Ουκρανία: Πόσο πιθανός είναι ένας νέος εφιάλτης στα πυρηνικά εργοστάσιά της;

Η πυρηνική καταστροφή στην Ουκρανία δεν αποτελεί πλέον απλώς ενδεχόμενο, αλλά ζήτημα χρόνου, σύμφωνα με προειδοποιήσεις ειδικών. Η αμέλεια της Ρωσίας και η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αντιδράσει αποφασιστικά φέρνουν τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας στα όρια της καταστροφής.

Μετά από τρία χρόνια πολέμου και συνεχιζόμενες επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι διεθνείς ανησυχίες εντείνονται, ενώ ο κίνδυνος μιας πυρηνικής κρίσης πλησιάζει ολοένα και περισσότερο.

Στο διάστημα αυτό, η αμέλεια της Ρωσίας και η αδύναμη αντίδραση της διεθνούς κοινότητας έφεραν τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας στα πρόθυρα κρίσης, υποστηρίζει ο ιστορικός Σέργι Πλόχι.

Μετά από άλλη ρωσική επίθεση στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ νωρίτερα αυτό το μήνα, εντείνονται οι προειδοποιήσεις ότι μια κρίση σε ένα από τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας γίνεται όλο και πιο πιθανή.

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στις 24 Φεβρουαρίου 2022, σημειώθηκαν εκρήξεις κοντά στο πυρηνικό εργοστάσιο Τσερνόμπιλ στην βόρεια περιοχή του Κιέβου. Νωρίτερα εκείνη την ημέρα, ρωσικές δυνάμεις είχαν εισέλθει από τα σύνορα με τη Λευκορωσία προς τον βορρά. Στήλες ρωσικών στρατιωτικών οχημάτων προχώρησαν προς το Τσερνόμπιλ, το οποίο έπεσε υπό ρωσικό έλεγχο, σύμφωνα με τον Independent.

«Αυτή η απροσεξία και η αδιαφορία για τη ζωή αποδείχθηκε χαρακτηριστικό ολόκληρου του πολέμου», λέει ο Πλόχι, ο οποίος αφηγείται την ιστορία της κατοχής του Τσερνόμπιλ στο βιβλίο του “Chernobyl Roulette” του 2024. «Αυτή είναι ουσιαστικά η μέθοδος με την οποία η Ρωσία διεξάγει τον πόλεμο».

Μετά από άλλη ρωσική επίθεση στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ νωρίτερα αυτό το μήνα, ο Πλόχι προειδοποίησε ότι μια κρίση σε ένα από τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας γίνεται όλο και πιο πιθανή.

Η φωτιά ξέσπασε μετά από επίθεση με drone σε προστατευτικό καταφύγιο γύρω από το κατεστραμμένο πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνόμπιλ. Η Μόσχα αρνήθηκε ότι είχε επιτεθεί στον χώρο, υποστηρίζοντας ότι ο στρατός της δεν επιτίθεται σε πυρηνικές υποδομές. Αλλά καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, πλησιάζουμε σε πυρηνική καταστροφή, σύμφωνα με τον Πλόχι.

«Πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σε μια πιθανή καταστροφή καθώς οι επιθέσεις συνεχίζονται στο Τσερνόμπιλ, και ο πόλεμος συνεχίζεται κοντά στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια», λέει.

Το πυρηνικό εργοστάσιο Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, βρίσκεται υπό κατοχή των ρωσικών δυνάμεων από τον Μάρτιο του 2022. Ο Πλόχι εξηγεί τη χρήση του ως ασπίδα για τις ρωσικές δυνάμεις από την οποία μπορούν να επιτίθενται στην κοντινή πόλη Ζαπορίζια, γνωρίζοντας ότι η Ουκρανία δεν θα ρίσκαρε σημαντικές αντεπίθεσεις κοντά στο εργοστάσιο.

Συμφωνία κατάπαυσης πυρός στην Ουκρανία

Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ πιέζει για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και υπονοεί ότι το Κίεβο θα πρέπει να αποδεχτεί ορισμένους όρους της Ρωσίας, η συζήτηση για το αν η Ουκρανία πρέπει να παραχωρήσει έδαφος στη Μόσχα, περιλαμβανομένου του πυρηνικού εργοστασίου Ζαπορίζια, συνεχίζεται.

