Κακάο: Οι ανατιμήσεις της «χρυσής» πρώτης ύλης σπρώχνουν σε αδιέξοδο ιστορικές σοκολοποιίες

Σοκολατοποιίες που άντεξαν παγκόσμιους πολέμους, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με οριστικό λουκέτο. Ιστορικές εταιρείες που φημίζονταν για τη σοκολάτα τους αναγκάστηκαν να κλείσουν τα τελευταία χρόνια.

Στην Ευρώπη, μόνο τον περασμένο χρόνο έκλεισαν τουλάχιστον δώδεκα οικογενειακές σοκολατοποιίες, θύματα της τέταρτης συνεχόμενης σεζόν που οι περιορισμένες προμήθειες σοκολάτας λόγω της προβληματικής παραγωγής κακάο στις κύριες χώρες καλλιέργειας, εκτόξευσαν τις τιμές.

Μεγαλύτερες εταιρείες, όπως η Nestle, η Lindt & Spruengli και η Hershey, δέχτηκαν πλήγμα που αποτυπώθηκε στις τιμές των μετοχών τους, αλλά λόγω μεγέθους κατάφεραν να ξεπεράσουν τον σκόπελο.

Μεταξύ σφύρας και άκμονος

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του À la Mère de Famille, του παλαιότερου ζαχαροπλαστείου του Παρισιού, που μετράει πάνω από δυόμιση αιώνες ζωής. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες του καταστήματος, η οικογένεια Dolfi, το ανέλαβαν το 2000 και τώρα το αγαπημένο κατάστημα των παριζιάνων και όχι μόνο πουλάει περισσότερες από 150 ποικιλίες, από μαντολάτο μέχρι πραλίνες μέχρι αμυγδαλωτά, από 16 καταστήματα σε όλη τη γαλλική πρωτεύουσα. «Αυτή είναι 100% οικογενειακή επιχείρηση», είπε ο Steve Dolfi, ένα από τα τέσσερα αδέρφια που διευθύνουν τη σοκολατοποιία. «Παράγουμε το 100% όλων όσων πουλάμε».

Η Salzburg Schokolade στην Αυστρία, που λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα, έκλεισε το εργοστάσιο που κάποτε παρήγαγε 57 εκατομμύρια εμβληματικά σοκολατάκια Μozart.

«Αν δεν αυξήσουμε τις τιμές μας, η εταιρεία θα χάσει χρήματα, θα πρέπει να απολύσουμε ανθρώπους», είπε ο αδερφός του Steve, Jonathan. «Αλλά αν η αύξηση είναι υπερβολική, θα είναι επικίνδυνο. Περπατάμε πάνω σε αυγά», περιγράφοντας πόσο δύσκολο είναι να κρατηθούν οι ισορροπίες.

Η Ευρώπη πραγματοποιεί περίπου το 50% των παγκόσμιων εισαγωγών κακάο, οι οποίες τροφοδοτούν μια αγορά σοκολάτας αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επισημαίνει το Bloomberg.

Η Ελβετία και η Γερμανία καταναλώνουν περισσότερα από 9 κιλά σοκολάτα κατ’ άτομο ετησίως. Τα περισσότερα από αυτά εισάγονται από τη Δυτική Αφρική, όπου οι αντίξοες καιρικές συνθήκες και οιασθένειες των καλλιεργειών κακάο έχουν πλήξει σκληρά τη συγκομιδή.

Τη σεζόν 2023-24, η προσφορά ήταν ελλειμματική κατά 478.000 τόνους, το μεγαλύτερο έλλειμμα τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Ένωσης Κακάο, εκτοξεύοντας τις τιμές ακόμα και σε τριπλάσια επίπεδα πέρσι. Η τιμή του κακάο έφτασε στα 13.000 δολάρια/τόνο, ασκώντας τεράστια πίεση σε μερικούς από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές σοκολάτας και τροφίμων. Ο ελβετικός κολοσσός Nestle έχει μετακυλήσει μέρος του υψηλότερου κόστους στους καταναλωτές  και παράλληλα αύξησαν την αναλογία άλλων συστατικών σε προϊόντα με σοκολάτα, όπως η γκοφρέτα ή το μπισκότο.

«Ο αντίκτυπος του αυξανόμενου κόστους γίνεται αισθητός σε ολόκληρο τον κλάδο», δήλωσε η Muriel Korter, γενική διευθύντρια της Ένωσης Βιομηχανιών Σοκολάτας, Μπισκότων και Ζαχαροπλαστικής της Ευρώπης, επιβεβαιώνοντας ότι για τις μικρότερες επιχειρήσεις τα χρονικά περιθώρια να προσαρμοστούν ήταν μικρότερα.

«Ωστόσο, οι μικρότερες επιχειρήσεις, οι οποίες συχνά έχουν λιγότερους πόρους για να απορροφήσουν αυτές τις αυξήσεις τιμών, έπρεπε να προσαρμοστούν γρήγορα».

Κάποιοι δεν κατάφεραν. Η γερμανική σοκολατοποιία Leysieffer παρήγαγε μια από τις πιο δημοφιλείς πραλίνες σοκολάτας της χώρας για περισσότερο από έναν αιώνα. Η εταιρεία εκκαθαρίστηκε τον Νοέμβριο, έχοντας προηγουμένως καταθέσει αίτηση αφερεγγυότητας το 2022, επικαλούμενη απότομες αυξήσεις στο κόστος των πρώτων υλών και της ενέργειας. Λίγες εβδομάδες αργότερα, η Salzburg Schokolade στην Αυστρία, που λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα, έκλεισε το εργοστάσιο που κάποτε παρήγαγε 57 εκατομμύρια εμβληματικά σοκολατάκια Μozart.

