Γάλλιο: Η κίνηση ματ της Ελλάδας στην παγκόσμια σκακιέρα – Τα μεγέθη και οι παίκτες

Δύο νούμερα, που περιγράφουν δύο όχι πολύ γνωστά στοιχεία, βρίσκονται αυτήν τη στιγμή πολύ ψηλά στην ατζέντα του παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, που κλιμακώνεται, με τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη μία, και την Κίνα από την άλλη να προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν την ανάγκη για σπάνιες γαίες: το στοιχεία 31 και το στοιχεία 32 στον περιοδικό πίνακα.

Το γάλλιο και το γερμάνιο δεν από τα πιο γνωστά ονόματα. Για την ακρίβεια έχουν αρχίσει να ακούγονται τελευταία, ενώ στη χώρα μας κυρίως το πρώτο αναδείχθηκε με τη μεγάλη επένδυση που ανακοίνωσε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, της Metlen Energy & Metals.

Τα δύο αυτά στοιχεία βρίσκονται σε προϊόντα που είναι απαραίτητα για τη σύγχρονη ζωή—και μια κοινωνία χωρίς ορυκτά καύσιμα. Με τις εντυπωσιακές του ιδιότητες, το γάλλιο χρησιμοποιείται σε τσιπ ημιαγωγών που μπαίνουν σε όλα, από κινητά τηλέφωνα έως μετατροπείς ισχύος σε ηλεκτρικά οχήματα έως οθόνες φωτισμού LED. Το μέταλλο χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή μαγνητών σπάνιων γαιών για ηλεκτρικά οχήματα και ανεμογεννήτριες, σε ηλιακά κύτταρα λεπτής μεμβράνης και μερικές φορές σε εμπορικά δημοφιλή ηλιακά φωτοβολταϊκά κύτταρα πυριτίου, όπου μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της απόδοσης και στην παράταση της διάρκειας ζωής.

Καθώς η τόνοι με το Πεκίνο έχουν ανέβει, αρκετές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ και τον Καναδά εξετάζουν το ενδεχόμενο να επεκτείνουν την παραγωγή των σπάνιων μετάλλων για να καλύψουν τη ζήτηση των ΗΠΑ. Ενώ οι Καναδοί παραγωγοί κρίσιμων ορυκτών μπορεί να παρασυρθούν σε μια νέα γεωπολιτική σύγκρουση εάν ο Τραμπ ανταποκριθεί στην απειλή του να επιβάλει δασμούς , οι Αμερικανοί παραγωγοί μετάλλων θα μπορούσαν να δουν υποστήριξη από τη νέα κυβέρνηση, η οποία ζήτησε να δοθεί προτεραιότητα στην ομοσπονδιακή χρηματοδότηση για έργα ζωτικής σημασίας ορυκτών σε εκτελεστικό διάταγμα της Πρώτης Ημέρας. Πέρα από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, παρατηρητές του κλάδου λένε ότι η απαγόρευση των εξαγωγών της Κίνας τροφοδοτεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον για να γίνουν οι κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών πιο ποικίλες, έτσι ώστε καμία χώρα να μην έχει ασφυξία σε υλικά ζωτικής σημασίας για ένα μέλλον υψηλής τεχνολογίας, καθαρής ενέργειας.

«Αυτός ο τελευταίος γύρος απαγορεύσεων εξαγωγών βάζει πολύ άνεμο στις προσπάθειες της αλυσίδας εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά παγκοσμίως», είπε στο Grist, ο Seaver Wang από το Breakthrough Institute, ένα ερευνητικό κέντρο που επικεντρώνεται σε τεχνολογικές λύσεις σε περιβαλλοντικά προβλήματα.

Οι επιπτώσεις στην Ευρώπη από τον περιορισμό των εξαγωγών της Κίνας

Το γερμάνιο

Το γερμάνιο, εν τω μεταξύ, χρησιμοποιείται για τη διάθλαση του φωτός μέσα στα καλώδια οπτικών ινών. Εκτός από τη συμβολή στη διαμόρφωση της ραχοκοκαλιάς του Διαδικτύου , οι εξαιρετικές ιδιότητες σκέδασης φωτός του μετάλλου το καθιστούν χρήσιμο για φακούς υπερύθρων, τσιπ ημιαγωγών και ηλιακές κυψέλες υψηλής απόδοσης που χρησιμοποιούνται από δορυφόρους.

