το κόστος, θα μπορούσαν να απολύσουν έως και 300.000 εργαζομένους τα επόμενα πέντε χρόνια

Η επιχείρηση της Audi στην Κίνα, όπου η ναυαρχίδα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας συνήθιζε να πραγματοποιεί ένα μεγάλο μέρος των πωλήσεών της και ένα ακόμη μεγαλύτερο μέρος των κερδών της, συρρικνώθηκε κατά ένα τέταρτο τους στο πρώτο εννιάμηνο του 2024 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες, που κάποτε ήταν αντικείμενο χλευασμού από τα δυτικά στελέχη τοπυ κλάδου ως… πρωτόγονες, έχουν μετατραπεί σε τρομερούς ανταγωνιστές, αποσπώντας μερίδιο αγοράς εντός και εκτός Κίνας, όπως επισημαίνει σε σχετικό ρεπορτάζ της η Wall Street Journal.

Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από τις εταιρείες στην ασιατική χώρα έχουν υποβαθμίσει τη γερμανική βιομηχανία στο σύνολό της. Σε συνδυασμό με το εκρηκτικό κόστος ενέργειας και την απειλή νέων εμπορικών δασμών, η πρόβλεψη για το μέλλον της είναι ζοφερή.

Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες και οι προμηθευτές τους έχουν ανακοινώσει δεκάδες χιλιάδες περικοπές θέσεων εργασίας. Η μεταποιητική βιομηχανία της Γερμανίας, η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο, συρρικνώνεται σταθερά εδώ και επτά χρόνια. Και η οικονομία της Γερμανίας στο σύνολό της συρρικνώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, καταγράφοντας για δεύτερο συνεχή χρόνο ύφεση, γεγονός που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ και παραπέμπει πίσω στο 1951, σύμφωνα με την ομοσπονδιακή στατιστική υπηρεσία της Γερμανίας.

Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν παραμένει σχεδόν στάσιμο από το 2019, πριν από την έναρξη της πανδημίας του Covid-19 – τη μεγαλύτερη περίοδο στασιμότητας από το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ οι περισσότεροι οικονομολόγοι αναμένουν ότι θα μείνει στάσιμο και φέτος.

Χείρα βοηθείας δεν αναμένεται από τις ΗΠΑ, όπου ο πρόεδρος Τραμπ απειλεί να διαταράξει το παγκόσμιο εμπόριο επιβάλλοντας μια σειρά δασμών που θα δημιουργούσαν φραγμούς στην αμερικανική αγορά που είναι και ο μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός για τα γερμανικά προϊόντα.

Για τους Γερμανούς, που θα εκλέξουν νέο κοινοβούλιο τον επόμενο μήνα, αυτή είναι μια πιο τρομακτική εκδοχή μιας αντίστοιχης ιστορίας που εκτυλίχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 12%, διπλάσιο από το σημερινό ποσοστό.

Εκείνη την εποχή το Βερολίνο θέσπισε αντιδημοφιλείς μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας και του συστήματος πρόνοιας που ενθάρρυναν περισσότερους ανθρώπους να βρουν δουλειά, συγκρατώντας ταυτόχρονα το επιχειρηματικό κόστος και ενισχύοντας τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για δύο δεκαετίες σταθερής ανάπτυξης.

Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η τρέχουσα κρίση είναι χειρότερη, επειδή αμφισβητεί τα ίδια τα θεμέλια του οικονομικού μοντέλου της Γερμανίας που εξαρτάται από τις εξαγωγές. Στην προηγούμενη ύφεση, η οικονομία της Κίνας αναπτυσσόταν κατά περίπου 10% ή περισσότερο ετησίως, απορροφώντας αγαθά και τροφοδοτώντας το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια οικονομία. Σήμερα, η οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται με το ήμισυ αυτού του ρυθμού και οι όγκοι του παγκόσμιου εμπορίου έχουν σταματήσει, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από τις εταιρείες εκεί έχουν υποβαθμίσει τη γερμανική βιομηχανία στο σύνολό της.

Χωρίς ταχέως αναπτυσσόμενες εξαγωγικές αγορές, το μοντέλο της Γερμανίας «είναι νεκρό», δήλωσε ο Jacob Kirkegaard, ανώτερος συνεργάτης του Peterson Institute for International Economics στην Ουάσιγκτον, DC, με έδρα τις Βρυξέλλες.

