Super αθλητικά παπούτσια: Για πόσο αξίζουν τα λεφτά τους ;

Το σύγχρονο ανταγωνιστικό τρέξιμο εισήλθε σε μια νέα εποχή το 2016, όταν η Nike άρχισε να διανέμει ένα πρωτότυπο προπονητή σε επίλεκτους δρομείς. Τα νέα παπούτσια σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να μοιάζουν με το κορυφαίο διαθέσιμο στο κοινό μοντέλο της Nike, το Zoom Streak 6, αλλά οι σόλες διέθεταν ένα επαναστατικό νέο σχέδιο.

Οι αθλητές που φορούσαν τα πρωτότυπα παπούτσια πήραν και τα τρία μετάλλια στον ολυμπιακό μαραθώνιο ανδρών στο Ρίο ντε Τζανέιρο εκείνη τη χρονιά.

Οι κανονικοί δρομείς μπόρεσαν να τα αποκτήσουν το 2017, όταν η εταιρεία παρουσίασε το Zoom Vaporfly 4% (το νούμερο αναφέρεται σε κέρδη απόδοσης που μετρήθηκαν σε εργαστηριακές δοκιμές), το πρώτο πραγματικό σούπερ παπούτσι.

«Τα περισσότερα σούπερ παπούτσια ακολουθούν το ίδιο μοτίβο», εξηγεί ο Jens Jakob Andersen, ιδρυτής του RunRepeat.com, ενός ιστότοπου που δοκιμάζει στο δρόμο αθλητικά παπούτσια και τα αναλύει για να αποκαλύψει τα μυστικά τους. Συνήθως έχουν καμπυλωτές σόλες κατασκευασμένες από μια άκαμπτη πλάκα άνθρακα που βρίσκεται ανάμεσα σε στρώματα ειδικά σχεδιασμένου ελατηριωτού αφρού. Το αποτέλεσμα είναι συχνά πολύ παχύ – έως και 40 χιλιοστά ύψος στη φτέρνα, το μέγιστο επιτρεπόμενο για ανταγωνιστικούς αγώνες (τα κανονικά αθλητικά παπούτσια έχουν συνήθως ύψος περίπου 25-35 χιλιοστά).
Αυτά τα χαρακτηριστικά διευκολύνουν το τρέξιμο.

Εργαστηριακές δοκιμές έχουν δείξει ότι οι δρομείς αναψυχής χρησιμοποιούν λιγότερο οξυγόνο και αναφέρουν ότι αισθάνονται λιγότερο κουρασμένοι ενώ τρέχουν με premium αθλητικά παπούτσια σε σύγκριση με τα κανονικά. Οι σόλες με πλατφόρμες ενθαρρύνουν ένα ελαφρώς μακρύτερο βήμα, πράγμα που σημαίνει λιγότερα βήματα ανά χιλιόμετρο. Και η μαλακή βάση, η οποία απορροφά τις κρούσεις πριν αναπηδήσει ξανά, διευκολύνει την καταπόνηση των μυών των ποδιών. Μειώνοντας την ενέργεια που απαιτείται για τη διατήρηση του κανονικού ρυθμού, τα σούπερ παπούτσια επιτρέπουν στους δρομείς να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να πάνε πιο γρήγορα.

Τεχνολογία και επιδίσεις

Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Από τους 50 ταχύτερους χρόνους μαραθωνίου των ανδρών μόνο εννέα είναι προγενέστεροι του 2017- ο αριθμός για τις γυναίκες είναι μόλις τρεις. Στα οκτώ χρόνια από το λανσάρισμα του Nike Vaporfly, περισσότεροι από τρεις φορές περισσότεροι μαραθωνοδρόμοι ολοκληρώσαν σε λιγότερο από δύο ώρες και πέντε λεπτά από ό,τι τα οκτώ προηγούμενα χρόνια.

Πριν από τα σούπερ παπούτσια, μόνο 26 γυναικείοι αγώνες είχαν διεξαχθεί σε λιγότερο από 2:20. Μόνο το 2024 υπήρξαν 35. Μελέτες εκτιμούν ότι τα υψηλής τεχνολογίας αθλητικά παπούτσια έχουν μειώσει κατά ένα έως τέσσερα λεπτά τους χρόνους της ελίτ στον μαραθώνιο.

Οι κανονικοί δρομείς επωφελούνται επίσης. Το 2019 οι New York Times ανέλυσαν πραγματικούς χρόνους μαραθωνίου για να μετρήσουν την αύξηση της ταχύτητας που αποδίδεται στα Vaporfly ή Next% της Nike -τα κορυφαία παπούτσια εκείνη την εποχή. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Strava, μια εφαρμογή γυμναστικής όπου οι χρήστες δημοσιεύουν λεπτομέρειες των προπονήσεών τους, διαπίστωσαν ότι οι δρομείς που φορούσαν σούπερ παπούτσια ολοκλήρωναν τους αγώνες 4-5% ταχύτερα από εκείνους που φορούσαν μέτρια παπούτσια, ακόμη και μετά τον έλεγχο της ικανότητας και της προπόνησης. Η ανάλυσή τους έδειξε επίσης ότι η χρήση των premium παπουτσιών έδινε στους δρομείς 73% πιθανότητα να πετύχουν προσωπικό ρεκόρ.

Ακριβά αθλητικά παπούτσια

Αυτή η επιπλέον ταχύτητα δεν είναι φθηνή. Το κορυφαίο μοντέλο της Adidas, το Pro Evo 1 που φορούσε η  Tigst Assefa απο την Αιθιοπία κατά τη διάρκεια του μαραθωνίου του Βερολίνου που έσπασε το ρεκόρ της το 2023, κοστίζει 500 δολάρια και διατίθεται στην αγορά ως παπούτσι για έναν αγώνα. Καθώς αυξάνονται τα χιλιόμετρα, τα περισσότερα σούπερ παπούτσια χάνουν γρήγορα την πρόσφυση και ο αφρός στη σόλα φθείρεται, αμβλύνοντας την υπογραφή τους ως ελατήριο.

Έτσι, με έναν μεγάλο αγώνα να πλησιάζει και χρήματα για να ξοδέψουν σε νέα παπούτσια, οι δρομείς μπορεί να αναρωτιούνται για την καλύτερη στρατηγική για τα αθλητικά παπούτσια. Κατά τη γνώμη του κ. Andersen, τα σούπερ παπούτσια πρέπει να εγκλιματίζονται λίγο: προτείνει περίπου 20-50 χιλιόμετρα χρήσης πριν από τον αγώνα για να μειωθεί ο κίνδυνος να βγουν φουσκάλες και να βελτιωθεί η απόδοση την ημέρα του αγώνα (ορισμένοι αφροί γίνονται πιο φουσκωτοί μετά από μικρή χρήση).

Η αγορά ενός νέου ζευγαριού παπουτσιών για κάθε αγώνα αποτελεί μια ακριβή συνήθεια, αλλά θα μπορούσε να αξίζει τον κόπο για όσους κυνηγούν απεγνωσμένα ένα προσωπικό ρεκόρ.