Scope: Υψηλότερες αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ μπορεί να φέρουν υποβαθμίσεις – «Ασφαλής» η Ελλάδα

Καμπανάκι κινδύνου σήμανε ο οίκος αξιολόγησης Scope για την Ευρώπη, καθώς οι νέοι στόχοι για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 3% του ΑΕΠ, θα αύξανε τα ελλείμματα προϋπολογισμού και το χρέος στην ΕΕ αποδυναμώνοντας παράλληλα τα κρατικά πιστωτικά προφίλ.

Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν τα κράτη μέλη περικόψουν άλλες δαπάνες, αυξήσουν τους φόρους ή συμφωνήσουν σε κοινή χρηματοδότηση της άμυνας.

Τι λέει η Scope για την αύξηση των αμυντικών δαπανών

Τα κράτη μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ θα πρέπει να διαθέσουν, κατά μέσο όρο, ένα επιπλέον 0,8% του ΑΕΠ κάθε χρόνο για να ανταποκριθούν στον στόχο της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 3% του ΑΕΠ από τον τρέχοντα στόχο του 2%. Ωστόσο, ο δημοσιονομικός αντίκτυπος σε σχέση με τα έσοδα ποικίλλει ευρέως από χώρα σε χώρα.

Η Ισπανία (A/Σταθερό) αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη δημοσιονομική επίπτωση περίπου 8,8% των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης, ακολουθούμενη από τη Γερμανία (AAA/ Σταθερό) και το Βέλγιο (AA-/Αρνητικό), αμφότερες κοντά στο 7%. Η θέση της Ισπανίας και του Βελγίου αντανακλά τον σχετικά μικρό στρατιωτικό προϋπολογισμό τους, που ανέρχεται σε περίπου 1,3% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, μόλις εξαντληθεί το ταμείο ειδικών αμυντικών δαπανών της Γερμανίας ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το τέλος του 2026, το δημοσιονομικό της κενό θα είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με περίπου 13,8% των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης. Αυτό συγκρίνεται με τον δημοσιονομικό αντίκτυπο της Ιταλίας και της Γαλλίας περίπου 5%.

Σε απόλυτους αριθμούς, το έλλειμμα αμυντικών δαπανών της Γερμανίας θα είναι επίσης το μεγαλύτερο, φθάνοντας περίπου τα 40,6 δισ. δολάρια το 2025 και το 2026, αλλά σχεδόν 83 δισ. δολάρια από το 2027, υπερδιπλάσιο από αυτό της Ιταλίας (35 δισ. δολ.), της Γαλλίας (29 δισ. δολ.) και της Ισπανίας (28,5 δισ. δολ.).

Η επίτευξη του στόχου του 3% θα απαιτούσε περισσότερο από το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού της Γερμανίας να διατεθεί για την άμυνα. Η ουσιαστική μείωση των δαπανών αλλού ή η αύξηση των φόρων φαίνεται εξαιρετικά απίθανη. Ως εκ τούτου, η νέα κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να βασιστεί σε νέα ειδικά κονδύλια, για την έγκριση των οποίων απαιτείται κοινοβουλευτική πλειοψηφία δύο τρίτων.

Δημοσιονομική αποδυνάμωση

Η Γερμανία, ωστόσο, είναι από τα λίγα κράτη μέλη που είναι δημοσιονομικά ικανά να απορροφήσουν το αναμενόμενο σοκ αμυντικών δαπανών, μαζί με κράτη που έχουν ήδη επιτύχει τον προσαρμοσμένο στόχο (Ελλάδα, Πολωνία και Βαλτικές χώρες) ή/και χώρες με δημοσιονομικό χώρο όπως η Πορτογαλία και τα κράτη μέλη με αξιολόγηση AAA.

Αντίθετα, η κάλυψη υψηλότερων αμυντικών δαπανών πιθανότατα θα οδηγήσει σε διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ (ΔΥΕ) για αρκετές χώρες που ήδη δεν μπορούν να μειώσουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα κάτω του 3% τα επόμενα χρόνια.

Η πρόσθετη δημοσιονομική επιβάρυνση θα αυξήσει σημαντικά το εμπόδιο για την εξυγίανση για αρκετές χώρες που ήδη υπόκεινται σε ΔΥΕ, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας (AA-/ Σταθερό), του Βελγίου και της Ιταλίας (BBB+/ Σταθερό). Η δημοσιονομική προσπάθεια, εάν εφαρμοστεί, θα αυξήσει επίσης την πιθανότητα άλλες χώρες να υπάγονται σε ΔΥΕ, όπως η Σλοβενία (A/ Σταθερό) και η Ισπανία.

Η παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ θα μείωνε την πιθανότητα εμφάνισης ΔΥΕ και ενδεχομένως θα μετριάσει το στίγμα μεταξύ ορισμένων συμμετεχόντων στην αγορά, σύμφωνα με τον Scope.

Οι υψηλότερες αμυντικές δαπάνες θα οδηγούσαν σε υψηλότερους δανεισμούς και επιδείνωση της τροχιάς του χρέους προς το ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, και ως εκ τούτου ασθενέστερα κρατικά πιστωτικά προφίλ, εκτός εάν οι κυβερνήσεις μειώσουν τις δαπάνες αλλού ή αυξήσουν τα έσοδα, επαναλαμβάνει ο Scope.

Χρηματοδότηση της άμυνας και της ασφάλειας σε επίπεδο ΕΕ

Δεδομένου του περιορισμένου δημοσιονομικού χώρου μεταξύ πολλών κρατών μελών της ΕΕ και της πρόκλησης της Γερμανίας να αντιμετωπίσει μακράν τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό αντίκτυπο για την επίτευξη ενός αναθεωρημένου στόχου αμυντικών δαπανών από το 2027, η χρηματοδότηση της ασφάλειας, της άμυνας και της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας θα μπορούσε να μετατοπιστεί όλο και περισσότερο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό πιθανότατα θα αφορά είτε την ΕΕ ή/και άλλα υπερεθνικά ιδρύματα με αξιολόγηση ΑΑΑ, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ).

Ο συγκεντρωτισμός της χρηματοδότησης της ΕΕ για την ασφάλεια και την άμυνα θα μπορούσε να προσφέρει πιο βιώσιμη και συντονισμένη χρηματοδότηση στα κράτη μέλη, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες άμυνας και ασφάλειας. Μια τέτοια κίνηση θα σηματοδοτούσε ένα σημαντικό πολιτικό βήμα προς τη βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Επιπλέον, ανάλογα με τον σχεδιασμό του χρηματοπιστωτικού μέσου, θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στη μόνιμη αύξηση της προσφοράς ευρωπαϊκών ασφαλών περιουσιακών στοιχείων, ενισχύοντας τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα σε ολόκληρη την περιοχή.