Δεν υπάρχουν πολλά υποκατάστατα για αυτά τα δύο στοιχεία. Ορισμένοι ημιαγωγοί με βάση το πυρίτιο δεν διαθέτουν γάλλιο και τα εξειδικευμένα γυαλιά μπορούν να αντικαταστήσουν το γερμάνιο σε ορισμένες τεχνολογίες υπερύθρων. Τα ηλιακά κύτταρα είναι συχνά ενισχυμένα με βόριο αντί για γάλλιο. Αλλά αυτά τα δύο μέταλλα έχουν συγκεκριμένες ιδιότητες που συχνά τα καθιστούν το ιδανικό υλικό. Όσον αφορά την καθαρή ενέργεια, αναλυτές εκτιμούν ότι  δεν υπάρχουν υποκατάστατα «στο φάσμα της απόδοσης των υλικών και του κόστους αντιστάθμισης» που προσφέρει το γάλλιο.

Η αγορά και για τα δύο μέταλλα είναι μικρή — και κυριαρχείται από την Κίνα. Το 2022, ο κόσμος παρήγαγε περίπου 640 τόνους γαλλίου χαμηλής καθαρότητας και λίγο περισσότερους από 200 τόνους γερμανίου, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ . Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα αντιπροσωπεύει σχεδόν το σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής γαλλίου χαμηλής καθαρότητας και περισσότερο από το ήμισυ του εξευγενισμένου γερμανίου.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι και τα δύο μέταλλα είναι υποπροϊόντα άλλων βιομηχανιών. Το γάλλιο εξάγεται συνήθως από μεταλλεύματα βωξίτη καθώς υποβάλλονται σε επεξεργασία για την παραγωγή οξειδίου του αλουμινίου, ενώ οι μεταλλωρύχοι ψευδαργύρου μερικές φορές συμπιέζουν το γερμάνιο από τα απόβλητα που παράγονται κατά τη διύλιση. Η Κίνα είναι επίσης κορυφαίος παραγωγός αυτών των κοινών μετάλλων – και η κυβέρνησή της έχει θέσει ως προτεραιότητα τη συνεξαγωγή γαλλίου και γερμανίου.

Τα μεγέθη της αγοράς

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Fact.MR τα παγκόσμια έσοδα από τις πωλήσεις γαλλίου προβλέπεται να αυξηθούν από 2,45 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 σε 21,53 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος του 2034. Η αγορά προβλέπεται να επεκταθεί σε ένα αξιοσημείωτο 24,3% με CAGR από το 2024 έως το 2034.

Η ιστορία του

Το γάλλιο ανακαλύφθηκε το 1875 από τον Γάλλο χημικό Πολ-Εμίλ (Φρανσουά) Λεκόκ ντε Μπουαμποντράν με φασματοσκοπική μελέτη και πήρε το όνομά του από την Gallia, παλιά λατινική ονομασία της Γαλλίας. Ανεπιβεβαίωτες φήμες εκείνης της εποχής λένε ότι το όνομα γάλλιο μπορεί να προέρχεται από το όνομά του “Λε Κοκ” (Le Coq) που στα λατινικά (γκάλιουμ) σημαίνει πετεινός, αρσενική γαλοπούλα, γάλος. Στην ελληνική γλώσσα η ονομασία “Γάλλιον” όπως αποδόθηκε το “Γκάλιουμ”, ή “Γκάλιαμ”, αναφέρεται από το 1885 από τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Αναστάσιο Δαμβέργη (1857-1920).

