ΗΠΑ-Ουκρανία: Η συμφωνία για τα ορυκτά πλησιάζει – Οι λεπτομέρειες παραμένουν ανεπίλυτες

Το Κίεβο και η Ουάσιγκτον αναμένεται να υπογράψουν την Παρασκευή μια συμφωνία-πλαίσιο για τους ορυκτούς πόρους, την οποία και οι δύο πλευρές προβάλλουν ως σημαντική, αλλά της οποίας το πιο επίμαχο στοιχείο -η στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία- δεν έχει ακόμη τεθεί προς διαπραγμάτευση.

Τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας είναι επίσης στον αέρα. Το κείμενο της συμφωνίας, στο οποίο απέκτησε πρόσβαση η Wall Street Journal, περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ταμείου συνιδιοκτησίας των δύο χωρών, ενώ οι λεπτομέρειες του οικονομικού διακανονισμού θα καθοριστούν στην πορεία.

Απαραίτητες οι εγγυήσεις ασφαλείας

Από τη συμφωνία απουσιάζουν σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο, τις οποίες ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είχε δηλώσει προηγουμένως ότι θα ήταν απαραίτητες για οποιαδήποτε συμφωνία για τα δικαιώματα εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων.

Η συμφωνία υποδεικνύει τις ανάγκες του Κιέβου για τέτοιες εγγυήσεις. Μια ρήτρα της συμφωνίας αναφέρει ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να αποκτήσει εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης», αναφέρει η Wall Street Journal.

Η υψηλού προφίλ υπογραφή της συμφωνίας θα ήταν μια νίκη για το Κίεβο, το οποίο φοβόταν ότι ο Τραμπ, ο οποίος προσπαθεί να μεσολαβήσει για μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, θα μπορούσε να συναντηθεί πρώτα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Θα πάρουμε πίσω τα χρήματά μας»

Αφού ακούστηκε διστακτικός σχετικά με τον χρόνο της συνάντησης με τον Ζελένσκι τις τελευταίες ημέρες, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου του την Τετάρτη ότι ο Ουκρανός πρόεδρος θα έρθει την Παρασκευή για να υπογράψει τη συμφωνία, η οποία, όπως είπε, θα μοιραστεί τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας καθώς και θα τερματίσει τις μάχες στην περιοχή.

«Καταφέραμε να κάνουμε μια συμφωνία όπου θα πάρουμε πίσω τα χρήματά μας και θα πάρουμε πολύ περισσότερα χρήματα στο μέλλον και νομίζω ότι αυτό είναι σωστό, επειδή έχουμε τους φορολογούμενους να πληρώνουν τον λογαριασμό», δήλωσε ο Τραμπ απευθυνόμενος σε γραμματείς του υπουργικού του συμβουλίου και σε δημοσιογράφους.

Ο Τραμπ είπε επίσης ότι εστιάζει στην εδραίωση της ειρήνης στην περιοχή, αλλά δεν είπε τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της κυβέρνησης ή των συνόρων της Ουκρανίας.

«Δεν πρόκειται να δώσω εγγυήσεις ασφαλείας», είπε ο Τραμπ, σημειώνοντας ότι οι Ευρωπαίοι θα τοποθετήσουν στρατεύματα στην Ουκρανία. «Αλλά θα βεβαιωθούμε ότι όλα θα πάνε καλά».

Ο ίδιος ο Ζελένσκι πρότεινε μια συμφωνία για τα ορυκτά το φθινόπωρο του 2024, διαισθανόμενος ότι ο Τραμπ, ο οποίος έχει επικρίνει την αμερικανική υποστήριξη προς το Κίεβο ως μηδενικού αθροίσματος απορροή των αμερικανικών πόρων, θα ήταν πιο δεκτικός στη συνέχιση της υποστήριξης εάν έβλεπε κάποια απόδοση των αμερικανικών επενδύσεων. Η αρχική ιδέα ήταν να προωθηθεί η συνεργασία με τις ΗΠΑ για την ανάπτυξη 10 έως 12 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε κρίσιμα ορυκτά και στοιχεία σπάνιων γαιών, «μεγάλα νούμερα που πραγματικά τράβηξαν την προσοχή του Τραμπ», δήλωσε η Heidi Crebo-Rediker, ανώτερη συνεργάτης στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Τα κρίσιμης σημασίας ορυκτά

Η ουκρανική πρόταση αποσκοπούσε επίσης στο να βοηθήσει τις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν την ασφυκτική κυριαρχία της Κίνας και της Ρωσίας στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών και στοιχείων σπάνιων γαιών που είναι ζωτικής σημασίας για τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και όπλων στις ΗΠΑ.

