Εμπορικοί παραλογισμοί και νέος κρατισμός

Δεν γνωρίζω ποιεςς είναι οι γνώσεις του Αμερικανού προέδρου στην πολιτική οικονομία και στην ιστορία της οικονομίας, σίγουρα όμως παραπέμπουν στον κολμπερτισμό. Δηλαδή στον υπουργό Οικονομικών του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου 14ου, τον Ιωάννη Βαπτιστή Κολμπέρ , τον εμπνευστή του  οικονομικού και πολιτικόύ δόγματος προστατευτισμού που θα οδηγούσε τη Γαλλία του 17ου αιώνα στο Υπέρτατο Μεγαλείο. Με άλλα λόγια, ο Κολμπέρ ήταν για την τότε Γαλλική βασιλεία  ένα είδος Τραμπ της εποχής του.

Κάτι παρόμοιο θέλει να πετύχει και ο Αμερικανός πρόεδρος σήμερα, σύμφωνα με το σλόγκαν του «Κάνοντας πάλι μεγάλη την Αμερική» (MAGA). Όσο για το σχετικό οικονομικό του πρόγραμμα είχε ήδη ξεκινήσει από την πρώτη θητεία του., με μάλλον μηδενική επιτυχία.

Στις 8 Μαρτίου 2018, αύξησε τους δασμούς κατά 25% στον χάλυβα και κατά 10% στο αλουμίνιο που εισάγόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, οδηγώντας στην παραίτηση του οικονομικού συμβούλου του Λευκού Οίκου, Γκάρι Κον, ο οποίος αντιτάχθηκε στο μέτρο.

Επτά χρόνια αργότερα, bis repetita. Ο Τραμπ όχι μόνο ανακοίνωσε νέα αύξηση κατά 25% στους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο, αλλά απειλεί να προκαλέσει παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο επιβάλλοντας αμοιβαίους τελωνειακούς δασμούς σε κάθε χώρα του πλανήτη.

Η επιθυμία του Ντόναλντ Τραμπ να ενεργήσει γρήγορα και δυναμικά φαίνεται νόμιμη εν όψει της ιλιγγιώδους ανισορροπίας στο αμερικανικό εμπορικό ισοζύγιο. Το έλλειμμα στο εμπόριο εμπορευμάτων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του υπόλοιπου κόσμου έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ 1.202,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι.

Ποσό πολλαπλασιασμένο επί τρία από το 2000 και επί δώδεκα από το 1990,ως συνέπεια μιας υπερχρεωμένης Αμερικής που ζει πολύ πέρα από τις δυνατότητες της, ενώ καταναλώνει και εισάγει χωρίς κανένα μέτρο.

Με εξαίρεση την Κεντρική και Νότια Αμερική, το Χονγκ Κονγκ, την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με τα οποία έχει μέτρια πλεονάσματα, οι ΗΠΑ έχουν κολοσσιαία ελλείμματα με κάθε χώρα στον πλανήτη: 295,4 δισεκατομμύρια δολάρια με την Κίνα, 235,6 δισεκατομμύρια με την EE, 171,8 δισεκατομμύρια με το Μεξικό και 123,5 δισεκατομμύρια με το Βιετνάμ.

Εάν ο στόχος που επιδιώκει ο Τραμπ είναι δικαιολογημένος, η οικονομική ιστορία του κόσμου και ειδικότερα των Ηνωμένων Πολιτειών δείχνει ότι οι αυξήσεις των δασμών δεν κατέστησαν ποτέ δυνατή την αποκατάσταση του εμπορικού ισοζυγίου και ακόμη λιγότερο την αναζωογόνηση της βιομηχανίας, τη διατήρηση της απασχόλησης και την αύξηση του ΑΕΠ. Ο νόμος Hawley-Smoot του 1930, ο οποίος είχε αυξήσει απότομα τους τελωνειακούς δασμούς σε περισσότερα από 20.000 αγαθά που τότε εισάγονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντί για τόνωση της παραγωγής, βοήθησε στη μετατροπή του κραχ του χρηματιστηρίου σε οικονομική ύφεση.

Η διαφημιστική εκστρατεία του Λευκού Οίκου για τους δασμούς, επιβεβαιώνει ότι ο προστατευτισμός είναι μια πολιτική χειρονομία χωρίς οικονομική βάση. Και είναι μέρος μιας εμπορικής ξενοφοβίας που οδήγησε ήδη τον Γάλλο οικονομολόγο Antoine de Montchrestien να πει στις αρχές του 17ου αιώνα ότι «οι ξένοι έμποροι είναι βδέλλες που προσκολλώνται σε αυτό το μεγάλο σώμα της Γαλλίας, αντλούν το καλύτερο αίμα της και χαράζονται πάνω του» . Η κατασκευή τελωνειακών φραγμών ή τείχους στα σύνορα με το Μεξικό κινείται από την ίδια ιδεολογία.

Όπως όλος ο λαϊκισμός, έτσι και ο προστατευτισμός, έχει έναν ψεύτικο αέρα κοινής λογικής και βασίζεται στη διαδεδομένη πεποίθηση ότι το εμπόριο είναι μια επιχείρηση μηδενικού αθροίσματος, στην οποία ό,τι κερδίζει ένα έθνος, το άλλο χάνει. Ωστόσο, γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό, από τις θεωρίες των Adam Smith και David Ricardo για τα απόλυτα και συγκριτικά πλεονεκτήματα, ότι είναι θετικό άθροισμα, που δημιουργεί πλούτο και ανάπτυξη και για τα δύο μέρη. Το πρόβλημα είναι που επενδύονται και πως δαπανώνται τα οφέλη του εμπορίου

Η αμερικανική οικονομία, και η παγκόσμια οικονομία, έχουν τα πάντα να χάσουν από έναν πόλεμο δασμών που οδηγεί σε έναν κύκλο αντιποίνων, μια γενική άνοδο του πληθωρισμού και των επιτοκίων. Πρέπει τουλάχιστον να ελπίζουμε ότι ο οικονομικός λόγος, αυτός των καταναλωτών που κατέχουν την πραγματική εξουσία και υπερασπίζονται ενεργά το ελεύθερο εμπόριο μέσω των αγορών τους, στην καλύτερη τιμή, θα επικρατήσει το συντομότερο δυνατό έναντι της πολιτικής δημαγωγίας.

Πρέπει να βασιστούμε στην πίεση των Αμερικανών ψηφοφόρων, που σίγουρα θα δυσαρεστηθούν βλέποντας ότι θα πληρώσουν ακριβότερα το νέο τους αυτοκίνητο   αλλά και άλλα αγαθά επιβαρυμένα με δασμούς αμφίβολων παραγωγικών και κοινωνικών αποτελεσμάτων, σε μία εποχή υψηλής αβεβαιότητας.Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο έτσι ότι οι εμπορικοί πόλεμοι του Ντόναλντ Τράμπ δεν είναι τίποτε περισσότερο από πολιτικό πυροτέχνημα μηδενικής οικονομικής προστιθέμενης αξίας.. Πιθανότατα όμως πίσω από αυτό, να ετοιμάζεται η ανάδυση ενός νέου κρατισμού, υπό τη μπαγκέτα του κυρίου Ελον Μούσκ. Και ο νοών νοείτω….