Γερμανία: Το μεγάλο διακύβευμα της σημερινής αναμέτρησης

Άνοιξαν οι κάλπες στην Γερμανία, σε μία ίσως από τις πιο κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις, καθώς δεν θα καθορίσουν μόνο το μέλλον της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, αλλά και τις προοπτικές για ολόκληρη την ήπειρο η οποία παλεύει με υπαρξιακά ζητήματα, την ώρα που η κυβέρνηση Τραμπ καθιστά σαφές σε κάθε τόνο ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ δεν θα διαρκέσουν «για πάντα».

Η κυβέρνηση συνασπισμού του Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς κατέρρευσε τον Νοέμβριο εν μέσω έντονης συζήτησης σχετικά με το πώς θα αντιμετωπιστεί ένα έλλειμμα περίπου 17 δισεκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό του 2025, και μερικά εξ αυτών συνδέονται με πρόσθετη στήριξη στην Ουκρανία στη μάχη κατά της εισβολής της Ρωσίας.

Οι επιλογές για τον σχηματισμό της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης μπορεί να εξαρτηθούν από το πόσα από τα τρία μικρά κόμματα θα επιβιώσουν και πόσες ψήφοι θα πάνε στα μικρότερα κόμματα που δεν θα εκπροσωπηθούν στο κοινοβούλιο.

Και τρεις τάσεις, η καθεμία από τις οποίες προκαλεί σοβαρή ανησυχία για τους Γερμανούς, αποτελούν το φόντο των εκλογών για την Bundestag: μια αβέβαιη, ακόμη και απειλητική διεθνής προοπτική, μια τεταμένη, διχασμένη εσωτερική πολιτική σκηνή και μια οικονομία που, αν και είναι ισχυρή από πολλές απόψεις, είναι σε κάθετη πτώση.

Ο Φρίντριχ Μερτς, ηγέτης της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), είναι ο επικρατέστερος να γίνει ο επόμενος Γερμανός ηγέτης. Το κόμμα του προηγείται στις δημοσκοπήσεις και είναι έτοιμο να κερδίσει περίπου το 30% των ψήφων.

Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) – η οποία βρίσκεται υπό έρευνα από τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας για πιθανές αντιδημοκρατικές τάσεις – πρόκειται να εξασφαλίσει ένα ρεκόρ 20% και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του Σολτς,  που επικράτησαν οριακά  το 2021, υστερούν στην τρίτη θέση.

Οι επιλογές για τον σχηματισμό της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης μπορεί να εξαρτηθούν από το πόσα από τα τρία μικρά κόμματα θα επιβιώσουν και πόσες ψήφοι θα πάνε στα μικρότερα κόμματα που δεν θα εκπροσωπηθούν στο κοινοβούλιο.

Οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) και δύο ακροαριστερά κόμματα, το Die Linke και το Sahra Wagenknecht Alliance (BSW), αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν το ελάχιστο 5% των ψήφων που απαιτούνται για την είσοδο στην Bundestag.

Όσο περισσότερες ψήφοι πάνε σε κόμματα που δεν εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, τόσο περισσότερες έδρες κερδίζουν τα μεγαλύτερα κόμματα ανά ψήφο, καθιστώντας ευκολότερο για αυτά να σχηματίσουν έναν δικομματικό συνασπισμό. Εάν ένα ή περισσότερα από τα μικρότερα κόμματα αποκτήσουν εκπροσώπηση, μπορεί να χρειαστεί τρικομματικός συνασπισμός για να σχηματιστεί κυβέρνηση.

Οι μεγάλες οικονομικές προκλήσεις

Η σημερινή ψηφοφορία διεξάγεται με τη Γερμανία, οικονομικά λαβωμένη για δύο συνεχόμενα χρόνια. Κάθε κόμμα στην προεκλογική του εκστρατεία έχει δεσμευτεί να οδηγήσει την οικονομική ανάκαμψη, ενώ προσφέρει εντελώς διαφορετικά διορθωτικά μέτρα για το πώς μπορεί να το πράξει.

