Ευρωπαϊκός προϋπολογισμός: Αρχίζει η «μητέρα των μαχών» στην Ευρώπη – Τι αλλαγές έρχονται

Η «μητέρα των μαχών» στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάντα είχε ένα όνομα: πολυετής προϋπολογισμός. Και αυτή έχει ήδη αρχίσει στις Βρυξέλλες, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέλει ήδη να κάνει μια ριζική ανανέωση, τη μεγαλύτερη που έγινε ποτέ στον τρόπο κατανομής των κεφαλαίων.

Ήδη οι Financial Times έχουν μάλιστα το πρώτο περίγραμμα των νέων κατευθύνσεων, αναφέροντας ότι το νέο σχέδιο δείχνει πιο «φιλόδοξο» προϋπολογισμό σε «μέγεθος και σχεδιασμό» για να καλύψει τις αυξημένες απαιτήσεις δαπανών για την άμυνα και τις μεγάλες αποπληρωμές του χρέους.

Η ΕΕ σηκώνει το γάντι – Τι απαντάει στους δασμούς Τραμπ σε αλουμίνιο και χάλυβα

Το εν λόγω έγγραφο που έχουν στην κατοχή τους οι FT δεν προτείνει ένα σύνολο για τον πολυετή προϋπολογισμό, ο οποίος ξεκινά το 2028, αλλά εκεί σημειώνεται η ανάγκη αποπληρωμής του κόστους για τα ομόλογα της εποχής του Covid, η οποία φυσικά δεν είναι μικρή, καθώς ανέρχεται σε 30 δισ. ευρώ ετησίως, ή 20% των ετήσιων δαπανών του μπλοκ – μια πρωτοφανής οικονομική επιβάρυνση που θα αναγκάσει την ΕΕ να επανεξετάσει τις συνολικές συνεισφορές.

Αυτοί που βάζουν το χέρι στην τσέπη

Οποιαδήποτε προσπάθεια για αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού θα συναντήσει πιθανώς τη σκληρή αντίσταση από τους μεγαλύτερους καθαρούς συνεισφέροντες στον προϋπολογισμό, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία.

Ωστόσο, η Κομισιόν ανέφερε ότι ήθελε να φέρει επανάσταση στη δομή του προϋπολογισμού, συγκεντρώνοντας πάνω από 50 «άκαμπτα» προγράμματα δαπανών σε τρία κύρια ταμεία που παρέχουν μεγαλύτερη «ευελιξία» για την αντιμετώπιση απροσδόκητων προκλήσεων.

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραδοσιακά χρηματοδοτείται από εθνικές συνεισφορές που ανέρχονται σε περίπου 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ. Περίπου το ένα τρίτο διατίθεται σε γεωργικές επιδοτήσεις, ένα άλλο ένα τρίτο στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες —μέσω της λεγόμενης πολιτικής «συνοχής» — με το υπόλοιπο να καλύπτει οτιδήποτε άλλο, από την εξωτερική βοήθεια μέχρι τους μισθούς του προσωπικού της ΕΕ.

Βέβαια, η Ισπανία, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες του Politico, πιέζει για τον διπλασιασμό του προϋπολογισμού της ΕΕ σε πάνω από 2 τρισεκατομμύρια ευρώ. Ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ ανέρχεται επί του παρόντος σε 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ που, σε ετήσια βάση, είναι κάτω από το 1% της συνολικής οικονομικής παραγωγής της. Μάλιστα, μεθοδεύει οι κυβερνήσεις να είναι από κοινού υπεύθυνες για δανεισμό τεράστιων χρηματικών ποσών για την ενίσχυση των ταμείων του μπλοκ.

Η Ισπανία έχει προτρέψει την ΕΕ να σπάσει ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού της και να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να είναι υπεύθυνες η μία για το χρέος της άλλης και να διπλασιάσει τη δύναμη δαπανών.

Ενώ η ιδέα του μεγαλύτερου κοινού χρέους είναι δημοφιλής στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, αντιτίθεται εδώ και πολύ καιρό από τη Γερμανία και άλλες κυρίως βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες δεν θέλουν να επηρεαστούν με υψηλότερο κόστος δανεισμού.

Σχέδιο ανά χώρα

Σύμφωνα με τον απλουστευμένο προϋπολογισμό, η Επιτροπή θα συμφωνήσει ένα ενιαίο «σχέδιο για κάθε χώρα με βασικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις», συμπεριλαμβανομένων περιφερειακών ταμείων και γεωργικών επιδοτήσεων. Αυτό στην πραγματικότητα θα έδινε στις εθνικές κυβερνήσεις περισσότερα περιθώρια για να αποφασίσουν έργα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που παραδοσιακά συμφωνούνταν σε επίπεδο τοπικής αρχής με τις Βρυξέλλες.

Ένα δεύτερο «Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας» θα ενίσχυε τις επενδύσεις σε βασικούς τομείς και κοινά έργα, ενώ ένα «ανανεωμένο» ταμείο για την εξωτερική πολιτική θα ήταν «πιο ευθυγραμμισμένο με τα στρατηγικά μας συμφέροντα», αναφέρει το έγγραφο. Αυτά τα δύο ταμεία θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην ΕΕ να αφιερώσει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο του προϋπολογισμού σε διασυνοριακά αμυντικά έργα, κάτι που δεν ήταν προτεραιότητα στους προηγούμενους προϋπολογισμούς της ΕΕ.

Η παραδοχή της γραφειοκρατίας

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η Επιτροπή παραδέχεται ότι οι υφιστάμενοι μηχανισμοί διανομής είναι υπερβολικά γραφειοκρατικοί και αργοί στην έγκριση έργων. Ενώ η ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος στα μισά του επταετούς προϋπολογισμού της, μόλις το 6,4% των περιφερειακών κονδυλίων έχει δαπανηθεί μέχρι σήμερα.

Η διαπραγμάτευση των κονδυλίων δαπανών με τις κυβερνήσεις των κρατών μελών θα απλοποιούσε τη διαδικασία και θα επέτρεπε στην Επιτροπή να παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο τα έργα επιτυγχάνουν τους γενικούς μεταρρυθμιστικούς στόχους.

Αλλά αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να έχουν λιγότερο λόγο σχετικά με τη χρήση των πόρων.