Alpha Bank: Η βρετανική οικονομία και η πολιτική Τραμπ [γραφήματα]

Το πρώτο μισό του 2024, το Ηνωμένο Βασίλειο ξεχώρισε ως μία από τις οικονομίες της ομάδας των 7 (G7) με τις κορυφαίες επιδόσεις, αλλά αυτή η δυναμική εξασθένησε γρήγορα, κυρίως ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων αβεβαιοτήτων, καθώς και των πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της χώρας. Στοιχεία του National Institute of Economic and Social Research (NIESR) που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο κατέδειξαν ότι η βρετανική οικονομία σημείωσε μηδενική ανάπτυξη, στο τρίτο τρίμηνο του 2024.

Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων έχει υποχωρήσει αισθητά, ενώ δείκτες υψηλότερης συχνότητας, όπως ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στη Μεταποίηση διαμορφώθηκε κάτω από τις 50 μονάδες, στις 47, τον Ιανουάριο του 2025, από 48, τον Δεκέμβριο του 2024, εξέλιξη που αντανακλά συρρίκνωση της παραγωγής.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ, Ιανουάριος 2025), οι προοπτικές για τη βρετανική οικονομία είναι συγκρατημένα αισιόδοξες, αφού προβλέπεται ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης περίπου στο 1,6%, το 2025, από 0,9%, το 2024 (Γράφημα 1).

Δασμοί: Η ώρα της αλήθειας για τον Τραμπ – Γεράκια vs Μετριοπαθών

Οι παράγοντες

Οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι: i) Η αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων και η παραμονή του πληθωρισμού πλησίον του στόχου του 2% της Κεντρικής Τράπεζας του Ην. Βασιλείου (BoE), που δίνει τη δυνατότητα περαιτέρω μειώσεων του βασικού επιτοκίου εντός του έτους, ii) το ποσοστό ανεργίας που παραμένει σχετικά χαμηλό, με βάση τα ιστορικά δεδομένα, στο 4,6%, το 2024, και προβλέπεται να υποχωρήσει στο 4,2%, το 2025, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Νοέμβριος 2024), iii) η αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων, όσο ο πληθωρισμός και

τα επιτόκια συνεχίζουν να αποκλιμακώνονται και iv) τα μέτρα κρατικών δαπανών που προβλέπεται να τονώσουν τη ζήτηση και να στηρίξουν περαιτέρω την ανάπτυξη. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές του Ην. Βασιλείου.

Η κυβέρνηση Τραμπ

Πρώτον, η νέα κυβέρνηση του Προέδρου Trump στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) θα μπορούσε να επιδεινώσει τον κατακερματισμό του διεθνούς εμπορίου μέσω νέων δασμολογικών πολιτικών, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τις ήδη υποτονικές εξαγωγικές επιδόσεις του Ην. Βασιλείου. Χαρακτηριστικά, το 2024, οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ην. Βασιλείου, αντιπροσωπεύοντας άνω του 17% του συνολικού εξωτερικού του εμπορίου (Office for National Statistics, UK).

Ωστόσο, στην περίπτωση ενός τέτοιου σεναρίου, το Ην. Βασίλειο ενδέχεται να επηρεαστεί λιγότερο σε σχέση με την οικονομία της Eυρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αφού το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου με τις ΗΠΑ αφορά υπηρεσίες και όχι αγαθά (αναλογία 2 προς 1), ενώ οι εισαγωγές αγαθών από τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% των συνολικών εισαγωγών αγαθών του Ην. Βασιλείου.

Επιπλέον, οι εισαγωγές ενέργειας συμβάλλουν λιγότερο από το 40% στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του Ην. Βασιλείου (ΔΤΚ: 2,6% το 2024, σύμφωνα με εκτίμηση του ΔΝΤ) και υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ότι οποιαδήποτε αύξηση θα μεταφραζόταν σε διατηρήσιμο πληθωρισμό. Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία από την πρώτη επιβολή δασμών Trump έχουν δείξει ότι η βρετανική οικονομία υπέστη μία εφάπαξ αύξηση στο κόστος των εισροών, αλλά οι δασμοί δεν οδήγησαν σε σημαντικό επίμονο πληθωρισμό (Bank of England, Inflation Report, November 2018).

Το κόστος δανεισμού

Δεύτερον, μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, τον περασμένο Νοέμβριο, το κόστος δανεισμού του αμερικανικού δημοσίου έχει αυξηθεί, αφού οι επενδυτές αναμένουν ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος θα εφαρμόσει πολιτικές που θα οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό, επηρεάζοντας και άλλες μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.

Με άλλα λόγια, η αύξηση της απόδοσης του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου έχει συμπαρασύρει και την απόδοση των κρατικών ομολόγων άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένου του Ην. Βασιλείου. Τα βρετανικά κρατικά ομόλογα, γνωστά ως gilts, υφίστανται σημαντικές πιέσεις τις τελευταίες ημέρες (Γράφημα 2α), καθώς οι επενδυτές προεξοφλούν μέτρια οικονομική ανάπτυξη και υψηλά επίπεδα χρέους. Οι υψηλότερες αποδόσεις που απαιτούν οι ομολογιούχοι είναι επιβαρυντικές για τη Βρετανία, καθώς το μερίδιο των κρατικών της ομολόγων που ανήκει σε ξένους επενδυτές (περίπου 1/3) βαίνει αυξανόμενο (Fiscal Risks and Sustainability, OBR, CP 870, July 2023).

Ενδεικτικά, η απόδοση των 10ετών ομολόγων έφτασε στο 4,9%, στις 14 Ιανουαρίου του 2025, που αποτελεί την υψηλότερη από το 2008, ενώ οι αποδόσεις των 30ετών ομολόγων ήταν οι υψηλότερες από το 1998. Παράλληλα, η βρετανική λίρα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο έναντι του δολαρίου, το τελευταίο έτος (Γράφημα 2β), με χειρότερες επιδόσεις από άλλα σημαντικά νομίσματα, τον περασμένο μήνα.

Η άνοδος του κόστους δανεισμού θέτει σε κίνδυνο το σχέδιο της βρετανικής κυβέρνησης να ενισχύσει την οικονομία της. Συγκεκριμένα, τον περασμένο Οκτώβριο, η Υπουργός Οικονομικών του Ην. Βασιλείου, κα. Rachel Reeves, ανακοίνωσε αύξηση £70 δισ. ($85 δισ.) στις δημόσιες δαπάνες,

για την επόμενη 5ετία, περίπου το ήμισυ της οποίας χρηματοδοτείται από υψηλότερους φόρους και το υπόλοιπο μέσω δανεισμού. Δεδομένου, λοιπόν, ότι η Κυβέρνηση θέλει να διατηρήσει τη δημοσιονομική της πειθαρχία, η άνοδος των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων (gilts) καθιστά την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους πιο ακριβή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων είναι ανησυχητική και ενδεχόμενη επιδείνωση θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Κυβέρνηση θα αυξήσει τους φόρους, ώστε να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι.

Μετά από μία περίοδο εσωστρέφειας (Brexit), παγκόσμιων κρίσεων και πολιτικών αναταραχών στο εσωτερικό της, οι αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη τη βρετανική οικονομία. Η εμπορική πολιτική που θα ακολουθήσει, τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την υπόλοιπη  Ευρώπη, αναμένεται να επηρεάσει τις προοπτικές της.