Ωστόσο, λίγοι πολιτικοί επικεντρώνονται στις σημαντικές αλλαγές που οι οικονομολόγοι λένε ότι απαιτούνται. Οι Γερμανοί «δεν θέλουν να δουν το πρόβλημα κατάματα. Εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι ένα χτύπημα και μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον τρόπο που συνήθως κάνουν τα πράγματα», δήλωσε Λούντοβιτς Σουμπράν, επικεφαλής οικονομολόγος στην Allianz, τον γερμανικό ασφαλιστικό όμιλο. «Δεν νομίζω ότι αυτό θα είναι αρκετό».

Η χώρα, με τα 83 εκατομμύρια κατοίκους, αναπτύχθηκε στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο κατασκευάζοντας και εξάγοντας τα προϊόντα μηχανικής —αυτοκίνητα, ρομπότ, τρένα, εργοστασιακά μηχανήματα— που άλλοι ήθελαν να αγοράσουν. Τώρα, ο κόσμος γυρίζει την πλάτη του στο made in-Germany και η Γερμανία δεν έχει σχέδιο Β.

Πολιτική κρίση στη Γερμανία

Μέχρι πρόσφατα, οι συνέπειες από αυτό το αργό οικονομικό κραχ περιορίζονταν σε άρθρα εφημερίδων και δημοσιεύσεις οικονομικών δεδομένων, με μικρό απτό αντίκτυπο στη ζωή των ψηφοφόρων.

Φέτος, η κρίση έγινε πολιτική. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η οικονομία έχει αναβαθμίσει τη μετανάστευση, την ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή ως κύρια ανησυχία των ψηφοφόρων. Η απερχόμενη κυβέρνηση του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς είναι η πιο αντιδημοφιλής από το 1949, όπως υπογραμμίζει η WSJ.

Οι περισσότεροι πολιτικοί εστιάζουν στο πώς να τροποποιήσουν και να βελτιώσουν το τρέχον οικονομικό μοντέλο που εξαρτάται από τις εξαγωγές και τη μεταποίηση. Οι νέες ιδέες για την ενθάρρυνση των επενδύσεων και της κατανάλωσης, την τόνωση του εμπορίου εντός της Ευρώπης ή το άνοιγμα σε ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς τεχνολογίας ή υπηρεσιών ουσιαστικά απουσιάζουν.

Ο Σολτς, του οποίου ο συνασπισμός κατέρρευσε τον Νοέμβριο λόγω εσωτερικών εντάσεων σχετικά με την οικονομική πολιτική, πίεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπογράψει νέες εμπορικές συμφωνίες. Ο κεντροδεξιός Φρίντριχ Μερτς, πλέον βασικός διεκδικητής της καγκελαρίας, θέλει χαμηλότερους φόρους και λιγότερους κανονισμούς για τους κατασκευαστές.

«Δεν βλέπω καμία σοβαρή πρωτοβουλία για την προσπάθεια ανάπτυξης ενός νέου οικονομικού μοντέλου», δήλωσε ο Γενς Σούντεκουμ, οικονομολόγος και καθηγητής στο Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf. «Βραχυπρόθεσμα, όλα έχουν να κάνουν με το πώς να αντιμετωπίσουμε τακτικά την κατάσταση σύμφωνα με το εξής: «Εάν ο Τραμπ επιβάλει δασμούς, τότε θα πάμε και θα κατασκευάσουμε εκεί».

Η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας μειώθηκε κατά 15% από το 2018 και ο συνολικός αριθμός των ατόμων που απασχολούνται στον μεταποιητικό τομέα είναι μειωμένος κατά 3%. Οι μεταποιητικές εταιρείες στη βιομηχανία μετάλλων και ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας, επιβαρυμένες από το κόστος, θα μπορούσαν να απολύσουν έως και 300.000 εργαζομένους τα επόμενα πέντε χρόνια, δήλωσε ο Στέφαν Βολφ, πρόεδρος μιας ομάδας λόμπι για τον κλάδο. «Η αποβιομηχάνιση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη», είπε ο Wolf, προσθέτοντας ότι πάνω από 300 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδυτικά κεφάλαια έχουν εισρεύσει από τη Γερμανία από το 2021.

