Capital Economics: Η έλλειψη εργατικού δυναμικού σκιάζει την ελληνική ανάκαμψη

Οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία είναι καλύτερες από ό,τι για τις βασικές οικονομίες της ευρωζώνης, αλλά η έλλειψη εργατικού δυναμικού θα διατηρήσει την ανάπτυξη σε χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι σε άλλες «περιφερειακές» οικονομίες.

Αυτό εκτιμά η Capital Economics, προσθέτοντας ότι αυτή η κατάσταση θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει περαιτέρω επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει μικρή χαλάρωση στην αγορά εργασίας, ενώ ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας μειώνεται και η μετανάστευση είναι πεισματικά χαμηλή.

Capital Economics: Ο ευρωπαϊκός Νότος θα συνεχίσει να υπεραποδίδει – Βαρίδι ο πυρήνας της Γηραίας Ηπείρου

Η πρόοδος

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της απόδοσης στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Το τέταρτο τρίμηνο, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 9,7% μεγαλύτερο από το προ πανδημίας επίπεδο, ενώ η συνολική οικονομία της ευρωζώνης είχε επεκταθεί μόνο κατά 4,7%.

Όπως εξηγεί η Capital Economics, η υπεραπόδοση της Ελλάδας υποστηρίχθηκε από τη μεγάλη βελτίωση της απασχόλησης, η οποία αυξήθηκε κατά 8,0% μεταξύ του τέταρτου τριμήνου του 2019 και του τρίτου τριμήνου του 2024.

Η αύξηση της απασχόλησης, με τη σειρά της, οφείλεται εξ ολοκλήρου στη μείωση του επιπέδου της ανεργίας και όχι στην αύξηση του μεγέθους του εργατικού δυναμικού. Πράγματι, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από το 17% τον Δεκέμβριο του 2019 στο 9,4% τον Δεκέμβριο του 2024, που είναι το χαμηλότερο ποσοστό από την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το εργατικό δυναμικό όμως παρέμεινε στο ίδιο μέγεθος.

Οι λόγοι της ανησυχίας

Η αγορά εργασίας φαίνεται τώρα πολύ «σφιχτή» και υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους η Capital Economics αμφιβάλλει ότι η απασχόληση θα αυξηθεί πολύ τα επόμενα χρόνια.

Πρώτον, το φυσικό ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα είναι πιθανώς γύρω στο 8-9%, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν περιορισμένα περιθώρια να μειωθεί πολύ περισσότερο. Η μόνη φορά που η ανεργία ήταν κάτω από το 9% στην Ελλάδα ήταν μεταξύ 2006 και 2008, εν μέσω μιας μη βιώσιμης αναπτυξιακής έκρηξης. Και ενώ από τότε έχουν γίνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας της Ελλάδας, δεν είναι σαφές ότι έχει μειωθεί ουσιαστικά το ουδέτερο ποσοστό ανεργίας. Εξάλλου, ένα ποσοστό ρεκόρ επιχειρήσεων ανέφερε ότι η εργασία ως περιορισμός στην παραγωγή το 2024.

Δεύτερον, η Ελλάδα έχει πολύ αδύναμη δημογραφική προοπτική με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας να μειώνεται ραγδαία. Αυτό υποδηλώνει ότι το εργατικό δυναμικό είναι επίσης πιθανό να μειωθεί τα επόμενα χρόνια. Ο πληθυσμός 15-64 ετών στην Ελλάδα έχει συρρικνωθεί κατά μέσο όρο 0,7% ετησίως τα τελευταία πέντε χρόνια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι θα μειωθεί έως και 0,9% ετησίως τα επόμενα χρόνια, μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις στην ευρωζώνη.

Τρίτον, η ιστορικά χαμηλή μετανάστευση σημαίνει ότι είναι απίθανο οι μετανάστες να καλύψουν μεγάλο μέρος των ελλείψεων εργατικού δυναμικού στο μέλλον. Σε έντονη αντίθεση με ορισμένες από τις άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες του Νότου στην ευρωζώνη, ιδίως την Πορτογαλία και την Ισπανία, η Ελλάδα γνώρισε πράγματι πτώση του εργατικού δυναμικού που γεννήθηκε στο εξωτερικό τα τελευταία δύο χρόνια. Και φαίνεται απίθανο αυτή η τάση να αλλάξει αρκετά ώστε να αντισταθμίσει τη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας επί του παρόντος στη χώρα.

Χαμηλή η προσφορά εργασίας

Ομολογουμένως, το ποσοστό συμμετοχής στην Ελλάδα έχει αυξηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, σε μεγάλο βαθμό λόγω των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν τη δεκαετία του 2010. Όμως, ενώ η Capital Economics αναμένει ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, στην καλύτερη περίπτωση απλώς θα αντισταθμίσει τη μείωση του μεγέθους του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, όπως συνέβη τα τελευταία πέντε χρόνια.

Το αποτέλεσμα είναι ότι η προσφορά εργασίας θα αποτελέσει σημαντικό περιορισμό για την ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια και μάλιστα θέτει ορισμένους καθοδικούς κινδύνους για την πρόβλεψή της για ανάπτυξη της οικονομίας κατά 2% το 2025 και το 2026.

Βέβαια, η Capital Economics εξακολουθεί να αναμένει ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται λόγω της αυξανόμενης παραγωγικότητας, η οποία υποστηρίχθηκε από τη μεγάλη αύξηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων της ΕΕ.