Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Χαλαρώνει τους κανόνες για την αξιοποίηση των αδιάθετων κονδυλίων της ΕΕ

Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούν να δαπανούν ευρωπαϊκά κονδύλια πιο γρήγορα, υπό τον όρο ότι συμφωνούν να ευθυγραμμιστούν με τους κανόνες ανταγωνιστικότητας του μπλοκ, σύμφωνα με απόφαση που έλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Έχουμε σχέδιο, οδικό χάρτη και πολιτική βούληση

Η αλλαγή πολιτικής αποσκοπεί στην κινητοποίηση των σε μεγάλο βαθμό αδιάθετων περιφερειακών κονδυλίων της ΕΕ για την οικοδόμηση ευρωπαϊκών βιομηχανικών και τη μείωση του διευρυνόμενου χάσματος με τις Η.Π.Α, όπως εκτιμά το Politico.

«Προσπαθούν να πετύχουν με ένα σμπάρο δύο τρυγώνια», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ ανώνυμα στο Politico σχολιάζοντας την εν λόγω απόφαση.

Αντιμέτωπη με μια οικονομία που διαρκώς συρρικνώνεται και με τον έντονο ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσπαθεί να αξιοποιήσει το κοινό ταμείο ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ για να ενισχύσει την αυτονομία του μπλοκ, σε μια προσπάθεια να καταστήσει την Ευρώπη ξανά οικονομικά ισχυρή.

Για να εμβαθύνει το οικονομικό της όραμα, η φον ντερ Λάιεν πρότεινε να κατευθύνει δισεκατομμύρια περιφερειακής χρηματοδότησης μακριά από παραδοσιακές χορηγήσεις, όπως για την κατασκευή σχολείων και γεφυρών, και προς νέες προτεραιότητες όπως η τεχνολογική καινοτομία, η στρατιωτική ανάπτυξη και η στέγαση.

Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ παρουσίασε μια λύση που θα επέτρεπε στις χώρες της ΕΕ να ζητήσουν τα χωριστά κεφάλαιά τους για την ανάκαμψη μετά την Covid πέρα ​​από την προθεσμία που λήγει τον Αύγουστο του 2026.

Η Επιτροπή κάλεσε τις χώρες να εκτρέψουν αυτά τα κεφάλαια προς στρατηγικές επενδύσεις μέσω του δανειστικού βραχίονα της ΕΕ —της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων— που θα τους επιτρέψει να προχωρήσουν πέρα ​​από το 2026.

Όπως εκτιμά το Politico, αυτή η εξέλιξη πιθανώς προσφέρει μια πρώτη δυνατή γεύση πιο δραματικών αλλαγών που θα ακολουθήσουν.

Η φον ντερ Λάιεν είπε ότι θέλει να χρησιμοποιήσει δημόσια χρηματοδότηση στο πλαίσιο του επόμενου προϋπολογισμού 2028-2034 για να πιέσει τις χώρες να εφαρμόσουν βασικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα τις καταστήσουν πιο ανταγωνιστικές.

Την Παρασκευή, οι 27 Επίτροποι της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν την πρώτη τους άτυπη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο δομής του νέου κοινού ταμείου.

Απελευθέρωση κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Προς το παρόν, η Επιτροπή έχει προτείνει την απελευθέρωση δισεκατομμυρίων ευρώ που παραμένουν δεσμευμένα λόγω γραφειοκρατίας βάσει του τρέχοντος επταετούς προϋπολογισμού που λήγει το 2027.

Επί του παρόντος, μόνο το 30,6% των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής έχει δεσμευτεί, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Επιτροπής, ενώ οι δαπάνες είναι πολύ χαμηλότερες από αυτό.

Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι αυτά τα στοιχεία δεν είναι ανησυχητικά επειδή οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στη χρηματοδότησή τους μετά την Covid-19 και οι δαπάνες συνοχής γενικά τείνουν να αυξηθούν τα τελευταία χρόνια του κύκλου.

«Αυτή η καθυστέρηση οφειλόταν στην πανδημία, στην καθυστερημένη υιοθέτηση των νομικών κειμένων και στην ανάγκη από τα κράτη μέλη να απορροφήσουν τα επιπλέον κονδύλια που διατέθηκαν στο πλαίσιο του NextGenerationEU», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Αλλά με τις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2028-2034 να πλησιάζουν, ο Επίτροπος Συνοχής της ΕΕ, Ραφαέλε Φίτο, επιθυμεί να ενισχύσει τις δαπάνες για να δείξει στις δύσπιστες χώρες, κυρίως προερχόμενες από τη Βόρεια Ευρώπη, ότι τα περιφερειακά κονδύλια αποφέρουν καρπούς.

«[Πρέπει να] επιταχύνουμε την εφαρμογή των τρεχόντων προγραμμάτων», είπε ο Φίτο σε ομιλία του στην Κρακοβία της Πολωνίας την Πέμπτη. Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο πραγματοποιεί περιοδεία στις πρωτεύουσες της ΕΕ για να διαπραγματευτεί ενδιάμεσες αλλαγές στα σχέδιά τους για τη συνοχή, που αναμένεται να γίνουν πριν από τις 31 Μαρτίου.

«[Η ενδιάμεση αναθεώρηση] είναι μια χρυσή ευκαιρία για να διασφαλίσουμε ότι η χρηματοδότηση απορροφάται ταχύτερα, για να κάνουμε το επόμενο βήμα για την προσαρμογή της πολιτικής στις αναδυόμενες ανάγκες»., πρόσθεσε ο Φίτο.

Αλλά η προσφορά των Βρυξελλών για μεγαλύτερη ευελιξία συνοδεύεται από δεσμεύσεις. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμένη «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» (Compasitness Compass) της ΕΕ – η οποία περιέχει πολλές προτάσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας του μπλοκ – τώρα προσφέρεται στις χώρες η δυνατότητα να διοχετεύουν περισσότερη από την περιφερειακή χρηματοδότηση που λαμβάνουν σε στρατηγικούς τομείς.

Ενίσχυση μεγάλων επιχειρήσεων σε βάρος των μικρομεσαίων

Στην πράξη, αυτή η αλλαγή θα επέτρεπε στις μεγάλες επιχειρήσεις να επωφεληθούν από περισσότερα κονδύλια συνοχής για χρηματοδότηση έργων, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ. Αυτό δεν επιτρεπόταν με τους προηγούμενους κανόνες, οι οποίοι είχαν σχεδιαστεί για να ευνοήσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με τοπικές ρίζες.

Ωστόσο, η προσαρμογή είναι ευπρόσδεκτη ανακούφιση για τις κυβερνήσεις που επιδιώκουν να κινητοποιήσουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια.

Ενώ τα μετρητά συνοχής δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν αγορές όπλων, μπορούν να χρηματοδοτήσουν βοηθητικά αγαθά όπως drones και συνοριακές υποδομές που έχουν τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική χρήση.

«Η ασφάλεια είναι μία από αυτές τις πολλές σημαντικές ευρωπαϊκές προκλήσεις», δήλωσε η Σελίν Γκάουερ, υψηλόβαθμος αξιωματούχος που ηγείται της ειδικής ομάδας της Επιτροπής που είναι υπεύθυνη για το ταμείο ανάκαμψης μετά την Covid.

«Η πολιτική συνοχής ανήκει στην απάντηση; Νομίζω ότι όντως ισχύει».