Η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας μειώθηκε κατά 15% από το 2018 και ο συνολικός αριθμός των ατόμων που απασχολούνται στον μεταποιητικό τομέα είναι μειωμένος κατά 3%. Οι κατασκευαστές στη βιομηχανία μετάλλων και ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας, επιβαρυμένοι από το κόστος, θα μπορούσαν να απολύσουν έως και 300.000 εργαζομένους τα επόμενα πέντε χρόνια, δήλωσε ο Stefan Wolf, πρόεδρος μιας ομάδας λόμπι για τον κλάδο. «Η αποβιομηχάνιση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη», είπε ο Wolf, προσθέτοντας ότι πάνω από 300 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδυτικά κεφάλαια έχουν εισρεύσει από τη Γερμανία από το 2021.

Το εμπόριο αγαθών είναι πιο κρίσιμο για την οικονομία της Γερμανίας από ό,τι το πετρέλαιο στο Τέξας ή η τεχνολογία στην Καλιφόρνια—μια υπερβολική εξάρτηση που είναι αποτέλεσμα δεκαετιών κυβερνητικής πολιτικής που υποστήριξε την εξαγωγική μεταποίηση ενώ δημιουργούσε εμπόδια στις επενδύσεις σε νέους τομείς όπως η πληροφορική ή η υποδομή της χώρας . Οι εξαγωγές υποστηρίζουν περίπου μία στις τέσσερις θέσεις εργασίας στη Γερμανία. Περισσότερα από τα δύο τρίτα των αυτοκινήτων που παράγονται στη Γερμανία εξάγονται. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, το μερίδιο των εξαγωγών στο ΑΕΠ της Γερμανίας διπλασιάστηκε, φτάνοντας το 43% του ΑΕΠ, τετραπλάσιο από το μερίδιο των ΗΠΑ και δύο φορές υψηλότερο από την Κίνα.

Τώρα που η καρδιά της γερμανικής οικονομίας -ο εκτεταμένος κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας- δίνει μάχηγ επιβίωσης τα προβλήματα εξαπλώνονται. Στο Schweinfurt, μια πόλη βόρεια του Ίνγκολσταντ, οι εργαζόμενοι στον προμηθευτή αυτοκινήτων Schaeffler έκαναν απεργία στα τέλη του περασμένου έτους για να διαμαρτυρηθούν για τα σχέδια για περικοπή έως και 700 θέσεων εργασίας. Η ZF Friedrichshafen, ένας άλλος προμηθευτής, συμφώνησε τον Νοέμβριο να μειώσει τις ώρες εργασίας των τοπικών υπαλλήλων κατά 7% για να σώσει θέσεις εργασίας, καθώς αρχίζει να περικόπτει 14.000 θέσεις εργασίας σε ολόκληρη τη χώρα. Το συνδικάτο IG Metall έχει προειδοποιήσει για χιλιάδες πιθανές περικοπές θέσεων εργασίας στη βιομηχανική περιοχή της κεντρικής Γερμανίας.

Για να προσπαθήσει να καλύψει το έλλειμμα στο Ίνγκολσταντ, ο δήμαρχος Σαρπφ αύξησε τα τέλη για μουσεία, χώρους στάθμευσης και λεωφορεία και διέταξε να κόβονται λιγότερο συχνά οι δημόσιοι χλοοτάπητες. Σκέφτεται να αυξήσει τους φόρους ακίνητης περιουσίας και να περικόψει περαιτέρω τις δαπάνες.

«Δεν μπορείς απλά να αντικαταστήσεις μια εταιρεία με 40.000 υπαλλήλους», είπε ο Σαρπφ.

Η εταιρεία βρίσκεται παντού στην πόλη: Χορηγεί την τοπική ομάδα χόκεϊ επί πάγου, το γήπεδο ποδοσφαίρου και πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις.

To boom της Audi

Καμία άλλη πόλη στη Βαυαρία δεν αναπτύχθηκε τόσο γρήγορα όσο το Ίνγκολσταντ τις περασμένες δεκαετίες, τροφοδοτούμενη από την αυτοκινητοβιομηχανία. Ο πληθυσμός της έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Έφτιαξε ένα περιφερειακό δικαστήριο, ένα αρχηγείο της αστυνομίας, ένα συνεδριακό κέντρο και ένα μεγάλο πανεπιστήμιο.

Σήμερα, σχεδόν οι μισές θέσεις εργασίας της πόλης αφορούν στην αυτοκινητοβιομηχανία. Πολλές από τις υπόλοιπες θέσεις εργασίας σχετίζονται με υπηρεσίες πυο παρέχονται στους εργάτες αυτοκινήτων. Λιγότερο από το 2% των εργαζομένων της Ινγκολσταντ εργάζονται στον τομέα της πληροφορικής.

