Ρωσία – Ουκρανία: Αλλάζουν πίστα οι ΗΠΑ – Τα νέα δεδομένα μετά τη συνάντηση στο Ριάντ

Όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία πριν από σχεδόν τρία χρόνια, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τήρησε μία σταθερή στάσης αλληλεγγύης απέναντι στο Κίεβο, δημιούργησε ένα προπύργιο Ευρωπαίων συμμάχων και έβαλε βετεράνους συμβούλους να απομονώσουν τη Μόσχα οικονομικά και διπλωματικά.

Ωστόσο, μετά τη συνάντηση που είχαν χθες Τρίτη στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, Ρώσοι και Αμερικανοί διαπραγματευτές, η προσέγγιση της Ουάσιγκτον άλλαξε δραματικά.

Οι αξιωματούχοι συναντήθηκαν μόλις ένα μήνα μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, με την Ουκρανία και τους εταίρους του ΝΑΤΟ να παραγκωνίζονται από μια σχετικά άπειρη ομάδα βοηθών του Τραμπ και τον Πούτιν να προχωρεί σε παραχωρήσεις πριν ακόμα ξεκινήσουν οι συνομιλίες.

Πόσο θα κοστίσουν στην Ευρώπη οι σχεδιασμοί Τραμπ για την Ουκρανία – Τα 3 σενάρια

Όπως επισημαίνουν αναλυτές στο πρακτορείο Reuters, η βιασύνη του Τραμπ να επιβάλει τον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει φόβους για μια ειρηνευτική συμφωνία με τον Πούτιν που θα μπορούσε να υπονομεύσει την ασφάλεια του Κιέβου και της Ευρώπης και να αλλάξει το γεωπολιτικό τοπίο, αλλά και τις γεωστρατηγικές ισορροπίες.

«Το πραγματικά ανησυχητικό γεγονός είναι ότι ο Τραμπ έχει μετατρέψει τη Ρωσία από παρία σε ισότιμο εταίρο σε χρονικό διάστημα μόλις λίγων ημερών. Αυτό έχει ένα τίμημα», σχολιάζει ο Μπρετ Μπρούεν, πρώην σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής στην κυβέρνηση Ομπάμα.

Η συμφωνία του Ριάντ

Οι συνομιλίες στο Ριάντ, η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ και η Ρωσία συναντήθηκαν για να συζητήσουν την πιο θανατηφόρα σύγκρουση στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατέληξαν σε συμφωνία για τη συγκρότηση διαπραγματευτικών ομάδων για μελλοντικές συναντήσεις και εργασία για την αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας των διμερών διπλωματικών αποστολών, αναθερμαίνοντας επί της ουσίας τις επί μακρόν παγωμένες σχέσεις τους.

Ακόμη και πριν από τις συνομιλίες, Ευρωπαίοι πολιτικοί κατηγόρησαν τον Τραμπ ότι προχώρησε σε δωρεάν παραχωρήσεις στη Μόσχα την περασμένη εβδομάδα, αποκλείοντας την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και λέγοντας ότι ήταν ψευδαίσθηση για το Κίεβο να πιστεύει ότι θα μπορούσε να ξανακερδίσει το 20% της επικράτειάς του που βρίσκεται τώρα υπό τον έλεγχο της Ρωσίας.

Ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι μετά τις συνομιλίες είναι πιο σίγουρος και πιθανότατα θα συναντηθεί με τον Πούτιν πριν από το τέλος του μήνα

Εκτός «παιχνιδιού» οι βασικοί παίκτες

Ο αποκλεισμός της Ουκρανίας από τη συνάντηση της Τρίτης σηματοδότησε μια απότομη απομάκρυνση από τον Μπάιντεν και το μάντρα του ΝΑΤΟ ότι «τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία». Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι δεν θα δεχτεί καμία συμφωνία που επιβάλλεται χωρίς τη συγκατάθεσή του .

Και η απουσία ευρωπαίων εκπροσώπων ενίσχυσε τις ανησυχίες των συμμάχων των ΗΠΑ σχετικά με το εάν ο Τραμπ θα μπορούσε να είναι διατεθειμένος να δώσει πάρα πολλά για λίγα από τον Πούτιν.

Αυτό ώθησε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να συζητήσουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν ειρηνευτικές δυνάμεις για να στηρίξουν οποιαδήποτε συμφωνία για την Ουκρανία.

Ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι δεν θα αντιταχθεί σε μια τέτοια ανάπτυξη, αν και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είπε ότι η Μόσχα δεν θα δεχτεί στρατεύματα του ΝΑΤΟ εκεί, σηματοδοτώντας ότι η Ρωσία μπορεί να αντισταθεί σε οποιονδήποτε σημαντικό συμβιβασμό.

