Η ακλόνητη σταθερότητα του γερμανικού πολιτικού συστήματος

Οι ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία δεν κλόνισαν την σταθερότητα του πολιτικού συστήματος. Μεγαλύτερο πλήγμα αποτελεί για τη Γερμανία η επιτυχία του Μασκ με τα ηλεκτρικά Tesla εις βάρος της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας σε σχέση με την επίδραση του ίδιου ως στενού συνεργάτη του προέδρου Τραμπ και υποστηρικτή του AfD εις βάρος των κυρίαρχων κομμάτων.

Η σταθερότητα στη Γερμανία εξακολουθεί να υποστηρίζεται από ένα ισχυρό μπλοκ κομμάτων (άνω του 60% αθροιστικά η εκλογική επιρροή των CDU-CSU, SPD, Πρασίνων και FDP), τα οποία τάσσονται υπέρ των θεμελιωδών αρχών της φιλελεύθερης πολιτείας, του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, ενώ εμπράκτως έχουν εκφράσει τη βούλησή τους να συνεργαστούν για το σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης. Κατά συνέπεια, οι υπερβολικές εκτιμήσεις για την επέλαση της ακροδεξιάς στη Γερμανία πρέπει να αναθρωρηθούν με γνώμονα την κλίμακα των πραγματικών πολιτικών εξελίξεων διεθνώς.

Πρώτον, δεν σημειώθηκε άλωση του συντηρητικού κόμματος από μία προσωπικότητα τύπου Τραμπ (ή του Αργεντινού Μιλέι), αφού ο μετριοπαθής συντηρητικός Μερτς θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ο επόμενος καγκελάριος.

Δεύτερον, δεν αναδείχθηκε το AfD πρωταγωνιστής του κομματικού συστήματος, παρά την πρωτόγνωρη εκλογική επιρροή του στα επίπεδα 20%, συγκριτικά με την πρωταγωνιστική θέση στον σχηματισμό κυβέρνησης από τα συγγενή κόμματα στην Ιταλία, την Αυστρία και την Ολλανδία.

Τρίτον, δεν διαμορφώθηκαν δύο ακραίοι πόλοι αμφισβήτησης των θεμελιωδών του πολιτικού συστήματος, καθώς η επιρροή των αριστερών Die Linke και του BSW δεν μπορεί να συγκριθεί με την εκλογική άνοδο και την αμφισβήτηση της γαλλικής αριστεράς.

Η ισορροπία, κατά συνέπεια, του γερμανικού πολιτικού συστήματος δεν θα κλονιστεί από την έκφραση αμφισβήτησης ενός ακροδεξιού κόμματος με κύριο σύνθημα το «remigration», ούτε από την αθέμιτη θύραθεν παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα. Ωστόσο, απαιτείται ένα εκ βάθρων upgrade και sync μιας οικονομίας και ενός πολιτικού κατεστημένου, γιατί δεν κατόρθωσαν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της ενεργειακής ασφάλειας για την ανταγωνιστικότητα και την ευημερία, στην απειλή της ψηφιακής τεχνολογίας ακόμη και στην αυτοκίνηση, ενώ διατηρήθηκε μία σχεδόν αφελής παραδοχή περί της επωφελούς συνεργασίας με Ρωσία και Κίνα και δεν έγινε έγκαιρη διάγνωση των νέων δεδομένων ασφάλειας στον ευρωπαϊκό χώρο.

Απαιτείται ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα σημαντικά μεγαλύτερης κλίμακας σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις επί καγκελαρίας Σρέντερ σε ένα εξαιρετικά πιο αντίξοο πολιτικό πλαίσιο. Αν στις αρχές 2000 τα συνδικάτα αντέδρασαν στις μεταρρυθμίσεις, στην σημερινή συγκυρία οι αντιστάσεις θα είναι πολύ ισχυρότερες λόγω της υποχώρησης των προσδοκιών για τη διασφάλιση των επιπέδων ευημερίας (πχ αγοραστική δύναμη, επίπεδα απασχόλησης, ποιότητα βασικών δημόσιων υπηρεσιών, κοινωνική συνοχή). Άλλωστε, οι προσδοκίες των πολιτών διαμορφώνονται και μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης των επιπέδων ευημερίας άλλων κρατών-μελών της ΕΕ (π.χ. Ολλανδίας, Δανίας), όσο και της πρότερης κατάστασης κατά την περίοδο της κοινωνικής νηνεμίας επί Μέρκελ.

Ένα στοιχείο που πρέπει να προβληματίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ότι αυτό το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα απέτυχε να το εκφράσει ο συνασπισμός σοσιαλδημοκρατών-πρασίνων-φιλελευθέρων. Αυτό οδηγεί, ίσως, σε μια de facto εκλογική κυριαρχία της κεντροδεξιάς, η οποία – παρά την εκλογική υποχώρηση κάτω του 30% – παραμένει η πιο ισχυρή παράταξη στα πολιτικά συστήματα της Ευρώπης. Παραμένουν μόνο δύο βασικές περιπτώσεις – Βρετανία και Ισπανία -, οι οποίες ενδεχομένως και εκ του αποτελέσματος να τεκμηριώσουν την επιτυχία μίας κυβερνητικής ηγεσίας προερχόμενης από την κεντροαριστερά.

O Μάνος Παπάζογλου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικών Συστημάτων, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου