Clean Industrial Deal: Επενδύσεις 100 δισ. ευρώ για την πράσινη μετάβαση

Ένα τολμηρό -όπως το χαρακτηρίζει- επιχειρηματικό σχέδιο για την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας, παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το Clean Industrial Deal  αναμένεται να επιταχύνει την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, διασφαλίζοντας παράλληλα το μέλλον της μεταποίησης στην Ευρώπη.

«Αντιμέτωπες με το υψηλό ενεργειακό κόστος και τον έντονο και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, οι βιομηχανίες χρειάζονται επείγουσα υποστήριξη», τονίζει η Κομισιόν.

Και υπογραμμίζει ότι η συμφωνία αυτή τοποθετεί την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα ως ισχυρό μοχλό ανάπτυξης για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Αυτό το πλαίσιο μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα, «καθώς παρέχει βεβαιότητα και προβλεψιμότητα σε εταιρείες και επενδυτές ότι η Ευρώπη παραμένει δεσμευμένη να γίνει μια οικονομία απελευθερωμένη από τον άνθρακα έως το 2050».

Το Deal παρουσιάζει μέτρα που ενισχύουν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και χρησιμεύει ως πλαίσιο για την προσαρμογή της δράσης σε συγκεκριμένους τομείς.

«Η Ευρώπη δεν είναι μόνο μια ήπειρος βιομηχανικής καινοτομίας, αλλά και μια ήπειρος βιομηχανικής παραγωγής. Ωστόσο, η ζήτηση για καθαρά προϊόντα έχει επιβραδυνθεί και ορισμένες επενδύσεις έχουν μετακινηθεί σε άλλες περιοχές», σχολίασε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας ότι «γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πάρα πολλά εμπόδια στις ευρωπαϊκές εταιρείες μας, από υψηλές τιμές ενέργειας έως υπερβολική κανονιστική επιβάρυνση. Το Clean Industrial Deal θα κόψει τους δεσμούς που εξακολουθούν να κρατούν τις εταιρείες μας πίσω και να κάνει μια ξεκάθαρη επιχειρηματική υπόθεση για την Ευρώπη».

Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης μέτρα για να καταστήσει το ρυθμιστικό περιβάλλον πιο αποτελεσματικό, μειώνοντας ταυτόχρονα τα γραφειοκρατικά εμπόδια για τις επιχειρήσεις. Τα σημερινά μέτρα είναι τα αποτελέσματα της ενεργού δέσμευσης με τους ηγέτες του κλάδου, τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Αμβέρσας για μια Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Συμφωνία και των Διαλόγων Καθαρής Μετάβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής .

Το επιχειρηματικό σχέδιο

Το deal επικεντρώνεται κυρίως σε δύο στενά συνδεδεμένους τομείς: τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας και την καθαρή τεχνολογία.

1. Βιομηχανίες έντασης ενέργειας καθώς απαιτούν επείγουσα υποστήριξη για την απεξάρτηση από τον άνθρακα και τον ηλεκτρισμό. Ο κλάδος αντιμετωπίζει υψηλό ενεργειακό κόστος, αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό και περίπλοκους κανονισμούς, βλάπτοντας την ανταγωνιστικότητά του.
2. Η Καθαρή Τεχνολογία βρίσκεται στο επίκεντρο της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης, καθώς και ζωτικής σημασίας για τον βιομηχανικό μετασχηματισμό. Η κυκλικότητα είναι επίσης κεντρικό στοιχείο της Συμφωνίας, καθώς πρέπει να μεγιστοποιηθούν οι περιορισμένοι πόροι της ΕΕ και να περιοριστεί η υπερβολική εξάρτηση από προμηθευτές πρώτων υλών από τρίτες χώρες.

Βραχυπρόθεσμα, το Clean Industrial Deal θα κινητοποιήσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη της καθαρής παραγωγής

Η ενίσχυση της αλυσίδας

Το Deal παρουσιάζει μέτρα που ενισχύουν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και χρησιμεύει ως πλαίσιο για την προσαρμογή της δράσης σε συγκεκριμένους τομείς.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα σχέδιο δράσης για την αυτοκινητοβιομηχανία τον Μάρτιο και ένα σχέδιο δράσης για τον χάλυβα και τα μέταλλα την άνοιξη. Άλλες προσαρμοσμένες δράσεις σχεδιάζονται για τη βιομηχανία χημικών και καθαρών τεχνολογιών.

Οι βασικοί επιχειρηματικοί μοχλοί

Χαμηλότερο κόστος ενέργειας

Η προσιτή ενέργεια είναι το θεμέλιο της ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα ένα σχέδιο δράσης για την προσιτή ενέργεια για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας για βιομηχανίες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο νόμος θα επιταχύνει την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας, θα επιταχύνει την ηλεκτροδότηση, θα ολοκληρώσει την εσωτερική αγορά ενέργειας με φυσικές διασυνδέσεις και θα χρησιμοποιήσει την ενέργεια πιο αποτελεσματικά, μειώνοντας την εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.

Αύξηση της ζήτησης για καθαρά προϊόντα

Ο νόμος Industrial Decarbonisation Accelerator Act θα αυξήσει τη ζήτηση για καθαρά προϊόντα που κατασκευάζονται στην ΕΕ, εισάγοντας κριτήρια βιωσιμότητας , ανθεκτικότητας και made in Europe στις δημόσιες και ιδιωτικές προμήθειες . Με την αναθεώρηση του πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις το 2026, η Επιτροπή θα εισάγει κριτήρια βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και ευρωπαϊκών προτιμήσεων στις δημόσιες συμβάσεις για στρατηγικούς τομείς.

Ο νόμος Industrial Decarbonisation Accelerator Act θα λανσάρει επίσης μια εθελοντική ετικέτα έντασης άνθρακα για βιομηχανικά προϊόντα, ξεκινώντας από τον χάλυβα το 2025, ακολουθούμενη από το τσιμέντο. Η Επιτροπή θα απλοποιήσει και θα εναρμονίσει τις μεθοδολογίες λογιστικής εκπομπών άνθρακα. Αυτές οι ετικέτες θα ενημερώσουν τους καταναλωτές και θα επιτρέψουν στους κατασκευαστές να επωφεληθούν από τις προσπάθειές τους για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.

Χρηματοδότηση της Καθαρής Μετάβασης

Βραχυπρόθεσμα, το Clean Industrial Deal θα κινητοποιήσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη της καθαρής παραγωγής που κατασκευάζεται στην ΕΕ. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει επιπλέον εγγυήσεις 1 δισ. ευρώ βάσει του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Επίσης βάσει του σχεδίου η Κομισιόν αποφάσισε επίσης:

• Υιοθέτηση ενός νέου πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για καθαρή βιομηχανική συμφωνία. Θα επιτρέψει την απλοποιημένη και ταχύτερη έγκριση των μέτρων κρατικών ενισχύσεων για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη της βιομηχανικής απαλλαγής από τον άνθρακα και τη διασφάλιση επαρκούς παραγωγικής ικανότητας καθαρής τεχνολογίας.
• Ενίσχυση του Ταμείου Καινοτομίας και πρόταση Τράπεζας Βιομηχανικής Απαλλαγής από τις εκπομπές  άνθρακα, με στόχο τη χρηματοδότηση 100 δισ. ευρώ , με βάση τα διαθέσιμα κεφάλαια στο Ταμείο Καινοτομίας, τα πρόσθετα έσοδα που προκύπτουν από μέρη του ETS καθώς και την αναθεώρηση του InvestEU.
• Τροποποίηση του κανονισμού InvestEU για να αυξηθεί η ικανότητα ανάληψης κινδύνου του InvestEU . Αυτό θα κινητοποιήσει έως και 50 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετες ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της καθαρής τεχνολογίας, της καθαρής κινητικότητας και της μείωσης των απορριμμάτων.

