Αγρότες: «Ο ελέφαντας παραμένει στο δωμάτιο» – ΚΑΠ χωρίς κονδύλια δε γίνεται

Σαφείς και συγκεκριμένες προτάσεις για την κατανομή πόρων στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) απαιτούν οι ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις και οι αγρότες. Την ίδια στιγμή κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι το φιλόδοξο «όραμα» για τη γεωργία που ανακοίνωσε η Κομισιόν, αφήνει εκτός εξίσωσης τα κονδύλια που θα κατευθυνθούν σε αυτήν, απειλώντας τόσο τα προς το ζην των πάνω των 9 εκατ. αγροτών σε όλη την Ευρώπη όσο και τη μακροπρόθεσμη επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ.

Το «όραμα» για τη γεωργία και τα τρόφιμα που ανακοίνωσε η Κομισιόν έφερε στο προσκήνιο τις αδυναμίες και τις παραλείψεις στην εφαρμογή της τρέχουσας ΚΑΠ 2023 – 2027, με τους αξιωματούχους της ΕΕ να δεσμεύονται ότι η μελλοντική ΚΑΠ μετά το 2027 θα είναι απλούστερη και πιο στοχευμένη, με μεγαλύτερη στήριξη προς τους αγρότες, που πραγματικά παράγουν, στους νέους αγρότες και σε αυτούς που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.

«Είναι αδύνατο να αγνοηθεί η συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ)», επισημαίνουν οι Copa – Cogeca

Έτσι, αν και, το «όραμα» της Επιτροπής για τη γεωργία και τα τρόφιμα, επιδιώκει την επανασύνδεση με τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στον πρωτογενή τομέα, παρόλα αυτά φούντωσε τις συζητήσεις και τις αντιδράσεις ευρωπαϊκών αγροτικών οργανώσεων, οι οποίες προειδοποιούν ότι δεν μπορεί η Επιτροπή να αγνοήσει τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ.

Εκτός εξίσωσης η χρηματοδότηση

Χαρακτηριστική είναι η παρέμβαση των ευρωπαϊκών συνεταιριστικών οργανώσεων Copa – Cogeca, οι οποίες αν και αναγνωρίζουν ότι «αυτός ο οδικός χάρτης αντιπροσωπεύει μια ρεαλιστική επανεκκίνηση που βασίζεται σε σχετικές αναλύσεις και τεκμηριωμένες παρατηρήσεις και προτείνει έναν φιλόδοξο κατάλογο μελλοντικών τομέων εργασίας», παρόλα αυτά «δεν αντιμετωπίζει τον ελέφαντα στο δωμάτιο: τον μελλοντικό προϋπολογισμό της ΚΑΠ και τους πόρους που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση αυτής της δέσμης μέτρων».

«Είναι αδύνατο να αγνοηθεί η συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ)», επισημαίνουν οι Copa – Cogeca, τονίζοντας ότι οι αναφορές για την χρηματοδότηση της νέας ΚΑΠ «απλώς απουσιάζουν από την τελική έκδοση της ανακοίνωσης».

Ξεκαθαρίζουν δε ότι οι φιλοδοξίες και οι προτάσεις θα έχουν μικρή αξία χωρίς μια ισχυρή ΚΑΠ: «Μια ΚΑΠ που θα στηρίζει τους ενεργούς αγρότεςς – ανεξαρτήτως μεγέθους – και θα υποστηρίζεται από αυξημένο προϋπολογισμό στο ΠΔΠ μετά το 2027. Αυτός ο προϋπολογισμός πρέπει να περιλαμβάνει αυτόματες διορθώσεις για τον πληθωρισμό και τις αυξανόμενες ευθύνες που αναλογούν στη γεωργία. Χωρίς αυτό, οι αγροτικές κοινότητες της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις και το όραμα για το μέλλον του τομέα κινδυνεύει να μετατραπεί σε κενή υπόσχεση».

Παρά την κριτική για την έλλειψη αναφοράς στα κονδύλια που θα κατευθυνθούν στη γεωργία, οι Copa – Cogeca, εκτιμά ότι για την τρέχουσα κατάσταση «η Επιτροπή φαίνεται να έχει ανακτήσει τον προσανατολισμό της στη γεωργική πολιτική και να μιλάει πλέον μια διαφορετική γλώσσα. Η σημασία της γεωργίας – ο ρόλος και τα τρωτά σημεία της – στο σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο αναγνωρίζεται πλέον πλήρως».