Οι μικρότεροι ζαχαροπλάστες αναγκάστηκαν να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων τους για να επιβιώσουνσε αυτόν τον «πόλεμο» των τιμών του κακάο.

Η αυστριακή Franz Hauswirth, γνωστή για τα περίφημα σοκολατένια πασχαλινά κουνελάκια, κήρυξε πτώχευση τον περασμένο Νοέμβριο, του περασμένου έτους, καθως «τιμωρήθηκε» από τους καταναλωτές για την αύξηση που αναγκάστηκε να επιβάλει στις τιμές της.

Η Hershey και η Mondelez, δύο κολοσσοί παραγωγοί σοκολάτας χύδην, δήλωσαν την περασμένη εβδομάδα στο συνέδριο Consumer Analyst Group της Νέας Υόρκης ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να προσαρμοστούν σε μια νέα κανονικότητα, στην οποία η σοκολάτα είναι 40%-50% πιο ακριβή από ό,τι στο παρελθόν.

Μείωση της κατανάλωσης

«Οι καταναλωτές θα στραφούν από την αγορά πιο ακριβών σε φθηνότερες σοκολάτες», δήλωσε ο Steve Waterridge, επικεφαλής έρευνας στην εταιρεία ανάλυσης αγοράς Tropical Research Services.

Επίσημα στοιχεία αποτυπώνουν σημαντική μείωση της ποσότητας κόκκων κακάο για πρώτη ύλη. Στην Ευρώπη ήταν η χαμηλότερη από το 2020 κατά το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους, υποδηλώνοντας ότι η παγκόσμια κατανάλωση ενδέχεται να μειωθεί λόγω των υψηλών τιμών ρεκόρ.

Αλλάζουν… συνταγές και προμηθευτές

Οι μεγαλύτερες εταιρείες προσπαθούν να μειώσουν το κόστος τους βρίσκοντας εναλλακτικά συστατικά, όπως η αντικατάσταση του βουτύρου κακάο με ισοδύναμα με βάση το βούτυρο καριτέ ή η αντικατάσταση με ηλιέλαιο ή φοινικέλαιο για μείωση του κόστους. Όμως, οι μικρότεροι παραγωγοί διστάζουν να αλλάξουν τις συνταγές τους.

Κάποιοι προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές πηγές, διαφοροποιώντας τις περιοχές από τις οποίες προμηθεύονται. Για παράδειγμα από Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα, όπου οι ελλείψεις εφοδιασμού είναι πιο έντονες, πηγαίνουν προς περιοχές στην Κεντρική και Νότια Αμερική που βλέπουν το μερίδιό τους στην παγκόσμια παραγωγή κακάο να αυξάνεται σταθερά.

Στη Μπριζ του Βελγίου, μια χώρα που φημίζεται για τη σοκολάτα της, το Chocolatier Dumon παράγει περίπου 500 κιλά σοκολάτες την εβδομάδα. «Όπως οι περισσότεροι από τους συναδέλφους μας τα τελευταία χρόνια, έχουμε επικεντρωθεί περισσότερο στη Νότια Αμερική. Το Μεξικό και η Κολομβία έχουν γίνει πολύ σημαντικά για εμάς», εξήγησε ο Jelle Descamps, ιδιοκτήτης του Dumon. «Οι καλλιέργειες στην Αφρική έχουν υποστεί πιο έντονα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».

Μια πολυάσχολη περίοδος Χριστουγέννων καθησύχασε τον Descamps ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, η ζήτηση για τη σοκολάτα Dumon δεν έχει μειωθεί σημαντικά. «Είμαστε καλυμμένοι προς το παρόν, αλλά φυσικά, εάν το κακάο συνεχίσει σε αυτά τα επίπεδα, θα πρέπει να ανταποκριθούμε ξανά σε ακόμη υψηλότερες τιμές», είπε ο Descamps. «Αυτή είναι μια τρομακτική σκέψη».

Τι έπεται

Ο αναλυτές της JPMorgan προβλέπουν μικρότερο από το αναμενόμενο έλλειμμα προσφοράς για την τρέχουσα σεζόν, περιορίζοντας τις εκτιμήσεις τους για το έλλειμμα από 108.000 σε 40.000 τόνους. Αυτό, όμως, όχι επειδή η προσφορά θα είναι σημαντικά μεγαλύτερη, αλλά , κυρίως λόγω των υψηλών τιμών που μειώνουν τη ζήτηση.

Η πιθανότητα μακροπρόθεσμης μείωσης των τιμών θα εξαρτηθεί από το μέρος εκείνο της ζήτησης που θα καταστραφεί, σε συνδυασμό με βελτιωμένες συνθήκες καλλιέργειας στη Δυτική Αφρική, δήλωσε ο Waterridge. «Το 2025-26, εφόσον δεν έχουμε υποτιμήσει τη μείωση της παραγωγής στην Ακτή Ελεφαντοστού και την Γκάνα και εάν η ζήτηση μειωθεί περαιτέρω, θα δημιουργήσουμε ένα αξιοπρεπές πλεόνασμα».

Χάνεται η παράδοση

Ακόμα κι αν οι προμήθειες διευκολύνονται μακροπρόθεσμα, οι μικροί παραγωγοί σοκολάτας έχουν μπροστά τους μια δύσκολη χρονιά. Στο Παρίσι, η οικογένεια Dolfi ανησυχεί για το τι χάνεται όταν οι οικογενειακές επιχειρήσεις αιώνων εξαφανίζονται. «Αυτό που είναι λυπηρό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι οι συνταγές και οι δεξιότητες εξαφανίζονται»,λένε οι αδελφοί Dolfi. «Υπάρχουν πολλές παραδόσεις που μεταδίδονται από στόμα σε στόμα».