Green Tank: Η Ελλάδα καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας

Το 2024, για δεύτερη φορά από το 1990, η Ελλάδα υπήρξε καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας, όπως προκύπτει από τις  μηνιαίες αναλύσεις του GreenTank για τις τάσεις στην ηλεκτροπαραγωγή στη χώρα μας.

Ειδικότερα, η καθαρή ενέργεια (ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά) κάλυψε λίγο περισσότερο από τη μισή ζήτηση στην επικράτεια (50.5%). Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 5.5% σε σχέση με το 2023, έπειτα από 2 συναπτά έτη μείωσης. Την αύξηση της ζήτησης κάλυψε κυρίως το ορυκτό αέριο, το οποίο αυξήθηκε περισσότερο από τις ΑΠΕ μεταξύ 2023-2024.

Η παρούσα ανάλυση αφορά την ηλεκτροπαραγωγή σε ολόκληρη την επικράτεια και βασίζεται στα τελευταία διαθέσιμα μηνιαία δεδομένα του ΑΔΜΗΕ για το διασυνδεδεμένο δίκτυο (Δεκέμβριος 2024) και του ΔΕΔΔΗΕ για τα μη διασυνδεμένα νησιά (Νοέμβριος 2024). Επιπλέον, αξιοποιεί τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για τη χαμηλή και μέση τάση, καθώς και για την εγκατεστημένη ισχύ συστημάτων αυτοπαραγωγής (Αύγουστος 2024). Για την ακριβέστερη προσέγγιση της ηλεκτροπαραγωγής από ΣΗΘΥΑ στη χαμηλή και μέση τάση, όπως και για τους συντελεστές χρησιμοποίησης φωτοβολταϊκών που απαιτούνται για την εκτίμηση της αυτοπαραγωγής, αξιοποιούνται τα δεδομένα του δελτίου του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) του ΔΑΠΕΕΠ ως τον Οκτώβριο του 2024. Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικότερα τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε εδώ.

Δυναμικό come back του LNG στην Ελλάδα – Αυξήθηκε η κατανάλωση φυσικού αερίου [γραφήματα]

Ο ρόλος των ΑΠΕ

Mε 25,269 GWh το 2024, oι ΑΠΕ (χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά) βρέθηκαν μεν στην πρώτη θέση της ηλεκτροπαραγωγής, έμειναν όμως πίσω σε σχέση με την αθροιστική παραγωγή των τριών ορυκτών καυσίμων (ορυκτό αέριο, λιγνίτης και πετρέλαιο) κατά 3,171 GWh. Η εικόνα αυτή είναι αντίθετη με ό,τι ίσχυε μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2024, όταν οι ΑΠΕ ξεπερνούσαν σε παραγωγή τα ορυκτά καύσιμα αθροιστικά. Η αντιστροφή κατά το δεύτερο εξάμηνο συνέβη κυρίως λόγω της αυξημένης συνεισφοράς του αερίου.

Το ορυκτό αέριο με 21,343 GWh βρέθηκε στη δεύτερη θέση, απέχοντας μόλις 623 GWh από το ιστορικό υψηλό του 2021 (21,966 GWh). Αυξήθηκε κατά 35.9% σε σχέση με το 2023, μια πολύ ισχυρότερη αυξητική τάση σε σχέση με την αντίστοιχη των ΑΠΕ (+19.8%). Μάλιστα, η αύξηση αυτή ήρθε έπειτα από 2 έτη συνεχόμενης μείωσης.

Με 3,860 GWh, το πετρέλαιο στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κατατάχθηκε στην τρίτη θέση, με μικρή σχετικά διαφορά από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (3,482 GWh) που βρέθηκαν στην τέταρτη θέση. Στην πέμπτη θέση με 3,236 GWh ακολούθησε ο λιγνίτης, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό το 2024.

Το 2024 οι καθαρές εξαγωγές έφτασαν τις 307 GWh. Από το 1990 που υπάρχουν σχετικά δεδομένα της Eurostat, αυτό συνέβη μόνο μια φορά ακόμα, το 2000 με μόλις 11 GWh.

Η μεγάλη αύξηση του ορυκτού αερίου (+5,641 GWh) και δευτερευόντως των ΑΠΕ (+4,177 GWh), καθώς και η πολύ μικρότερη αύξηση του πετρελαίου (+202 GWh) το 2024 συγκριτικά με το 2023, αντιστάθμισαν την κατακόρυφη πτώση των καθαρών εισαγωγών (-5,219 GWh), τη σημαντική αύξηση της ζήτησης (+2,960 GWh), την περαιτέρω συρρίκνωση της λιγνιτικής παραγωγής (-1,277 GWh) και τη μικρή μείωση των μεγάλων υδροηλεκτρικών (-565 GWh).

Οι αντίστοιχες ποσοστιαίες μεταβολές το 2024, σε σχέση με το 2023, ήταν:

• Λιγνίτης: -28.3%
• Ορυκτό αέριο: +35.9%
• ΑΠΕ: +19.8%
• Μεγάλα υδροηλεκτρικά: -14%
• Καθαρές εισαγωγές: -106.3%
• Πετρέλαιο: +5.5%
• Ζήτηση: +5.5%

Με 28,751 GWh, η καθαρή ενέργεια (ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά μαζί) το 2024 ήταν η υψηλότερη της δεκαετίας, αυξημένη κατά 14.4% σε σχέση το 2023 (25,138 GWh). Μάλιστα, ξεπέρασε κατά 311 GWh την ηλεκτροπαραγωγή από τα τρία ορυκτά καύσιμα μαζί (28,439 GWh), η οποία όμως σημείωσε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση κατά 19.1% σε σχέση με το 2023.

Ωστόσο, παρατηρείται μια επιδείνωση σε σχέση με το 2023, όταν η καθαρή ενέργεια είχε ξεπεράσει για πρώτη φορά τα ορυκτά καύσιμα κατά 1,265 GWh, πολύ περισσότερο δηλαδή από ότι το 2024. Αυτό οφείλεται στην αύξηση του ορυκτού αερίου μέσα στο 2024.

Η καθαρή ενέργεια το 2024 κάλυψε λίγο παραπάνω από τη μισή ζήτηση (50.5%), ενώ το μερίδιό της στην ηλεκτροπαραγωγή ήταν χαμηλότερο (50.3%). Οι ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά) κυριάρχησαν στην κάλυψη της ζήτησης με μερίδιο 44.4%, ενώ τα μεγάλα υδροηλεκτρικά είχαν μερίδιο 6.1%.

Την πρωτοκαθεδρία στην κάλυψη της ζήτησης ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα είχε το ορυκτό αέριο με 37.5%, λίγο χαμηλότερο από το υψηλότερο μερίδιο της δεκαετίας (38.2%) που καταγράφηκε το 2021. Ακολούθησε το πετρέλαιο με 6.8% και τέλος ο λιγνίτης με μόλις 5.7%. Καθώς η Ελλάδα ήταν καθαρά εξαγωγική το 2024, οι καθαρές εισαγωγές είχαν αρνητική συνεισφορά στην κάλυψη της εγχώριας ζήτησης (-0.5%).

Όσον αφορά την εγκατεστημένη ισχύ από αιολικά και φωτοβολταϊκά, η πρόοδος συνεχίστηκε και το 2024. Μάλιστα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα του ΔΑΠΕΕΠ (Οκτώβριος 2024) και του ΔΕΔΔΗΕ (Αύγουστος 2024), η ισχύς που έχει εγκατασταθεί από φωτοβολταϊκά (8.93 GW) έχει ήδη ξεπεράσει τον στόχο του ΕΣΕΚ για το 2025 (8.5 GW). Τα αιολικά αναπτύχθηκαν με μικρότερο ρυθμό μεταξύ 2023-2024 (+2.4%), σε σχέση με το προηγούμενο έτος 2022-2023 (11.6%). Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΕΤΑΕΝ για το 2024, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των αιολικών έως το 2024 έφτασε τα 5.355 GW.