Χρηματοδοτικά εργαλεία

Ο Όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα δρομολογήσει επίσης μια σειρά από συγκεκριμένα νέα χρηματοδοτικά μέσα για τη στήριξη του Clean Industrial Deal. Η ΕΤΕπ θα δρομολογήσει: i) ένα «πακέτο κατασκευής δικτύων» για την παροχή αντεγγυήσεων και άλλης υποστήριξης αποφυγής κινδύνου στους κατασκευαστές εξαρτημάτων δικτύου. ii) ένα κοινό πιλοτικό πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Επιτροπής-ΕΤΕπ για αντεγγυήσεις για Συμφωνίες Αγοράς Ενέργειας (ΣΠΣ) που αναλαμβάνεται από ΜΜΕ και βιομηχανίες έντασης ενέργειας· και iii) δρομολόγηση ενός μηχανισμού εγγύησης CleanTech στο πλαίσιο του προγράμματος Tech EU που υποστηρίζεται από την InvestEU.

Κυκλικότητα και πρόσβαση στα υλικά

Οι κρίσιμες πρώτες ύλες είναι βασικές για τον κλάδο. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε τέτοια υλικά και να μειώσει την έκθεση σε αναξιόπιστους προμηθευτές. Ταυτόχρονα, η τοποθέτηση της κυκλικότητας στον πυρήνα της στρατηγικής για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα συμβάλλει στη μεγιστοποίηση των περιορισμένων πόρων της ΕΕ.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε:

• Δημιουργία μηχανισμού που θα δίνει τη δυνατότητα στις ευρωπαϊκές εταιρείες να ενωθούν και να συγκεντρώσουν τη ζήτησή τους για κρίσιμες πρώτες ύλες.
• Δημιουργία Κέντρου Κρίσιμων Πρώτων Υλών της ΕΕ για την από κοινού αγορά πρώτων υλών για λογαριασμό ενδιαφερόμενων εταιρειών. Οι κοινές αγορές δημιουργούν οικονομίες κλίμακας και προσφέρουν μεγαλύτερη μόχλευση για τη διαπραγμάτευση καλύτερων τιμών και συνθηκών.
• Υιοθέτηση ενός νόμου περί κυκλικής οικονομίας το 2026 για να επιταχύνει την κυκλική μετάβαση και να διασφαλίσει ότι τα σπάνια υλικά χρησιμοποιούνται και επαναχρησιμοποιούνται αποτελεσματικά, μειώνοντας την εξάρτηση από άλλες χώρες και δημιουργώντας θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας.

Δρώντας σε παγκόσμια κλίμακα

Η ΕΕ χρειάζεται περισσότερο από ποτέ αξιόπιστους παγκόσμιους εταίρους. Εκτός από τις τρέχουσες και νέες εμπορικές συμφωνίες, η Επιτροπή θα ξεκινήσει σύντομα τις πρώτες Συνεργασίες Καθαρού Εμπορίου και Επενδύσεων, οι οποίες θα διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και θα συνάψουν αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα ενεργήσει ακόμη πιο αποφασιστικά για να προστατεύσει τις βιομηχανίες μας από τον αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό και την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα μέσω μιας σειράς εμπορικής άμυνας και άλλων μέσων. Η Επιτροπή θα απλοποιήσει και θα ενισχύσει επίσης τον μηχανισμό προσαρμογής των συνόρων άνθρακα ( CBAM ).

Εξασφάλιση πρόσβασης σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό

Ο μετασχηματισμός του κλάδου απαιτεί εξειδικευμένους ανθρώπους και κορυφαία ταλέντα. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια Ένωση Δεξιοτήτων που θα επενδύει στους εργαζόμενους, θα αναπτύσσει δεξιότητες και θα δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας. Με έως και 90 εκατομμύρια ευρώ από το Erasmus+, το Deal θα συμβάλει στην ενίσχυση των τομεακών δεξιοτήτων για στρατηγικούς κλάδους που συνδέονται με το Clean Industrial Deal. Η Συμφωνία υποστηρίζει επίσης ποιοτικές θέσεις εργασίας, προωθεί τις κοινωνικές προϋποθέσεις και παρέχει περαιτέρω υποστήριξη στους εργαζόμενους σε μεταβατικές περιόδους.