Οι μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν

Αν κάτι είναι σαφές στην περίοδο που διανύουμε είναι ότι οι χώρες που δεν βρίσκονται σε μια συνεχή μεταρρυθμιστική διαδικασία αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Στην Ελλάδα, που παραδοσιακά αντιδρούμε σε οποιαδήποτε αλλαγή, χτίσαμε με το ζόρι εδώ και χρόνια μια γενιά μεταρρυθμίσεων και θεωρήσαμε ότι αυτό ήταν. Τις κάναμε και ξεμπερδέψαμε. Μόνο που δεν πάει έτσι. Οι αλλαγές στην οικονομία είναι μια διαρκής διαδικασία. Χώρες όπως η Ελλάδα δεν έχουν κανένα περιθώριο να τις αμελούν. Ειδικά όταν έχουμε αφήσει έναν ολόκληρο τομέα, όπως είναι το ελληνικό Δημόσιο, εκτός των αλλαγών. Η υστέρησή μας αυτή είναι ξανά εμφανής.

Σε ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε χθες από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ως έκκληση για επείγουσες και συγκεκριμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη, περιλαμβάνεται ένας πίνακας (πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα) με τους δείκτες της παγκόσμιας διακυβέρνησης, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση από τον πάτο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Μόνο τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία περνάμε ως προς την ποιότητα της διακυβέρνησης. Σε αυτή την ανάλυση μετράνε τέσσερις μετρήσιμοι δείκτες διακυβέρνησης που η Ελλάδα παίρνει χαμηλή βαθμολογία: το κράτος δικαίου, τη ρυθμιστική ποιότητα, την κυβερνητική αποτελεσματικότητα και τον έλεγχο της διαφθοράς. Οπως αναφέρεται στο κείμενο των οικονομολόγων της ΕΚΤ, οι δημόσιοι θεσμοί υψηλής ποιότητας, η αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, η επιβολή του νόμου και η διαφάνεια αποτελούν προϋποθέσεις για τον επιτυχή σχεδιασμό και την εφαρμογή υγιών οικονομικών πολιτικών.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με την ανάλυση, δείχνει να υποχωρεί έναντι του 1998 και στους τέσσερις τομείς και μόνο παρήγορο είναι ότι παραμένει στα ίδια επίπεδα από το 2012, την στιγμή που οι μισές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν δει επιδείνωση στην κατάταξή τους στην τελευταία δεκαετία. Σε σύγκριση δε με τον αντίστοιχο δείκτη των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, ολόκληρη η ΕΕ υστερεί, καθιστώντας μας ευάλωτους τώρα που οι εμπορικοί πόλεμοι και οι διεθνείς ανταγωνισμοί φουντώνουν.

Επειδή πολλοί αναρωτιούνται ποιες άλλες εκτός του κράτους μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν στην ελληνική οικονομία, το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, επίσης χθες, ανέδειξε την πολύ χαμηλή επίδοση της Ελλάδας στην ελευθερία του εμπορίου, σε μια εποχή που η διευκόλυνση των εξαγωγών αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας μιας οικονομίας. Η χώρα μας δεν βρίσκεται στην εποχή capital controls του 2015, ωστόσο παραμένει πολύ χαμηλά. Καταλαμβάνει μόλις την 23η θέση ανάμεσα στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Χαμηλότερα από εμάς βρίσκονται μόνο η Κροατία, η Σλοβενία, η Πολωνία και ξανά η Βουλγαρία. Σε αυτή την κατάταξη περιλαμβάνονται εμπόδια, όπως στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, στη μετακίνηση κεφαλαίων και ανθρώπων και στην προστασία ξένων περιουσιακών στοιχείων.

Σχεδόν καμία από τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν για τη διευκόλυνση του ελεύθερου εμπορίου ή ακόμα και για τη βελτίωση της διακυβέρνησης δεν είναι δύσκολες πολιτικά με την έννοια που είχαμε συνηθίσει την προηγούμενη δεκαετία, ότι αφαιρούν δηλαδή εισόδημα από κάποιους πολίτες. Είναι ίσως δύσκολες πολιτικά για άλλους λόγους, καθώς απειλούν μικροσυμφέροντα και ξεβολεύουν κάποιους. Χωρίς αυτές ωστόσο είναι σαφές ότι δεν προχωράμε..