Ελληνικά νοικοκυριά: Πόσα δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες

Πέντε φορές υψηλότερη είναι η κοινωνική και υλική υστέρηση για τα ελληνικά νοικοκυριά σε σχέση με τα αντίστοιχα νοικοκυριά των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 40% των ελληνικών νοικοκυριών με εξαρτώμενα παιδιά και το 36% χωρίς εξαρτώμενα τέκνα τα βγάζουν πέρα με πολύ μεγάλη δυσκολία. Το αντίστοιχο ποσοστό στη Ευρώπη είναι 7,7% με εξαρτώμενα παιδιά και 6,1% χωρίς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η έκθεση για την οικονομία του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ του 2024 η απόκλιση είναι ενδεικτική της ελληνικής πραγματικότητας και της υστέρησης κάλυψης βασικών αναγκών των νοικοκυριών.

Ωστόσο, η έκθεση καταδεικνύει ένα ακόμη στοιχείο που καταγράφει τη δυσκολία ενός σημαντικού ποσοστού των νοικοκυριών στην Ελλάδα να καλύψει βασικές και πάγιες ανάγκες για μια αξιοπρεπή διαβίωση.

Πρόκειται για την πλήρη αδυναμία τους να χρηματοδοτήσουν μια έκτακτη δαπάνη. Ένα σημαντικό ποσοστό των νοικοκυριών στην Ελλάδα δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν σε μηνιαίες έκτακτες δαπάνες που ισοδυναμούν, σύμφωνα με τη μεθοδολογία της Eurostat, στο μηνιαίο εισόδημα των ατόμων που ζουν στο όριο της φτώχειας.

Όμως υπάρχει και μια άλλη ένδειξη η οποία παρέχει μια συμπληρωματική εικόνα όσον αφορά την οικονομική στενότητα, τον κίνδυνο κοινωνικής περιθωριοποίησης και την υποβάθμιση της ποιότητας της καθημερινής ζωής των νοικοκυριών.

Στη χώρα μας το 2020, το 47,2% των νοικοκυριών χωρίς εξαρτώμενα παιδιά και το 54,6% των νοικοκυριών με εξαρτώμενα παιδιά, δήλωσε την αδυναμία του να αντεπεξέλθει σε μια έκτακτη δαπάνη. Τα αντίστοιχα ποσοστά  της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετά πιο χαμηλά στο 31,1% και 34%.

Παρότι στο ενδιάμεσο τα ποσοστά αυτά βελτιωθήκαν εξακολουθούν να είναι σε υψηλά επίπεδα. Έτσι πάνω από τέσσερα στα δέκα νοικοκυριά – το 2023 – στην χώρα μας (χωρίς ή με εξαρτώμενα παιδιά) δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν σε μια έκτακτη δαπάνη.

Ως έκτακτη δαπάνη θεωρείται η αντικατάσταση μια οικιακής συσκευής, η επισκευή μιας έκτακτης βλάβης στο σπίτι, η κάλυψη των ιατρικών εξόδων ενός έκτακτου προβλήματος υγείας κ.α.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως το μηνιαίο εισόδημα των ατόμων στο όριο της φτώχειας, διαφέρει από χώρα σε χώρα, καθώς ορίζεται ως το 60% του διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών μιας χώρας.

Σοβαρή υλική υστέρηση

Στην Ελλάδα το 2023 παρατηρείται σημαντική σύγκλιση μεταξύ των ποσοστών δύο ηλικιακών ομάδων, που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο υλικής και κοινωνικής υστέρησης. Το πρόβλημα αυτό αντιμετώπισε το 14,7% των νέων ηλικίας 18-24 ετών και το 13% των ατόμων άνω των 55 ετών.

Το ποσοστό σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης είναι ένας δείκτης που δείχνει την αναγκαστική έλλειψη αναγκαίων και επιθυμητών ειδών για μια αξιοπρεπή ζωή. Ορίζεται ως το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει αναγκαστική έλλειψη τουλάχιστον σε επτά  από τα 13 είδη στέρησης (6 σχετίζονται με το άτομο και 7 σχετίζονται με το νοικοκυριό). Κατάλογος στοιχείων σε επίπεδο νοικοκυριού: