Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Οι ανατροπές που φέρνει ο τυφώνας Τραμπ στα επιτόκια

Από την πρώτη για το έτος συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τον Ιανουάριο, τα μακροοικονομικά στοιχεία υποδεικνύουν πιθανή εξασθένιση της οικονομίας της ευρωζώνης: τα  αναθεωρημένα στοιχεία του ΑΕΠ αποκάλυψαν ότι η οικονομία απέφυγε ελάχιστα τη συρρίκνωση το τελευταίο τρίμηνο του 2024. Ο πληθωρισμός δεν επιδεινώθηκε περαιτέρω, αλλά παραμένει υψηλός, ενώ οι  προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες…

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, και με την πολεμική δασμολογική ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ να ενισχύεται, οι αγορές ποντάρουν σε μία ακόμα μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ την επόμενη Πέμπτη (6 Μαρτίου) κατά 25 μονάδες βάσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΚΤ εξακολουθεί να θεωρεί τα επιτόκια περιοριστικά. Παρά τις πρόσφατες συζητήσεις μεταξύ των αξιωματούχων της σχετικά με τη διακοπή του κύκλου μείωσης των επιτοκίων, αυτή η παύση δεν αναμένεται την επόμενη εβδομάδα.

Ως εκ τούτου, μετά την από μια ακόμη μείωση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης την επόμενη εβδομάδα, το βασικό ερώτημα είναι πόσο πιο μακριά θα προχωρήσει η ΕΚΤ.

Το επιτόκιο πολιτικής στο 2,5%, θα βρίσκεται στο ανώτερο άκρο του ουδέτερου εύρους επιτοκίων.

Ο ρόλος του Τραμπ στις αποφάσεις της ΕΚΤ

Ωστόσο, η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Αμερικανού προέδρου στο εμπόριο, τη διεθνή αρχιτεκτονική ασφάλειας και την εσωτερική πολιτική έχει αφήσει τους ερωτηθέντες οικονομολόγους σε έρευνα του Bloomberg να αναρωτιούνται για τη διάρκεια ζωής των προβλέψεών τους.

Αν δεν υπάρξουν σημαντικά σοκ, εξακολουθούν να αναμένουν ότι η οικονομία της Ευρωζώνης θα ανακάμψει και – με τον πληθωρισμό να πλησιάζει τον στόχο της ΕΚΤ – οι αξιωματούχοι θα πρέπει να είναι σε θέση να μειώσουν το επιτόκιο καταθέσεων στο 2% έως τον Ιούνιο, από 2,75% που είναι τώρα.

Διχασμοί αναδύονται και στο εσωτερικό του 26μελούς Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ.

«Οι προοπτικές θα μπορούσαν να αλλάξουν σημαντικά τους επόμενους μήνες», σχολιάζει ο Bill Diviney, ανώτερος οικονομολόγος στην ABN Amro. «Οι δασμολογικές πολιτικές της νέας αμερικανικής κυβέρνησης μοιάζουν να είναι ακόμη πιο επιθετικές από ό,τι υποθέτουμε αυτή τη στιγμή», ενώ «υπάρχουν σημάδια ότι θα μπορούσαμε να δούμε περισσότερες κρατικές δαπάνες στη ζώνη του ευρώ, ειδικά για την άμυνα».

Σε αντίθεση με τους περισσότερους οικονομολόγους, βλέπει το επιτόκιο των καταθέσεων να πέφτει μέχρι το 1% στις αρχές του 2026. Στο άλλο άκρο του φάσματος, ο Sylvain Broyer της S&P Global Ratings εκτιμά ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μειώσουν το κόστος δανεισμού μετά τη μείωση της επόμενης εβδομάδας στο 2,5%.

Είναι μεταξύ ενός αυξανόμενου ποσοστού ερωτηθέντων που ανησυχούν ότι η ΕΚΤ θα υπερβεί τον στόχο πληθωρισμού 2% μεσοπρόθεσμα, αν και τα γαλλικά στοιχεία για τον πληθωρισμό την Παρασκευή παρήγαγαν την πιο αδύναμη μέτρηση των τελευταίων τεσσάρων ετών.

Διαφωνίες και στο εσωτερικό της ΕΚΤ

Διχασμοί αναδύονται και στο εσωτερικό του 26μελούς Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ.

Ο Piero Cipollone, ένα «περιστέρι», υποστηρίζει ότι η ΕΚΤ μπορεί να χρειαστεί να μειώσει περαιτέρω τα επιτόκια για να αντισταθμίσει τη νομισματική σύσφιξη που προκαλείται από την κατάργηση των παλαιών κινήτρων τόνωσης. Η γερακίνα συνάδελφός του Ιζαμπέλ Σνάμπελ  προειδοποιώντας ενάντια στον υπερβολικό ακτιβισμό.

