Αμυντικές δαπάνες: Αποκωδικοποιώντας την πρόταση Φον ντερ Λάιεν – Τι σημαίνει για την Ελλάδα

Την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους κανόνες για το έλλειμμα πρότεινε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν κατά τη Διάσκεψη του Μονάχου με πολλούς να αναρωτιούνται τι ακριβώς θα σημαίνει αυτή η εξαίρεση.

Πηγές του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μιλώντας στον ΟΤ αναφέρουν πως σίγουρα μια τέτοια πρόταση θέλει περαιτέρω εξειδίκευση. Κάτι που αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο πολύμηνων τεχνικών συνομιλίων μέχρι η πρόταση να πάρει «σάρκα και οστά».

Οι αμυντικές δαπάνες

H εξαίρεση απασχόλησε και τη συνεδρίαση του χθεσινού Eurogroup, με τον πρόεδρο του Eurogroup, Nτόναλντ Ντόναχιου να δηλώνει πως στο νέο Σύμφωνο Σταθερότητας  προβλέπεται ευελιξία υπό την προϋπόθεση ότι θα βρεθεί τρόπος να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες και την ίδια ώρα να διασφαλιστεί η δημοσιονομική σταθερότητα.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ, Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο οποίος εξήγησε πως τις επόμενες εβδομάδες θα υπάρξει ένα πιο λεπτομερές σχέδιο για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί αυτή η ρήτρα διαφυγής όσο αναφορά στις αμυντικές δαπάνες.

Μακρόν και φον ντερ Λάιεν «σκότωσαν» το Σύμφωνο Σταθερότητας

Οι επενδύσεις σε εξοπλιστικά

Σύμφωνα με το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, οι επενδύσεις στην άμυνα, δηλαδή σε εξοπλιστικά προγράμματα (όχι σε λειτουργικές δαπάνες των Ενόπλων Δυνάμεων) μπορούν να αποτελέσουν αιτία υπέρβασης των στόχων υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα κρύβουν άλλες παρεκκλίσεις.

Με άλλα λόγια, εάν μετά από έλεγχο της Κομισιόν διαπιστώνεται ότι υπάρχουν άλλοι λόγοι παρέκκλισης των στόχων δεν θα δίνεται άφεση αμαρτιών λόγω των αμυντικών δαπανών αλλά θα ξεκινά κανονικά η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Κάτι που ισχύει σήμερα.

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, για την ενεργοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) προβλέπονται δύο κριτήρια:

α) το κριτήριο του ελλείμματος, σε περίπτωση που το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερβαίνει το όριο του 3% του ΑΕΠ και

β) το κριτήριο του χρέους, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τον κανόνα δαπανών, δηλ. όταν οι αποκλίσεις υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο (είτε τις 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 ποσοστιαίες μονάδες  του ΑΕΠ σωρευτικά).

Η πρόταση της Φον ντερ Λάιεν

Με την πρόταση της Φον ντερ Λάιεν γίνεται από ότι φαίνεται ένα βήμα παραπάνω σε ότι αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Συγκεκριμένα, οι χώρες της ΕΕ θα μπορούν να αυξάνουν τέτοιου είδους δαπάνες χωρίς να χρειαστεί να περικόψουν άλλες δαπάνες.

Το μεγάλο ερώτημα ωστόσο είναι εάν αυτές οι δαπάνες δεν θα συμπεριλαμβάνονται στο «ταβάνι» των καθαρών δαπανών. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως οι πόροι που θα απελευθερώνονται θα μπορούν να  κατευθύνονται σε άλλους τομείς της οικονομίας όπως υγεία ,παιδεία  φορολογικές ελαφρύνσεις. Βέβαια πρόκειται για ένα ερώτημα που δεν θα απαντηθεί γρήγορα, όπως εξηγούν και πηγές του ΥΠΕΘΟ.

Προσαρμογή για τους κανόνες χρέους

Σύμφωνα με το Reuters, o Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχει προτείνει να γίνει μια προσαρμογή στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για το χρέος για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα και μόνο προκειμένου να επιτραπούν εξαιρέσεις για αμυντικές δαπάνες που θα υπερβαίνουν το 2% του ΑΕΠ που προβλέπεται στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα οι αμυντικές δαπάνες (εξοπλιστικά και λειτουργικές δαπάνες)  ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ήδη υψηλότερες και βρίσκονται κοντά στο 2,8%-3%. Το 2024, για την αγορά οπλικών συστημάτων, η δαπάνη αυξήθηλε κατά 1 δισ. ευρώ. Από το 2025 και κάθε χρόνο μετά το ποσό αυτό θα αυξάνεται κατά τουλάχιστον 400-500 εκατ. ευρώ

Η χώρα είναι τέταρτη στη λίστα των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τις δαπάνες για την άμυνα.Η Πολωνία  βρίσκεται στην πρώτη θέση καθώς το 2023 δαπάνησε το 3,3% του ΑΕΠ της στην άμυνα με την Εσθονία να ακολουθεί με 3%και τη Λετονία με 2,9% του ΑΕΠ.