Για τον Πλόχι, μια συμφωνία που θα περιλάμβανε τον ρωσικό έλεγχο του εργοστασίου δεν θα οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη. Η Ρωσία θα παραμείνει πολύ κοντά σε σημαντικές πόλεις της Ουκρανίας – περιλαμβανομένης της πόλης Ζαπορίζια – και το Κίεβο θα επιδιώξει να απομακρύνει τους Ρώσους περισσότερο.

Αλλά δεν πιστεύει ότι οι Ουκρανικές δυνάμεις πρέπει να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική βία για να απομακρύνουν τους Ρώσους από το εργοστάσιο. «Σε καμία περίπτωση [δεν πρέπει] να γίνει άμεση επίθεση στο εργοστάσιο, γιατί τότε παίζουμε ρωσική ρουλέτα. Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο τρόπος που πρέπει να προχωρήσουμε», λέει.

Η κατοχή του Τσερνόμπιλ το 2022 θα πρέπει να χρησιμεύσει ως πρότυπο, με τις Ουκρανικές δυνάμεις να περικυκλώνουν τον χώρο, απειλώντας τις γραμμές τροφοδοσίας και επικοινωνίας μέχρι να μην έχουν οι Ρώσοι άλλη επιλογή από το να αποχωρήσουν, λέει.

Οι δυτικές χώρες, κατά την άποψη του Πλόχι, δεν έχουν αντιδράσει αποτελεσματικά στη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά της Ρωσίας γύρω από πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ουσιαστική δράση είναι απαραίτητη για την αποτροπή καταστροφής, εξηγεί, επειδή «για να έχουμε ένα μεγάλο ατύχημα, δεν χρειάζεται καν να χτυπήσουμε μια πυρηνική εγκατάσταση».

«Είναι θέμα χρόνου»

«Είναι θέμα χρόνου [μέχρι την πυρηνική καταστροφή] αν δεν υπάρξει αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα. Αν δεν υπάρξει συγκροτημένη αντίδραση από τον κόσμο ως σύνολο, τότε θα υπάρξει κλιμάκωση. Είναι πολύ απλό. Καμία αντίδραση, τότε γίνεται αποδεκτό, τότε αυτό είναι ο κανόνας.

«Ουσιαστικά λέμε OK στην πιθανή πυρηνική καταστροφή – αν όχι πυρηνικό πόλεμο».

Η κατοχή του Τσερνόμπιλ το 2022, η οποία διήρκεσε πέντε εβδομάδες μέχρι τη Ρωσία να αποσυρθεί από την περιοχή του Κιέβου για να επικεντρωθεί στις επιχειρήσεις της στην ανατολή, «έπρεπε να είχε, αλλά δεν είχε» λειτουργήσει ως προειδοποίηση για την προθυμία της Ρωσίας να παίξει επικίνδυνα γύρω από πυρηνικές εγκαταστάσεις, προσθέτει.

Ο Πλόχι πιστεύει ότι οι κυρώσεις στη Ροσατόμ – τη ρωσική ενεργειακή εταιρεία του κράτους που έχει εμπλακεί στην κατοχή του πυρηνικού εργοστασίου Ζαπορίζια και ο διευθυντής της είπε την περασμένη Τετάρτη ότι το εργοστάσιο μπορεί να παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα στην κατεχόμενη από τη Ρωσία Κριμαία – θα πρέπει να «εξεταστούν πολύ σοβαρά».

Η Μόσχα πρέπει να δει «ένα πολύ ισχυρό μήνυμα από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα… ότι αυτό είναι απαράδεκτο».

Χρειάζεται μια νέα διεθνής σύμβαση, υποστηρίζει ο Πλόχι, στην οποία ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας – ή άλλος οργανισμός – θα έχει την εξουσιοδότηση να προστατεύει πυρηνικές εγκαταστάσεις κατά τη διάρκεια πολέμου.