Λιπάσματα: Το σχέδιο της Κομισιόν για να αντικαταστήσει τις ρωσικές εισαγωγές

Ενα βήμα πιο κοντά στην έγκριση για μεγαλύτερη χρήση του RENURE (REcoverd Nitrogen from manURE), ενός σκευάσματος που βασίζεται στην επεξεργασία κοπριάς και μπορεί να μειώσει το κόστος και να ενισχύσει την παραγωγή, κάνει η Κομισιόν, στο πλαίσιο της στρατηγικής αντικατάστασης τουλάχιστον ενός μέρους από τα λιπάσματα που εισάγει η ΕΕ από τη Ρωσία, σύμφωνα με τους FT.

Οπως είπε ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Κριστόφ Χάνσεν, μιλώντας σε δημοσιογράφους, τα λιπάσματα με βάση την κοπριά θα μπορούσαν να μειώσουν την εξάρτηση από εισαγόμενα χημικά λιπάσματα και είναι φθηνότερα από τα τεχνητά ισοδύναμα, τα οποία απαιτούν πολλή ενέργεια για να παραχθούν.

Με βάση την ισχύουσα οδηγία για τα νιτρικά άλατα το τρέχον όριο για τη χρήση επεξεργασμένων κτηνοτροφικών λυμάτων RENURE είναι 170 κιλών N/εκτάριο.

Εναλλακτική

«Η κτηνοτροφία μπορεί να προσφέρει θετική εισροή στην κυκλική οικονομία – που αναπτύσσεται εντός ΕΕ και δεν χρειάζεται να προέρχεται από το εξωτερικό και δεν βασίζεται σε υψηλές τιμές ενέργειας όπως το φυσικό αέριο», είπε ο επίτροπος, προσθέτοντας πως «πρέπει να δούμε τις ευκαιρίες καθώς και τις προκλήσεις».

Η κοπριά και τα απόβλητα τροφίμων μπορούν επίσης να αξιοποιηθούν για βιοαέριο ως εναλλακτική πηγή ενέργειας, με την ΕΕ να επιδιώκει τελικά να διακόψει όλες τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία, τον πάλαι ποτέ μεγαλύτερο προμηθευτή της.

Η Ρωσία στην πραγματικότητα συνέχισε να εξάγει το φυσικό της αέριο μέσω της παραγωγής λιπασμάτων, ισχυρίζεται η βιομηχανία λιπασμάτων της ΕΕ. Απαιτούνται μεγάλες ποσότητες αερίου για την παραγωγή της αμμωνίας που χρησιμοποιείται στα χημικά λιπάσματα.

Οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου έχουν επίσης κάνει τα ευρωπαϊκά λιπάσματα μη ανταγωνιστικά, με ό, τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργίας των επιχειρήσεων του κλάδου και την απασχόληση.

Τον περασμένο μήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε δασμούς στις εισαγωγές ρωσικών λιπασμάτων. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη διστάζουν να τα υποστηρίξουν καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε μεγαλύτερο κόστος για τους αγρότες προκειμένου να βρουν εναλλακτικές προμήθειες.

Η συμμετοχή ρωσικών λιπασμάτων στις ευρωπαϊκές εισαγωγές έχει αυξηθεί στο 30%, από 17% στα τέλη του 2022. Οι αγρότες αγόρασαν 5,7 εκατ. τόνους αξίας 1,9 δισ. ευρώ από τη Ρωσία το 2024, σύμφωνα με τη Eurostat.

Το RENURE

Η χρήση του RENURE (σ.σ.: συντομογραφία του «ανακτημένου αζώτου από την κοπριά»), θα μείωνε το κόστος των λιπασμάτων κατά σχεδόν 5% στις κτηνοτροφικές περιοχές, σύμφωνα με μελέτη Ολλανδών και Βέλγων ακαδημαϊκών στο περιοδικό Resources, Conservation and Recycling.

Οι Βρυξέλλες έχουν μέχρι σήμερα περιορίσει την ποσότητα κοπριάς που μπορεί να διαδοθεί στα χωράφια, επειδή η υψηλή περιεκτικότητά της σε άζωτο περνάει στο νερό. Αυτό ενθαρρύνει την ανάπτυξη ορισμένων φυκών και χωροκατακτητικών φυτικών ειδών, εις βάρος άλλων φυτών και ζώων που βασίζονται σε αυτά.

