Καρκίνος του Ήπατος: Τα νεότερα δεδομένα στη θεραπεία του

Γράφει ο
Αριστοτέλης Περράκης, MD, PhD, MHBA, FACS

Διευθυντής Κλινικής Γενικής, Ογκολογικής (Ήπαρ – Πάγκρεας – Κολοορθικός Καρκίνος) & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Μαγδεμβούργου
Τακτικό Μέλος του Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών

Οι κακοήθεις όγκοι του ήπατος διαχωρίζονται σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς (μεταστάσεις ήπατος). Οι κυριότεροι πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκοι ήπατος είναι το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και το χολαγγειοκαρκίνωμα.

Ηπατοκυτταρικό Καρκίνωμα (ΗΚΚ)

Το ΗΚΚ είναι ένας κακοήθης όγκος που προέρχεται από τον λειτουργικό ιστό του ήπατος (ηπατοκύτταρα). Στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκινώματος παίζουν σημαντικό ρόλο:

1. Κίρρωση του ήπατος
2. Ιογενής ηπατίτιδα Β και C
3. Μη αλκοολική λιπώδης νόσος ήπατος

Χολαγγειοκαρκίνωμα (ΧΚΚ)

Η παθογένεση των ΧΚΚ είναι πολύπλοκη. Εξωκυτταρικοί παράγοντες, όπως προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, καθώς και γενετικές εκτροπές με απορρύθμιση των ενδοκυτταρικών οδών μετάδοσης σήματος εμπλέκονται στην καρκινογένεση, την ανάπτυξη και τη μετάσταση.

Μεταστάσεις Ήπατος

Οι μεταστάσεις του ήπατος είναι θυγατρικοί όγκοι (μεταστάσεις) κακοήθων όγκων που εντοπίζονται στο ήπαρ. Οι μεταστάσεις του ήπατος θεωρούνταν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ως μια παρηγορητική κατάσταση, δίχως ελπίδα για ίαση. Με την εισαγωγή πολυπαραγοντικών, διεπιστημονικών πρωτοκόλλων και μοντέρνων χειρουργικών τεχνικών, η χειρουργική επέμβαση για εκτομή μεταστάσεων έχει εξελιχθεί ραγδαία, δίνοντας ελπίδες στους ασθενείς μεταστατικής νόσου, με σοβαρές ελπίδες για ίαση.

Διάγνωση

Η διάγνωση όλων των κακοήθων όγκων ήπατος γίνεται απεικονιστικά και απαιτεί τον συνδυασμό τριών μεθόδων οι οποίες αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της διαγνωστικής φάσης:

1. Υπερηχογράφημα Ήπατος
2. Αξονική Τομογραφία (CT)
3. Μαγνητική Τομογραφία Ήπατος (MRI)

Χειρουργική θεραπεία

Οι κακοήθεις όγκοι ήπατος, εάν και εφόσον είναι τεχνικά εξαιρέσιμοι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά μέσω χειρουργικής επέμβασης. Η χειρουργική εξαίρεση κακοήθων όγκων είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για ασθενείς στο πλαίσιο της θεραπευτικής προσέγγισης της νόσου. Το ήπαρ χωρίζεται σε οκτώ ανατομικά οριοθετημένα τμήματα. Μερικά από αυτά τα τμήματα, ένας από τους δύο λοβούς του ήπατος ή ακόμα και μεγαλύτερα μέρη του οργάνου, σε επιλεγμένους ασθενείς χωρίς υποκείμενες ασθένειες του ηπατικού παρεγχύματος (ίνωση, κίρρωση), μπορούν να αφαιρεθούν με ασφάλεια, επειδή το υπόλοιπο, εναπομείναν παρέγχυμα είναι σε θέση να εκπληρώσει τις ζωτικές λειτουργίες του ήπατος.

Σε περιπτώσεις μείζονων ηπατεκτομών (Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή, Εκτεταμένη Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή), ενδείκνυται η εφαρμογή τεχνικών αύξησης του υπολειπόμενου ηπατικού παρεγχύματος που θα μείνει μετά την επέμβαση, είτε μέσω Ηπατεκτομής σε Δύο Στάδια (ALPPS: “Associating Liver Partition with Portal vein ligation for Staged hepatectomy”), η οποία μπορεί να διενεργηθεί και ρομποτικά, είτε μετά από προεγχειρητικό εμβολισμό της πυλαίας. Μέσω αυτής της προσέγγισης μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος μετεγχειρητικής ηπατικής ανεπάρκειας.

Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές

Το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων στο ήπαρ είναι πολύ ευρύ και περιλαμβάνει τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπική και ρομποτική), καθώς και τις ανοιχτές μεθόδους. Για τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές απαιτούνται μόνο οπές χιλιοστών στο δέρμα και το κοιλιακό τοίχωμα. Σε περίπτωση εκτεταμένης ογκολογικής νόσου, είναι απαραίτητη η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος. Σε πολλές περιπτώσεις, οι χειρουργικές επεμβάσεις συνοδεύονται από χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Ο συνδυασμός αυτών των μεθόδων θεραπείας είναι συχνά απαραίτητος, για να επέλθει το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα.

Στην περίπτωση εκτεταμένων ή πολλαπλών εντοπίσεων, οι οποίες είναι πολύπλοκες και σε εξαιρετικά απαιτητικές περιπτώσεις, η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να είναι διεπιστημονική, αποτελούμενη από χειρουργική, ογκολογική, ακτινοθεραπευτική και ακτινολογική/ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση, συγκροτώντας πολυπαραγοντικά και προσωποποιημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα, όπου συνδυάζονται περισσότερες τοπικές ογκολογικές θεραπείες και η συστηματική χημειοθεραπεία με ανοσοθεραπεία/θεραπεία με αντισώματα.

Στο πλαίσιο των ρομποτικών ηπατεκτομών έχουν αναπτυχθεί ειδικές τεχνικές για τις ηπατεκτομές, προσφέροντας σημαντικά πλεονεκτήματα σε ασθενείς με ηπατικές μεταστάσεις και πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκους ήπατος, όπως λιγότερες επιπλοκές, μικρότερη θνησιμότητα, συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο και καλύτερη ποιότητα ζωής.

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