«Πριν από δέκα χρόνια, ειπώθηκε ότι η Ινγκολσταντ έπρεπε να μειώσει την εξάρτησή της από την Audi», δήλωσε ο Στέφαν Κόνινγκ, πρώην συντάκτης εφημερίδας που είναι υποψήφιος δήμαρχος στις τοπικές εκλογές τον επόμενο μήνα. Λίγα πράγματα έχουν συμβεί από τότε, πρόσθεσε.

Η οικογενειακή περιουσία του Block αντικατοπτρίζει αυτές της Audi. Οι παππούδες της διέφυγαν από τη σοβιετική κατοχή στη Σουδητία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με λίγα υπάρχοντα. Εγκαταστάθηκαν στο Ίνγκολσταντ και σύντομα άρχισαν να εξυπηρετούν ντόπιους εργάτες αυτοκινήτων, οι οποίοι είχαν φτάσει από τη Σαξονία αφού οι σοβιετικές αρχές απαλλοτρίωσαν το εργοστάσιο της Auto Union εκεί.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, εν μέσω της οικονομικής αναταραχής μετά την ένωση της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι πολιτικοί αναζωογόνησαν το εξαγωγικό μοντέλο μειώνοντας τους φόρους και χαλαρώνοντας τις μισθολογικές πολιτικές, εν μέσω άλλων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες έκαναν τις γερμανικές εταιρείες πιο ανταγωνιστικές στον τομέα της μεταποίησης. δικαστικά έξοδα. Η χώρα έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στον κόσμο από το 2003 έως το 2008, μπροστά από τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Έκτοτε, διαδοχικές κρίσεις έριξαν… άμμο στα γρανάζια της μηχανής εξαγωγών της Γερμανίας. Μια πολιτική αντίδραση κατά της παγκοσμιοποίησης έφερε στην εξουσία τον υποστηρικτή του προστατευτισμού Ντόναλντ Τραμπ το 2016, στην πρώτη του θητεία. Η πανδημία διέκοψε τις αλυσίδες εφοδιασμού. Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, οι εντάσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και ο πόλεμος στην Λωρίδα της Γάζας επιβάρυναν το διεθνές εμπόριο.

Μέσα στην Κίνα, μια κρίσιμη εξαγωγική αγορά για τη Γερμανία, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί. Και οι κινεζικές εταιρείες που καλύπτονται από κρατικές επιδοτήσεις παράγουν περισσότερα από όσα μπορεί να απορροφήσει η Κίνα, τροφοδοτώντας τις εξαγωγές που με τη σειρά τους πιέζουν τις γερμανικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινητοβιομηχανιών.

Το κόστος ενέργειας είναι ένα άλλο πρόβλημα. Το τέλος των παραδόσεων φυσικού αερίου από τη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, το κλείσιμο των τελευταίων πυρηνικών σταθμών της Γερμανίας και η δαπανηρή μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν αυξήσει το κόστος στη Γερμανία στο 10πλάσιο του κόστους στο Τέξας, δήλωσε ο Peter Huntsman, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Huntsman Corp., κατασκευαστής χημικών ουσιών με έδρα το Τέξας με έσοδα 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που προμηθεύει κατασκευαστές αυτοκινήτων στη Γερμανία, συμπεριλαμβανομένης της Audi.

Στο Ινγκολσταντ, οι παραγωγοί που διψούν για ενέργεια δέχονται αφόρητες πιέσεις. Η MT Technologies, ένας τοπικός προμηθευτής αυτοκινήτων που ιδρύθηκε το 1869, υπέβαλε αίτηση αφερεγγυότητας τον Νοέμβριο.

Ο Franz Schabmüller, Διευθύνων Σύμβουλος της Framos Holding, ενός άλλου προμηθευτή αυτοκινήτων με περίπου 1.200 υπαλλήλους, είπε ότι είχε συνηθίσει την ετήσια αύξηση των εσόδων κατά 10%-15% τη δεκαετία του 2010. Πρόσφατα, η ανάπτυξη έχει ισοπεδωθεί και θα μπορούσε να σταματήσει φέτος καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες που προμηθεύει, συμπεριλαμβανομένων των Audi, Volkswagen και Daimler, πωλούν λιγότερα αυτοκίνητα.

Η δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ, είπε, ενέτεινε τις αβεβαιότητες απειλώντας τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες με δασμούς. «Η ορατότητα είναι πιο μικρή από ποτέ», είπε χαρακτηριστικά ο Schabmüller.