Το μεγαλύτερο μέρος του μετάλλου παράγεται σήμερα ως παραπροϊόν κατά την επεξεργασία της αλουμίνας που προέρχεται από τον βωξίτη. Μικρό ποσοστό παράγεται από την επεξεργασία των καταλοίπων της εξαγωγής ψευδαργύρου από τον σφαλερίτη αλλά και από την ιπτάμενη τέφρα.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Οι εγκαταστάσεις «Αλουμίνιον της Ελλάδος» της Metlen γίνεται πρωτοπόρος στον αγώνα απεξάρτησης της Ευρώπης από το κινεζικό γάλλιο, με την παραγωγή του να αναμένεται να φτάσει τους 50 τόνους, αριθμός που θα προμηθεύει όλη την Ευρώπη και θα της επιτρέπει να είναι αυτάρκης σε μια κρίσιμη πρώτη ύλη με ποικίλες χρήσεις, από τις τηλεπικοινωνίες, στα φωτοβολταϊκά και τους ημιαγωγούς.

Σύμφωνα με διοικητικά στελέχη της εταιρείας, οι εγκαταστάσεις στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας αποτελούν μια πρότυπη περίπτωση για την Ευρώπη, στην οποία με αλουμίνα, αλουμίνιο, βωξίτη και ενεργειακό κέντρο σε μία εγκατάσταση.

Η κρισιμότητα αυτής της επένδυσης αναδεικνύεται και απο το γεγονός ότι ήδη μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού από Ευρώπη, Αμερική και Καναδά, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την πρώτη ύλη που θα παράγει το εργοστάσιο της Metlen, δεδομένου και ότι η συντριπτική πλειοψηφία του γαλλίου παράγεται στην Κίνα. Αξίζει να σημειωθεί πως η παγκόσμια παραγωγή γαλλίου ανέρχεται στους 750 τόνους ετησίως, κάτι που καθιστά την ποσότητα που παράγει η Metlen, κρίσιμης σημασίας. Το γάλλιο που θα παράγει η Metlen θα είναι καθαρότητας 99,99%.

Οι επόμενες κινήσεις της Metlen

Την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος και CEO της METLEN Energy & Metals, Ευάγγελος Μυτιληναίος, παρουσίασε στους αναλυτές τα αποτελέσματα του ομίλου για το 2024, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο γάλλιο. Ο κ. Μυτιληναίος σημείωσε πως πρόκειται για μία «χρυσή επένδυση»,  με τεράστια margins.

Τόνισε ωστόσο, ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τη συμπεριφορά της Κίναw. «Όταν δραστηριοποιείσαι στις σπάνιες γαίες, θα πρέπει να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός στο θέμα κόστους, καθώς η αγορά ελέγχεται από λίγους παίκτες παγκοσμίως, που μπορούν να καθορίζουν τις τιμές».

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι τα κόστη πρέπει να κρατηθούν χαμηλά, ώστε να μπορούν να αντιμετωπιστούν, οι όποιες δυσκολίες έρθουν, τονίζοντας ότι «αν οι τιμές μείνουν εκεί που είναι, το γάλλιο θα είναι μία από τις καλύτερες business της εταιρείας μας»

Το εύσημα από τους… Γερμανούς

Πρόσφατα η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt σε εκτενές της άρθρο, έγραψε χαρακτηριστικά: «Η ελληνική εταιρεία Metlen Energy & Metals SA επενδύει 295,5 εκατ. ευρώ στην πρώτη γραμμή παραγωγής γαλλίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την εταιρεία, η παραγωγή έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2027 και να αντικαταστήσει πλήρως τις εισαγωγές γαλλίου στην Ευρώπη από το 2028».

Στις ακτές της Βοιωτίας, η Metlen λειτουργεί ορυχεία βωξίτη και μονάδα παραγωγής αλουμινίου. «Η εισηγμένη οικογενειακή επιχείρηση είναι ο μόνος παραγωγός βωξίτη, αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρώπη που είναι εμπλέκεται σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού. Αυτό καθιστά το Metlen ιδανική για την παραγωγή γαλλίου, ειδικά επειδή ο βωξίτης που εξορύσσεται στη Βοιωτία είναι σχετικά πλούσιος σε γάλλιο», γράφει η γερμανική εφημερίδα.