Η μετανάστευση έχει επίσης εξέχουσα θέση στις προεκλογικές εκστρατείες μετά από μια σειρά θανατηφόρων επιθέσεων από μετανάστες. Το AfD, το οποίο ακολουθεί σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση, έχει ενισχυθεί από την αυξανόμενη διεθνή υποστήριξη, μεταξύ άλλων από τον ιδιοκτήτη του X και βασικό σύμβουλο του Τραμπ, Ίλον Μασκ .

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που αναμένονται το βράδυ της Κυριακής θα είναι ένας καλός πρώιμος δείκτης του αποτελέσματος της ψηφοφορίας.

Μειωμένη Bundestag

Οι εκλογές διενεργούνται σχεδόν έξι μήνες πριν από την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής περιόδου, καθώς στις 6 Νοεμβρίου 2024 κατέρρευσε ο κυβερνητικός συνασπισμός, ο οποίος αποτελείτο από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP).

Αφού οι δύο προηγούμενες εκλογές κατέληξαν σε διογκωμένα κοινοβούλια με περισσότερα από 700 μέλη, αυτή θα είναι η πρώτη φορά που ο αριθμός των βουλευτών περιορίζεται στους 630. Οι νικητές της πρώτης εκλογικής περιφέρειας ( Erststimme ) εκλέγονται μόνο εάν το κόμμα τους έχει κερδίσει επαρκές μερίδιο της αναλογικής ψήφου του κόμματός τους ( Zweitstimme ).

Το εκλογικό σύστημα της Γερμανίας συνδυάζει την αναλογική εκπροσώπηση, με 299 έδρες που συνδέονται άμεσα με τις τοπικές εκλογικές περιφέρειες. Το όριο του 5% αίρεται για οποιοδήποτε κόμμα κερδίσει τρεις από αυτές τις άμεσες εντολές.

Τι θα συμβεί μετά τη λήξη της ψηφοφορίας;

Οι κάλπες κλείνουν στις 18:00, οπότε και αναμένεται η πρώτη πρόβλεψη αποτελέσματος (exit poll). Λίγη ώρα αργότερα θα αρχίσει και η ροή των επίσημων αποτελεσμάτων.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που αναμένονται το βράδυ της Κυριακής θα είναι ένας καλός πρώιμος δείκτης του αποτελέσματος της ψηφοφορίας.

Μόλις γίνει γνωστή η σύνθεση της Bundestag, τα κόμματα θα εισέλθουν σε συνομιλίες δημιουργίας συνασπισμού, οι οποίες συχνά διαρκούν αρκετούς μήνες. Η κυβέρνηση του Σολτς ανέλαβε επίσημα καθήκοντα τον Δεκέμβριο του 2021 — δυόμισι μήνες μετά τις εκλογές.

Από την Δευτέρα, η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς καθίσταται υπηρεσιακή και για σημαντικές αποφάσεις θα πρέπει να συμβουλεύεται τον νικητή των εκλογών αλλά και τους πιθανούς εταίρους του. Ο Φρίντριχ Μερτς έχει δηλώσει ότι θεωρεί εφικτό η νέα κυβέρνηση να έχει σχηματιστεί έως το Πάσχα ή λίγες εβδομάδες μετά.

Τα κόμματα που θα σχηματίσουν την επόμενη γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να ενωθούν πίσω από μια κοινή πλατφόρμα, προτεραιότητες πολιτικής και ηγετική δομή.

Οι διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ελλείψεων στον προϋπολογισμό του 2025 ήταν ο κύριος λόγος για την κατάρρευση της κυβέρνησης του Σολτς και δεν είναι σαφές πώς ένας πιθανός συνασπισμός μεταξύ του CDU/CSU με το SPD και/ή τους Πράσινους θα ξεπερνούσε τους δημοσιονομικούς περιορισμούς.

Το βασικότερο καθήκον της νέας βουλής είναι η εκλογή του καγκελάριου. Δεν προβλέπεται σχετική δεσμευτική προθεσμία και το ζήτημα θα τεθεί στην ημερήσια διάταξη αμέσως μόλις τα κόμματα του μελλοντικού κυβερνητικού συνασπισμού καταλήξουν σε συμφωνία. Τυπικά, ο νέος καγκελάριος προτείνεται στους βουλευτές από τον ομοσπονδιακό πρόεδρο και ακολουθεί η σχετική ψηφοφορία.