Η συνάντηση

Η συνάντηση είδε τον Λαβρόφ και τον βοηθό εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ – δύο βετεράνους που έχουν περάσει συνολικά 34 χρόνια στους σημερινούς τους ρόλους – να διαπραγματεύονται με τρεις βοηθούς Τραμπ τον πρώτο μήνα στη δουλειά τους – τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας Μάικ Βαλτς και τον απεσταλμένο του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ.

«Η αμερικανική ομάδα δεν έχει σχεδόν καμία εμπειρία σε διεθνείς διαπραγματεύσεις υψηλού επιπέδου, καμία περιφερειακή τεχνογνωσία για την Ουκρανία και τη Ρωσία και καμία σχετική γνώση ξένων γλωσσών», έγραψε στο X, ο Τίμοθι Σνάιντερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και ειδικός στη Ρωσία. «Δεν ισχύει για τους Ρώσους, για να το θέσω ήπια».

Ο Μπρούεν την περιέγραψε ως «ερασιτεχνική ώρα» για τον μηχανισμό εθνικής ασφάλειας του Τραμπ.

Το τετ-α-τετ Τραμπ -Πούτιν

Ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι μετά τις συνομιλίες είναι πιο σίγουρος και πιθανότατα θα συναντηθεί με τον Πούτιν πριν από το τέλος του μήνα. Μάλιστα, επαίνεσε τον Ρώσο ομόλογό του για μια συμφιλιωτική στάση μετά το τηλεφώνημά τους την περασμένη εβδομάδα.

«Η Ρωσία θέλει να κάνει κάτι», είπε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους στο Παλμ Μπιτς της Φλόριντα την Τρίτη. Παραμέρισε την ανησυχία της Ουκρανίας ότι θα μείνει εκτός συνάντησης και είπε ότι το Κίεβο θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει συνομιλίες πολύ νωρίτερα.

Ο Ρούμπιο ανέφερε νωρίτερα ότι κανείς δεν έχει αποκλειστεί και οποιαδήποτε λύση πρέπει να είναι αποδεκτή από όλα τα μέρη. Αλλά δεν υπήρξε άμεση ενημέρωση για το πώς θα μπορούσε να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί στις συζητήσεις.

Η δυσαρέσκεια του Κιέβου

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέβαλε μια επίσκεψη στη Σαουδική Αραβία που είχε προγραμματιστεί για την Τετάρτη, με πηγές προσκείμενες στο περιβάλλον του να τονίζουν ότι με την κίνηση αυτή ήθελε να αποφύγει να δώσει «νομιμότητα» στις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας.

Προκάλεσε την οργή της κυβέρνησης Τραμπ το περασμένο Σαββατοκύριακο όταν είπε ότι ένα σχέδιο συμφωνίας για τα ορυκτά με την Ουάσιγκτον δεν περιείχε τις διατάξεις ασφαλείας που χρειαζόταν το Κίεβο.

Τρεις πηγές ανέφεραν ότι οι ΗΠΑ είχαν προτείνει την ανάληψη της ιδιοκτησίας του 50% των κρίσιμων ορυκτών της Ουκρανίας, προφανώς ως αποζημίωση για τη ζωτικής σημασίας στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ, μια απαίτηση που ορισμένοι επικριτές του Τραμπ παρομοίασαν με εκβιασμό.

«Η Ρωσία κερδίζει τον πρώτο γύρο»

Η Έμα Άσφορντ, ανώτερη συνεργάτιδα στο think tank Stimson Center στην Ουάσιγκτον, εξηγεί ότι η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να δικαιώθηκε να κρατήσει τις συνομιλίες περιορισμένες προς το παρόν.

«Σίγουρα δεν είναι ιδανικό το γεγονός ότι η Ουκρανία δεν ήταν στην αίθουσα, αν και πιστεύω ότι θα είναι σε μελλοντικές τέτοιες συναντήσεις», ανέφερε. «Αλλά η κυβέρνηση έχει πιθανώς δίκιο ότι η συμπερίληψη μιας ποικιλίας ευρωπαίων εταίρων στην αίθουσα μπορεί να δημιουργήσει πάρα πολλές φωνές και να κάνει οποιαδήποτε πρόοδο πιο δύσκολη».

Ωστόσο, ο Δημοκρατικός Τζέικ Άουτσινκλος, ο οποίος είναι συμπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας της Βουλής των Αντιπροσώπων στην Ουκρανία, είπε ότι η Ρωσία κέρδισε τον πρώτο γύρο.

O Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι πρέπει να διεξαχθούν εκλογές στην Ουκρανία ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία

«Το Κρεμλίνο έχει ομαλοποιηθεί στη διμερή διπλωματία που αποκλείει την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ και δεν έδωσαν τίποτα για να το πάρουν αυτό», είπε στο Reuters.

Τρεις αξιωματούχοι των δυτικών μυστικών υπηρεσιών είπαν στο Reuters ότι δεν έχουν δει νέα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι στόχοι του Πούτιν έχουν αλλάξει, λέγοντας ότι σκοπεύει να κρατήσει όλο το έδαφος που έχουν καταλάβει οι δυνάμεις του με μακροπρόθεσμο στόχο να επεκτείνει την εμβέλειά του εντός της Ευρώπης.

«Ο Πούτιν δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία», δήλωσε στο Reuters ο Ντάριους Γιαουνίσκις, διευθυντής του Τμήματος Κρατικής Ασφάλειας της Λιθουανίας. «Υπάρχει ειλικρινής επιθυμία να τελειώσει ο πόλεμος; Δεν το νομίζω».

Αλλά και ο Ρεπουμπλικανός, Ρότζερ Γουίκερ, πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Υπηρεσιών της Γερουσίας, συμφώνησε ότι ουδείς μπορεί να εμπιστευτεί τον Πούτιν στις συνομιλίες για την Ουκρανία.

«Ο Πούτιν είναι εγκληματίας πολέμου», είπε χαρακτηριστικά στο CNN.

Η διεξαγωγή εκλογών θα ήταν μια τρομερή πρόκληση, καθώς εκατομμύρια Ουκρανοί είναι εκτοπισμένοι, ζουν στο εξωτερικό ή κατοικούν σε περιοχές υπό ρωσική κατοχή.

Εκλογές στην Ουκρανία

Συνεχίζοντας την παρέμβασή του στο εσωτερικό της Ουκρανίας, ο Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι πρέπει να διεξαχθούν εκλογές στην Ουκρανία ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία.

«Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που είχαμε εκλογές» στην Ουκρανία. «Αυτό δεν είναι θέμα Ρωσίας. Αυτό είναι κάτι που προέρχεται από εμένα και προέρχεται από πολλές άλλες χώρες», είπε στους δημοσιογράφους στο θέρετρό του Mar-a-Lago στη Φλόριντα. «Έχετε μία ηγεσία [στην Ουκρανία] τώρα που επέτρεψε να συνεχιστεί ένας πόλεμος που δεν θα έπρεπε καν να είχε συμβεί».

Η θητεία του Ζελένσκι έληξε πέρυσι, αλλά το Κίεβο είπε ότι μπορεί να διεξαγάγει εκλογές μόνο αφού σταματήσουν οι μάχες και αρθεί ο στρατιωτικός νόμος.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είπε επίσης ότι ήταν «πολύ απογοητευμένος» που η Ουκρανία ήταν «αναστατωμένη που δεν είχε θέση» στις συνομιλίες του Ριάντ, επικρίνοντας το Κίεβο επειδή δεν τερμάτισε τον πόλεμο. «Λοιπόν, είχαν μια θέση για τρία χρόνια, πολύ πριν από αυτό, αυτό θα μπορούσε να διευθετηθεί πολύ εύκολα», είπε ο Τραμπ.

Η διεξαγωγή εκλογών θα ήταν μια τρομερή πρόκληση, καθώς εκατομμύρια Ουκρανοί είναι εκτοπισμένοι, ζουν στο εξωτερικό ή κατοικούν σε περιοχές υπό ρωσική κατοχή.

Το Κίεβο εξέφρασε επίσης ανησυχίες, λέγοντας ότι θα χρειαστούν δυτικές ειρηνευτικές δυνάμεις ή μια δύναμη ασφαλείας για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των ψηφοφόρων.

Μάλιστα, ο Αμερικανός πρόεδρος εκτίμησε ότι το ποσοστό αποδοχής του Ζελένσκι στην Ουκρανία είναι στο περίπου 4% πλέον. Ωστόσο,  μία δημοσκόπηση που διεξήχθη από το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου τον Δεκέμβριο, έδειξε ότι το 52% των Ουκρανών εμπιστεύονται τον Ζελένσκι.

«Μου αρέσει προσωπικά», είπε ο Τραμπ για τον Ζελένσκι. «Είναι καλός. Αλλά δεν με ενδιαφέρει το «προσωπικά». Με ενδιαφέρει να γίνει η δουλειά».