Στα θετικά προσμετρά την αναγνώριση των αγροτών ως επιχειρηματίες και καινοτόμοι που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη στήριξη της βιοοικονομίας. «Η Επιτροπή διέγνωσε επίσης σωστά τις δημογραφικές και οικονομικές αδυναμίες του τομέα, επαναφέροντας στο προσκήνιο τα ζητήματα του γεωργικού εισοδήματος, της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της συνεργασίας και της ανανέωσης των γενεών», επισημαίνουν.

Μάλιστα, εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την αυστηρότερη ευθυγράμμιση των προτύπων παραγωγής για τα εισαγόμενα αγαθά, ιδίως όσον αφορά τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και την καλή διαβίωση των ζώων.

Μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα για τα 9 εκατομμύρια αγρότες

Παρέμβαση 28 ευρωπαϊκών οργανώσεων

Την έντονη ανησυχία τους για την πιθανή ανακατανομή των δαπανών της ΕΕ στο πλαίσιο ενός ενιαίου ταμείου, εξέφρασαν πριν λίγες ημέρες 28 ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις, οι οποίες σε κοινή τους ανακοίνωση, τονίζουν ότι «εάν ακολουθηθεί, θα μετασχηματίσει πλήρως τη δομή και τη διακυβέρνηση του επόμενου ΠΔΠ και της ΚΑΠ».

Προειδοποιούν δε, ότι η μείωση της χρηματοδότησης θα οδηγούσε σε καταστροφικές συνέπειες για τον αγροτικό τομέα της ΕΕ, σε μεγαλύτερη πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα για τα 9 εκατομμύρια αγρότες και θα έθετε σε κίνδυνο τη σταθερότητα και τις επιδόσεις της αγροδιατροφικής αλυσίδας της ΕΕ, αυξάνοντας τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και οδηγώντας στον κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς.

«Ένας αυξημένος και εξειδικευμένος προϋπολογισμός της ΚΑΠ παραμένει θεμελιώδης για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, της επισιτιστικής ασφάλειας, της ισορροπημένης βιωσιμότητας, για την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς εισοδήματος για τους αγρότες και για τη διασφάλιση της σταθερότητας και των οικονομικών επιδόσεων του αγροδιατροφικού τομέα της ΕΕ», επισημαίνουν οι 28 οργανώσεις.

Μέσα στο 2025, η Επιτροπή θα προτείνει μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων απλούστευσης για το ισχύον αγροτικό νομοθετικό πλαίσιο, μαζί με μια ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ για τη γεωργία με σκοπό να στηρίξει τη μετάβαση σε μια ψηφιακά συμβατή γεωργία

Τι περιλαμβάνει το «όραμα» για τη γεωργία

Το «όραμα» της Επιτροπής για τη γεωργία και τα τρόφιμα, το οποίο περιγράφεται σε 20 σελίδες, σύμφωνα με τις πρώτες ανακοινώσεις, φιλοδοξεί να θέσει τις βάσεις για «ένα ελκυστικό, ανταγωνιστικό, ανθεκτικό, στραμμένο στο μέλλον, και δίκαιο αγροδιατροφικό σύστημα για τη σημερινή και τις μελλοντικές γενιές αγροτών και επιχειρήσεων αγροδιατροφικών προϊόντων».

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η περαιτέρω απλούστευση των πολιτικών και η μεγαλύτερη διείσδυση της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης αποτελούν προαπαιτούμενα για όλες τις δράσεις που περιγράφονται στο «όραμα».

Μέσα στο 2025, η Επιτροπή θα προτείνει μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων απλούστευσης για το ισχύον αγροτικό νομοθετικό πλαίσιο, μαζί με μια ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ για τη γεωργία με σκοπό να στηρίξει τη μετάβαση σε μια ψηφιακά συμβατή γεωργία.

Πάντως οι τέσσερις πτυχές, στις οποίες στοχεύει το «όραμα» είναι η γεωργία να γίνει ελκυστική, ανταγωνιστική και ανθεκτική, με δίκαιες συνθήκες διαβίωσης στις αγροτικές περιοχές.