Το μερίδιο των ΑΠΕ στη ζήτηση το 2024 θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο αν δεν υπήρχαν περικοπές. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της διαδικασίας του ενοποιημένου προγραμματισμού που δημοσιεύει καθημερινά ο ΑΔΜΗΕ, το 2024 περικόπηκαν 860 GWh ΑΠΕ, που αντιστοιχούν στο 3.3% της συνολικής παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Τον Απρίλιο περικόπηκε η περισσότερη καθαρή ενέργεια (259 GWh) συγκριτικά με τους υπόλοιπους μήνες του έτους, αλλά και με το σύνολο των περικοπών του 2023 (228 GWh), ενώ τον Οκτώβριο καταγράφηκαν οι δεύτερες υψηλότερες περικοπές δηλαδή 141 GWh. Όσον αφορά τους υπόλοιπους μήνες, τον Μάρτιο περικόπηκαν 49 GWh, τον Μάιο 122 GWh, τον Ιούνιο 64 GWh, τον Ιούλιο 33 GWh,τον Αύγουστο 37 GWh, τον Σεπτέμβριο 108 GWh και τον Νοέμβριο 32 GWh. Τον Δεκέμβριο καταγράφηκαν οι χαμηλότερες μηνιαίες περικοπές τους έτους 14 GWh, με εξαίρεση τους δύο πρώτους μήνες του έτους που ήταν μηδενικές.

Η αποφυγή αυτών των περικοπών θα μπορούσε να περιορίσει τη χρήση ορυκτού αερίου, συνεισφέροντας έτσι στη μείωση των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Μέσα στο 2024:

Τον Μάιο:

• Η λιγνιτική παραγωγή ήταν η χαμηλότερη από καταγραφής μετρήσεων (50 GWh), ενώ η δεύτερη χαμηλότερη σημειώθηκε τον Οκτώβριο 2024 (65 GWh).

Τον Ιούλιο:

• Καταγράφηκε ρεκόρ μηνιαίας παραγωγής από ΑΠΕ (2,639 GWh) στην επικράτεια.
• Η ζήτηση (6,475 GWh) ήταν η υψηλότερη μηνιαία της τελευταίας δεκαετίας.
• Η παραγωγή από ορυκτό αέριο (2,412GWh) ήταν η δεύτερη υψηλότερη της τελευταίας δεκαετίας μετά τον Ιούλιο 2021 (2,490 GWh).

Τον Νοέμβριο

• Καταγράφηκε ρεκόρ μηνιαίων καθαρών εξαγωγών (646 GWh).
• Η μέση μηνιαία τιμή στην χονδρεμπορική αγορά (Day Ahead Market) ήταν η υψηλότερη του έτους (137.4 €/MWh)

Συνολικά το 2024

• 5 από τους 12 μήνες ήταν καθαρά εξαγωγικοί. Το 2023 αυτό είχε συμβεί μόνο για 2 μήνες.
• Η λιγνιτική παραγωγή ήταν 0 για το 22.9% των ωρών του 2024 (2009 ώρες), τριπλάσιο ποσοστό από αυτό του 2023 (7.7%, 672 ώρες).
• Καταγράφηκαν επίσης οι περισσότερες συνεχόμενες μέρες με 0 λιγνίτη (21 ημέρες το 2024, ενώ το 2023 ήταν 9).

Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το 2024 στην επικράτεια (56,899 GWh) αυξήθηκε κατά 5.5% (+2,960 GWh) σε σχέση με το 2023, έπειτα από 2 έτη συνεχόμενης μείωσης. Αύξηση παρατηρήθηκε και σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας 2019-2023 κατά 1.8%.