Η Ολλανδία αναγκάστηκε με δικαστική απόφαση να κόψει τη χρήση της. Οι προτάσεις για θανάτωση βοοειδών και υποχρεωτική πώληση εκμεταλλεύσεων πυροδότησαν μια αγροτική εξέγερση που εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Φωτογραφίες με αγρότες να εισβάλλουν στις Βρυξέλλες με τα τρακτέρ τους ψεκάζοντας κοπριά στην αστυνομία και στα κτίρια της ΕΕ, έκαναν τον γύρο του κόσμου.

Η Επιτροπή αναμένεται φέτος να εγκρίνει τη χρήση του RENURE, το οποίο υποβάλλεται σε επεξεργασία για τη μείωση της περιεκτικότητάς του σε άζωτο, μετά από πιέσεις από την πλευρά της Ολλανδίας.

Στο έγγραφο της Κομισιόν «Vision for Agriculture» που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, αναφέρεται ότι θα ήταν «win-win» για το περιβάλλον και το κλίμα «μέσω της υποστήριξης για την απορρόφηση λιπασμάτων με χαμηλές εκπομπές και ανακυκλωμένα θρεπτικά συστατικά, όπως το RΕNURE μετά από κατάλληλη επεξεργασία και αποτελεσματική χρήση τους».

Η Jessika Roswall, η επίτροπος περιβάλλοντος που είναι υπεύθυνη για τη μεταρρύθμιση της οδηγίας για τα νιτρικά άλατα που περιορίζει τις εκπομπές αζώτου, είπε στους Financial Times: «Η πιο αποτελεσματική διαχείριση των θρεπτικών συστατικών είναι απαραίτητη για να καταστεί η γεωργία ασφαλής στο μέλλον και να διασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού. Συνεργάζομαι με τα κράτη μέλη για να δημιουργήσω μια πλειοψηφία για μια ισορροπημένη αντιμετώπιση του Renure και συναλλάσσομαι με χώρες και ενδιαφερόμενους φορείς για την αντιμετώπιση των εστιών ρύπανσης».

Αντίλογος

Η γεωργία συμμετέχει κατά περισσότερο από το 10% στις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, κυρίως μέσω της απελευθέρωσης μεθανίου από αγελάδες και αζώτου από φυσικά και τεχνητά λιπάσματα. Αυτές οι εκπομπές πρέπει να μειωθούν κατά 40% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.προκειμένου να   επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ, αλλά πρόκειται να μειωθούν μόνο κατά 7%, επισημαίνει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ιρλανδία και η Βουλγαρία, οι εκπομπές είναι υψηλότερες από το 2005.

Η πρώην ιρλανδική κυβέρνηση συζήτησε τη σφαγή αγελάδων, ενώ η Δανία φορολογεί τους κτηνοτρόφους.

Ωστόσο, ο επίτροπος Γεωργίας, υποστηρίζει ότι τα εθελοντικά κίνητρα ήταν καλύτερα από τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών. Η δίαιτα των αγελάδων θα μπορούσε να αλλάξει για να μειωθεί η παραγωγή μεθανίου. Είπε επίσης ότι το ζωικό κεφάλαιο σε αγελάδες στην ΕΕ συρρικνώνεται κατά περίπου 1% ετησίως. Το να μειώνεται διαρκώς κατά ένα ποσοστό σε κάθε κράτος μέλος η κτηνοτροφία δεν είναι ο δρόμος για να πάμε μπροστά, σημείωσε.

«Έχουμε επίσης την ευθύνη απέναντι στις τρίτες χώρες, να συνεχίσουμε να τροφοδοτούμε τον κόσμο (…). Δεν βλέπω την αγροτική κοινότητα ως μέρος του προβλήματος αλλά ως μέρος της λύσης», πρόσθεσε, απαντώντας στην ομάδα των Πρασίνων που αντιτίθεται.

Το WWF επέκρινε την Επιτροπή ότι «δεν σκοπεύει να εντείνει τις προσπάθειες για να μειώσει τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η οποία αφορά τη δεδομένη επιδείνωση της ποιότητας του νερού – απειλή για την υγεία μας – που προκαλείται από τη γεωργία και τη ρύπανση από άζωτο». Πρόσθεσε: «Εάν υπάρχουν λιγότερες προϋποθέσεις και περισσότερα κίνητρα στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την τήρηση των περιβαλλοντικών προτύπων, τότε αυτά τα κίνητρα πρέπει να είναι πολύ καλά σχεδιασμένα».