Ενώ μεγάλα κοιτάσματα τιτανίου, γραφίτη και ουρανίου βρίσκονται εντός του εδάφους που ελέγχεται από την Ουκρανία, πολλές από τις σπάνιες γαίες θα πρέπει να εξορυχθούν σε ή κοντά σε αμφισβητούμενες ή κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, δήλωσε η Crebo-Rediker. Εάν αυτά τα κοιτάσματα πρόκειται να αναπτυχθούν, είπε στη Wall Street Journal, οι ΗΠΑ θα πρέπει να ανησυχούν επίσης για την υπεράσπιση και την προστασία της φυσικής ασφάλειας της Ουκρανίας. Οι αμερικανικές και ουκρανικές βιομηχανίες τεχνολογίας και άμυνας θα πρέπει να ενωθούν, είπε.

«Λογικά, μια συμφωνία οικονομικής ασφάλειας δεν έχει καμία αξία εάν το έδαφος δεν είναι ασφαλές και προστατευμένο, και νομίζω ότι η κυβέρνηση Τραμπ το επιδιώκει αυτό», είπε. «Το κομμάτι της στρατιωτικής υποστήριξης της εξίσωσης θα πρέπει να έρθει μετά στις διαπραγματεύσεις».

Ζητούμενο οι εγγυήσεις ασφαλείας

Η πρόταση Ζελένσκι για τα δικαιώματα εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων μετατράπηκε σε σημείο ανάφλεξης μεταξύ Κιέβου και Ουάσιγκτον νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν άρχισαν να συζητούν τις λεπτομέρειες. Η Ουάσιγκτον συνέταξε τη δική της πρόταση και στη συνέχεια ο υπουργός Οικονομικών του Τραμπ, Σκοτ Μπες, ταξίδεψε στο Κίεβο για να παρουσιάσει τη δική τους εκδοχή ως ένα σχέδιο «take-it-or-leave it», το οποίο ο Ζελένσκι έπρεπε να υπογράψει αμέσως.

Ο Ζελένσκι είπε ότι δεν μπορούσε να υπογράψει μια συμφωνία που δεν περιελάμβανε εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Αξιωματούχοι σε όλη την Ευρώπη βρέθηκαν επίσης σε κατάσταση σοκ για ορισμένες από τις απαιτήσεις που είχαν θέσει οι ΗΠΑ στην προσφορά, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος σε έσοδα έως και 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την ανάπτυξη ορυκτών πόρων, που είναι πολύ περισσότερα από όσα έχουν συνεισφέρει οι ΗΠΑ για να βοηθήσουν την Ουκρανία από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας.

Αφού ο Ζελένσκι αρνήθηκε την αρχική προσφορά, ο Τραμπ τον αποκάλεσε δικτάτορα και κατηγόρησε ψευδώς την Ουκρανία ότι ξεκίνησε τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι από την πλευρά δήλωσε ότι ο Τραμπ ζει σε μια φούσκα παραπληροφόρησης.

Βελτιωμένη πρόταση συμφωνίας

Φοβούμενοι μια πλήρη κατάρρευση των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου, υπουργοί και διπλωμάτες προσπάθησαν να μεσολαβήσουν στη σύγκρουση. Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τετάρτη ότι η τρέχουσα συμφωνία αποτελεί βελτίωση σε σχέση με την αρχική, διότι δεν ζητούσε από την Ουκρανία να επιστρέψει τη βοήθεια που είχαν ήδη στείλει οι ΗΠΑ. Η ακριβής οικονομική ρύθμιση του κοινού ταμείου θα πρέπει να καθοριστεί σε μελλοντικές συμφωνίες, δήλωσε ο Ζελένσκι. Σύμφωνα με το κείμενο, ένα μέρος των εσόδων από το ταμείο θα διατεθεί για προσπάθειες ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.

Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, καθώς και κρίσιμα ορυκτά, περιλαμβάνονται στους όρους της συμφωνίας, αλλά εξαιρούνται οι πόροι που ήδη αποφέρουν χρήματα στην ουκρανική κυβέρνηση.

«Μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου βήματος, πρέπει να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής», δήλωσε ο Ζελένσκι. Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε νωρίτερα ότι έχει προσκληθεί στις ΗΠΑ για να συναντηθεί με τον Τραμπ αυτή την εβδομάδα, αλλά ότι δεν ήταν σίγουρος αν θα πάει και ότι οι λεπτομέρειες της επίσκεψης ακόμη βρίσκονται υπό επεξεργασία.

Σε κάθε περίπτωση, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι εκτιμά την ευκαιρία να μιλήσει προσωπικά με τον Τραμπ πριν από τον Πούτιν. «Αυτή η επίσκεψη πριν από τον Πούτιν είναι ένα πολύ καλό μήνυμα», δήλωσε.