Ειδικότερα, στην πρώτη προτεραιότητα αναφέρεται ότι η γεωργία πρέπει να έχει την αναγκαία σταθερότητα ώστε να προσελκύει νέους ανθρώπους να εισέλθουν στο επάγγελμα, π.χ. προσφέροντας δίκαια εισοδήματα και καλύτερα στοχευμένη δημόσια στήριξη. Επίσης, να υποστηριχθούν ενεργά για να αντλήσουν τα οφέλη από την καινοτομία και τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα, όπως τα πιστωτικά μόρια άνθρακα και τα πιστωτικά μόρια για τη φύση, ως συμπληρωματικές πηγές εισοδήματος.

Μάλιστα, η Επιτροπή δεσμεύεται ότι οι αγρότες δεν θα αναγκάζονται να πωλούν συστηματικά τα προϊόντα τους κάτω από το κόστος παραγωγής και θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα γι’ αυτό, μεταξύ άλλων αναθεωρώντας την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Επίσης, η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια στρατηγική για την ανανέωση των γενεών το 2025, με συστάσεις όσον αφορά με τα μέτρα που απαιτούνται τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό/περιφερειακό επίπεδο για την αντιμετώπιση των εμποδίων στην είσοδο νέων και νεοεισερχόμενων ανθρώπων στο επάγγελμα.

Τα εισαγόμενα προϊόντα

Ταυτόχρονα, βασικός άξονας αποτελεί η ΕΕ θα συνεχίσει να δίνει προτεραιότητα στην επισιτιστική ασφάλεια και κυριαρχία με διάφορους τρόπους. Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες θα χρησιμοποιηθούν στο έπακρο, προστατεύοντας παράλληλα τα συμφέροντα των ευρωπαίων αγροτών.

Σύμφωνα με την Επιτροπή «το  Όραμα ανταποκρίνεται επίσης στα αιτήματα των αγροτών, των πολιτών, και της κοινωνίας γενικότερα για καλύτερη ευθυγράμμιση των προτύπων παραγωγής για τα εισαγόμενα προϊόντα, ώστε τα φιλόδοξα πρότυπα της ΕΕ να μη μετατρέπονται σε ανταγωνιστικό μειονέκτημα».

Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα αρχίσει να λαμβάνει μέτρα το 2025 για να εξασφαλίσει μεγαλύτερη συνοχή στα πρότυπα σχετικά με τα επικίνδυνα φυτοφάρμακα που απαγορεύονται στην ΕΕ και την καλή μεταχείριση των ζώων.

Επιπλέον, η αυστηρή επιβολή και οι έλεγχοι των προτύπων ασφάλειας των τροφίμων παραμένουν αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Η Επιτροπή θα εστιάσει ακόμα περισσότερο στο ζωικό κεφάλαιο, ώστε να προστατεύσει το μέλλον του τομέα μακροπρόθεσμα.

Δράση για το κλίμα

Στοχεύοντας σε έναν τομέα ανθεκτικό στις μελλοντικές εξελίξεις, αναφέρεται ότι «ο γεωργικός τομέας της Ευρώπης έχει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα».

Μάλιστα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να συνδυαστεί η δράση για το κλίμα με την επισιτιστική ασφάλεια και τις ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, σημειώνεται ότι οι αγρότες θα πρέπει να ανταμείβονται όταν υιοθετούν φιλικές για τη φύση πρακτικές.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξετάσει με προσοχή το ενδεχόμενο περαιτέρω απαγόρευσης της χρήσης φυτοφαρμάκων εάν δεν υπάρξουν εναλλακτικές λύσεις σε εύλογο χρονικό διάστημα και θα εξορθολογίσει την πρόσβαση στα βιοφυτοφάρμακα στην αγορά της ΕΕ.

Δίκαιες συνθήκες διαβίωσης

Επίσης, η Επιτροπή θα υποβάλει ένα επικαιροποιημένο αγροτικό σχέδιο δράσης ώστε οι αγροτικές περιοχές να παραμείνουν ζωντανές, λειτουργικές και άρρηκτα συνδεδεμένες με την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά της ΕΕ.

Επίσης, θα δρομολογηθεί ένας ετήσιος διάλογος για τα τρόφιμα με ευρύ φάσμα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των γεωργών, της βιομηχανίας και των δημόσιων αρχών, ώστε να βρεθούν λύσεις σε ζητήματα όπως η οικονομική προσιτότητα των τροφίμων και η καινοτομία.

Επίσης, στο μέλλον, η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων και της ανταπόκρισης στις ανησυχίες της κοινωνίας σχετικά με την καλή μεταχείριση των ζώων.