Economist: Έρχεται μια επανάσταση… αλλά κανείς δεν ξέρει πώς θα γίνει

Για μια ιδιότυπη επανάσταση, που έχει αρχίσει με την (επαν)έλευση του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο μιλά ο Economist. Αυτήν κατά της γραφειοκρατίας…

Όπως εξηγεί, η λιγότερη γραφειοκρατία, με πιο απλούς ρυθμιστικούς κανόνες, είναι μια τάση που ήδη έχει πάρει δυναμική με τη νέα αμερικανική διοίκηση. Η τάση αυτή, γνωστή και ως «απορρύθμιση», υπό την έννοια δηλαδή ενός απλούστερου συστήματος κανόνων, ήδη επεκτείνεται σε αρκετές άλλες χώρες.

Ντόναλντ Τραμπ: Όλες οι business του προέδρου – Πόσο πουλάει το brand Trump

Κατά τον Economist, ο Τραμπ αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας τάσης. Από το Μπουένος Άιρες και το Δελχί μέχρι τις Βρυξέλλες και το Λονδίνο, οι πολιτικοί έχουν δεσμευτεί να περικόψουν τη γραφειοκρατία που μπλέκει την οικονομία.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Χαβιέρ Μιλέι έχει χρησιμοποιήσει… αλυσοπρίονο ενάντια στους κανονισμούς της Αργεντινής. Οι σύμβουλοι του Ναρέντρα Μόντι αντιμετωπίζουν αθόρυβα τη γραφειοκρατία της Ινδίας. Η Ρέιτσελ Ριβς, η Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, προγραμματίζει να αναθεωρήσει τους κανόνες σχεδιασμού. Ακόμη και οι κομμουνιστές του Βιετνάμ έχουν ένα σχέδιο να συρρικνώσουν τη γραφειοκρατία.

Αν γίνει σωστά, η «επανάσταση» κατά της γραφειοκρατίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ελευθερία, ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, χαμηλότερες τιμές και νέα τεχνολογία.

Εμπόδια

Για χρόνια οι υπερβολικοί κανόνες έχουν καταπνίξει τη δραστηριότητα στην οικοδόμηση, τις επενδύσεις και την καινοτομία. Αλλά ο κ. Τραμπ κινδυνεύει να δώσει ένα κακό όνομα στην απορρύθμιση.

Η παρόρμησή του να ξεκινήσει με την κατάρριψη βασικών λειτουργιών της κυβέρνησης πριν επαναφέρει αυτές που του αρέσουν είναι μια φόρμουλα που οδηγεί σε οικονομική ζημιά, εκτιμά ο Economist. Το ερώτημα είναι πώς να γίνεται η μεταρρύθμιση αρκετά τολμηρή ώστε να μετρήσει, αλλά αρκετά συνεκτική για να πετύχει.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το στοιχείο ότι οι Αμερικανοί αφιερώνουν συνολικά 12 δισεκατομμύρια ώρες ετησίως συμμορφούμενοι με τους ομοσπονδιακούς κανόνες. Κανόνες που επεκτείνονται σε κάθε είδους δραστηριότητα, δεδομένου ότι ο ομοσπονδιακός κώδικας έχει 180.000 σελίδες, από 20.000 τη δεκαετία του 1960.

Την ίδια ώρα, τα τελευταία πέντε χρόνια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει θεσπίσει περισσότερους από τους διπλάσους νόμους από την Αμερική. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να κάνουν επίπονες γνωστοποιήσεις βιωσιμότητας, συμπληρώνοντας περισσότερα από χίλια πεδία σε μια ηλεκτρονική φόρμα.

Στη Βρετανία, υπάρχουν κανόνες που προστατεύουν τις νυχτερίδες, τους τρίτωνες και τους σπάνιους μύκητες και όλοι αυτοί συνδυάζονται για να εμποδίσουν, να καθυστερήσουν και να αυξήσουν το κόστος των νέων υποδομών.

Η «επανάσταση» κατά της γραφειοκρατίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ελευθερία, ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, χαμηλότερες τιμές και νέα τεχνολογία

Ο ρόλος του διαδικτύου

Αυτός ο πολλαπλασιασμός της γραφειοκρατίας αντανακλά το πώς αλλάζει ο κόσμος. Η άνοδος του Διαδικτύου σημαίνει ότι οι χώρες χρειάζονται κωδικούς για την προστασία των ανθρώπων από διαδικτυακές απάτες. Ο πλανήτης που θερμαίνεται απαιτεί κανόνες για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα.

Την ίδια ώρα, οι κυβερνήσεις, στις οποίες υποβάλλονται αιτήματα από ομάδες συμφερόντων, συχνά βρίσκουν βολικό να φορτώνουν το κόστος της συμμόρφωσης σε άλλους.