Δύσκολο το πολιτικό περιβάλλον

Σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, οι εταιρείες και τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν την έλλειψη πολιτικής κατεύθυνσης στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της περιοχής, στη Γαλλία και τη Γερμανία, των οποίων οι οικονομίες συγκρατούν την ευρύτερη περιοχή.

Οι προοπτικές μεγέθυνσης της Ευρωζώνης επιδεινώθηκαν ελαφρώς με την ΕΚΤ να προβλέπει μεγέθυνση του ΑΕΠ της τάξης του 0,7% το 2024 και 1,1% το 2025, ελαφρώς χαμηλότερα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Το 2026, η μεγέθυνση αναμένεται στο 1,4%. Παρά τη μείωση των εκτιμήσεων για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ, η ΕΚΤ δεν προχώρησε σε πιο επιθετική μείωση επιτοκίων.

Η ΕΚΤ «μπορεί να μειώνει σταθερά τα επιτόκια χωρίς να διακινδυνεύει μια έξαρση του πληθωρισμού», εκτίμησε ο Τζέιμς Ρόσιτερ, επικεφαλής παγκόσμιας μακροοικονομικής στρατηγικής στην TD Securities. «Ο αντίκτυπος των εμπορικών πολιτικών του Τραμπ θα γίνει πιο αισθητός στην ΕΕ από ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο, πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα χρειαστεί να μειώσει τα επιτόκια πολιτικής της κάτω από τα ουδέτερα επίπεδα», εκτίμησε.

Η απειλή επιβολής δασμών

Οι δασμολογικές απειλές του Τραμπ έχουν σπείρει φόβο επί ευρωπαϊκού εδάφους και στις κυβερνήσεις σε όλο το μπλοκ, σε μια εποχή που η οικονομία της ηπείρου παραπαίει. Ο «όρκος» του Ντόναλ Τραμπ να επιβάλει υψηλότερους τιμωρητικούς δασμούς στην Κίνα έχει κάνει τους ηγέτες να ανησυχούν ότι οι φθηνές εξαγωγές που κάποτε προορίζονταν για την αμερικανική αγορά θα καταλήξουν να κατακλύζουν την ευρωπαϊκή αγορά.

Οσο για το τι προτίθεται να κάνει ο Τραμπ με την ΕΕ, παρόλο που δεν πραγματοποίησε την απειλή του να επιβάλει καθολικούς δασμούς από την πρώτη ημέρα, συνέχισε από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του να προκαλεί, κατηγορώντας την ΕΕ για το διατλαντικό εμπορικό έλλειμμα.

«Δεν παίρνουν καθόλου τα αυτοκίνητά μας. Δεν παίρνουν τα αγροτικά μας προϊόντα, ουσιαστικά. Δεν παίρνουν και πολλά. Έχουμε έλλειμμα 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μας φέρονται άσχημα, γι’ αυτό θα τους επιβληθούν δασμοί», δήλωσε πρόσφατα ο Τραμπ στους δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο.

Πού ποντάρει η αγορά

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μειώσει ξανά το επιτόκιο καταθέσεων την επόμενη εβδομάδα στο 2,50%, σύμφωνα με τους 82 οικονομολόγους που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters, οι οποίοι αναμένουν δύο περαιτέρω μειώσεις μέχρι τα μέσα του τρέχοντος έτους.

Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες σε μια επιπλέον ερώτηση στη δημοσκόπηση δήλωσαν ότι ο διευρυνόμενος εμπορικός πόλεμος του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα ήταν επιζήμιος για την οικονομική ανάπτυξη της ευρωζώνης, θέτοντας ενδεχομένως την ΕΚΤ σε ένα δίλημμα.

Μετά την ευρέως αναμενόμενη μείωση της 6ης Μαρτίου, η ΕΚΤ θα αφαιρέσει άλλες 50 μονάδες βάσης από το επιτόκιο καταθέσεων το επόμενο τρίμηνο και στη συνέχεια θα παραμείνει σταθερή τουλάχιστον έως το 2026, σύμφωνα με την έρευνα.

Οι προοπτικές μετά τον Ιούνιο ήταν λιγότερο σαφείς, με 32 από τους 82 ερωτηθέντες να βλέπουν τα επιτόκια κάτω από 2,00% στο τέλος του τρέχοντος έτους.

«Πιστεύω ότι η συζήτηση στην ΕΚΤ θα μπορούσε να είναι πολύ εύκολη με την έννοια ότι η απόφαση τώρα είναι προφανής και τα υπόλοιπα είναι προετοιμασία για αυτό που θα συζητήσουν την επόμενη φορά», δήλωσε ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg, αναφερόμενος στην επικείμενη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου.