Αφού η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση έπληξε την πίστη στον καπιταλισμό, η εμπιστοσύνη στην αγορά για να ενθαρρύνει την καλή συμπεριφορά φαινόταν αφελής. Οι ψηφοφόροι επιδίωξαν επίσης περισσότερες ρυθμίσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι, ακόμη και όταν συγκεκριμένες ομάδες επωφελούνται από κάθε κανόνα, η κοινωνία γενικά επωμίζεται το κόστος της. Σε μεγάλο μέρος του πλούσιου κόσμου, η κατασκευαστική δραστηριότητα (οτιδήποτε) έχει γίνει ένα δύσκολο έργο, διατηρώντας τις τιμές των κατοικιών υψηλές. Τα έργα αυτοκινητοδρόμων υφίστανται υπερβάσεις κόστους και καθυστερήσεις, καθώς αντιμετωπίζουν ατελείωτες δικαστικές αναθεωρήσεις.

Η υπερβολική ρύθμιση βλάπτει περισσότερο τις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν διαθέτουν τμήματα συμμόρφωσης, αποτρέποντας τους καινοτόμους νεοεισερχόμενους από το να εξελίξουν τις επιχειρήσεις τους. Οι ίδιοι παραδοσιακοί παίκτες, εν τω μεταξύ, έχουν λιγότερα κίνητρα να επενδύσουν επειδή γνωρίζουν ότι είναι προστατευμένοι. Και οι κανόνες γεννούν κανόνες, καθώς οι ρυθμιστικές αρχές βρίσκουν νέα πράγματα να ρυθμίσουν.

Η Ευρώπη χρειάζεται φιλοδοξίες τύπου DOGE, ενώ η Αμερική χρειάζεται προετοιμασία τύπου Μιλέι, αναφέρει ο Economist

Τι δείχνει η ιστορία

Γι’ αυτό η απορρύθμιση είναι εν τέλει σημαντική. Χρειάζεται μόνο να ανατρέξει κανείς στην ιστορία για να δει ότι μπορεί να είναι ένα μαγικό φίλτρο που αναζωογονεί τα πνεύματα της οικονομίας, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Economist.

Η Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ, η Ινδία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και η νότια Ευρώπη τη δεκαετία του 2020 προχώρησαν όλες σε αλλαγές, αφού οι ηγέτες τους ανέλαβαν μεταρρυθμίσεις υπέρ της αγοράς. Υπό τον Μιλέι, η Αργεντινή αναπτύσσεται ξανά.

Ωστόσο, το μονοπάτι σε αυτήν την κατεύθυνση είναι γεμάτο παγίδες. Το αίνιγμα είναι πώς οι κυβερνήσεις να είναι τολμηροί χωρίς να είναι απερίσκεπτοι. Εάν ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του επιμείνουν να σφυροκοπούν αδιακρίτως το κράτος, να απολύουν εργαζομένους και να παγώνουν τα ομοσπονδιακά δάνεια και τις επιχορηγήσεις με την πεποίθηση ότι αυτό θα αποδεσμεύσει την οικονομία, κάνουν σοβαρό λάθος, κατά τον Economist.

Οι κανόνες και η κυβέρνηση είναι απαραίτητα σε κάθε κοινωνία. Χωρίς κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων, οδικές σημάνσεις ή τραπεζικό κεφάλαιο, και τους γραφειοκράτες να τους επιβάλλουν, η ζωή θα ήταν μικρότερη και λιγότερο ασφαλής.

Αλλού ο κίνδυνος είναι η δειλία, ειδικά στην Ευρώπη, η οποία χρειάζεται πολύ το δικό της Τμήμα Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE) για να περιορίσει τον γραφειοκρατικό λαβύρινθο.

Αυτό θα απαιτήσει πολιτικό θάρρος. Κάθε κομμάτι απορρύθμισης φέρνει μικρά οφέλη σε πολλούς, αλλά επιβάλλει μεγαλύτερες απώλειες σε λίγους συγκεντρωμένους, επομένως οι μεταρρυθμίσεις συχνά εμποδίζονται από κατεστημένες επιχειρήσεις, συνδικάτα ή περιβαλλοντολόγους.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν που, σύμφωνα με τον υπολογισμό του ΔΝΤ, οι μισές από τις μεταρρυθμίσεις του ηλεκτρισμού και της αγοράς εργασίας για τους ηλικιωμένους εργαζόμενους που συζητήθηκαν στον κόσμο τα τελευταία 30 χρόνια δεν εφαρμόστηκαν ποτέ.

Η Ευρώπη χρειάζεται φιλοδοξίες τύπου DOGE, ενώ η Αμερική χρειάζεται προετοιμασία τύπου Μιλέι, αναφέρει ο Economist, αλλά κίνδυνος είναι ότι κανένας από τους δύο δεν θα το κάνει σωστά…