Ωστόσο, σε επόμενες συναντήσεις, είπε, οι αποφάσεις θα είναι περισσότερο προς συζήτηση παρά τις αρκετά σταθερές προσδοκίες για δύο ακόμη μειώσεις επιτοκίων.

Η συζήτηση για το ουδέτερο επιτόκιο

Το ουδέτερο επιτόκιο, το οποίο ούτε επιβραδύνει ούτε τονώνει την ανάπτυξη, έχει ανέβει τα τελευταία δύο χρόνια και δεν είναι πλέον σαφές ότι το τρέχον επιτόκιο εξακολουθεί να συγκρατεί την οικονομία, δήλωσε την Τρίτη το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Ιζαμπέλ Σνάμπελ.

Ο υπεύθυνος χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ, Πιερ Βουνς δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι το μπλοκ αντιμετωπίζει τον κίνδυνο «υπνοβασίας» σε υπερβολικές μειώσεις επιτοκίων.

Αλλά ο συνάδελφός τους μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Φάμπιο Πανέτα υποστήριξε ότι η ανάπτυξη είναι πιο αδύναμη από ό,τι αναμενόταν και ότι η ανάκαμψη με γνώμονα τους καταναλωτές δεν υλοποιείται.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να συνεχίσει να χαλαρώνει την πολιτική της με σταθερό ρυθμό έως ότου το βασικό της επιτόκιο φτάσει στο 2%, δεδομένου ότι αυξάνονται οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη και εξασθενούν οι πληθωριστικές πιέσεις, δήλωσε σε συνέντευξή του ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.

Στουρνάρας: Είναι νωρίς να συζητήσουμε για διακοπή των μειώσεων επιτοκίων

«Δεν νομίζω ότι η επόμενη συνεδρίασή μας είναι η κατάλληλη στιγμή να συζητήσουμε διακοπή των μειώσεων επιτοκίων», ανέφερε στο POLITICO ο κ. Στουρνάρας από την Αθήνα. «Είναι ακόμη πολύ νωρίς.»

Από αυτά τα σχόλιά του προκύπτει σαφής διαφωνία του με την κα Σνάμπελ, επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, η οποία την περασμένη εβδομάδα ανέφερε ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα πρέπει να αρχίσει να συζητά αν πρέπει να διακόψει ή να τερματίσει τις μειώσεις επιτοκίων στην προσεχή συνεδρίασή του στις 6 Μαρτίου.

«Ακόμα βρισκόμαστε σε σαφώς περιοριστικό έδαφος», ανέφερε, προσθέτοντας ότι αυτή είναι και η επίσημη θέση της ΕΚΤ. Αυτή η θέση εξάλλου στηρίζεται στις προσδοκίες που επικρατούν ευρύτερα ότι η ανάπτυξη θα παραμείνει αδύναμη και ο πληθωρισμός θα επανέλθει στον επιθυμητό στόχο φέτος. «Αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, θα πρέπει σίγουρα να μειώσουμε κι άλλο τα επιτόκια», υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας.

Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Στουρνάρας – συνήθως ένθερμος υποστηρικτής απόψεων που τον κατατάσσουν στα «περιστέρια» της νομισματικής πολιτικής – απέφυγε να συμφωνήσει με την πιο πρόσφατη πρόβλεψη που προκύπτει από έρευνα του Bloomberg, σύμφωνα με την οποία μια ισχνή πλειοψηφία των ερωτηθέντων αναλυτών αναμένει μείωση των επιτοκίων το Μάρτιο του 2026, επιπρόσθετα προς τις μειώσεις κατά 25 μονάδες βάσης κάθε φορά στις τρεις προσεχείς συνεδριάσεις.

«Ό,τι κι αν πούμε τώρα για το 2026, θα είναι πολύ πρόωρο», ανέφερε ο κ. Στουρνάρας, αλλά – συνέχισε – «με βάση τα σημερινά διαθέσιμα στοιχεία, αναμένω ότι έως το φθινόπωρο του 2025 τα επιτόκια θα φθάσουν στο 2%, το οποίο θα είναι πιθανότατα το τελικό τους επίπεδο».

Μέχρι τις 6 Μαρτίου η ΕΚΤ μάλλον δεν θα έχει σαφή εικόνα για το πώς θα επηρεάσουν την οικονομία της ευρωζώνης οι πολιτικές της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ, ιδίως όσον αφορά τους δασμούς, ανέφερε ο κ. Στουρνάρας. Και γι’ αυτό το λόγο δεν αναμένει δραστικές αναθεωρήσεις των προβλέψεων της ΕΚΤ σχετικά με την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι «βλέπουμε ενισχυμένους αντίθετους ανέμους να μας έρχονται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι οποίοι επιτείνουν την αβεβαιότητα» και συνεπάγονται κινδύνους για τις προοπτικές ανάπτυξης της ευρωζώνης.